(Studia nad sztuką renesansu i baroku, Lublin, 1993)

156

Roman Zwierzchowski


23. Split Spalato. Wewnętrzny portyk pałacu Dioklecjana ok. 300 r. Wg Pevsnera

wę dla drewnianych posągów Doktorów Kościoła, c) występowanie "siedzących"
pilastrów na zewnętrznych elewacjach owych świątyń29. Żaden z tych elemen-
tów-motywów, rozpatrywany z osobna, nie stanowi absolutnego novum - gene-
tycznie sięgają one wcześniejszych okresów - w tym antyku. Stąd bierze począ-
tek owo wygięte belkowanie widoczne zarówno w "małej" (sarkofag z Melfii)30
jak i "dużej" architekturze "Imperii Romani" (tzw. "Canopos" z Willi Hadriana
w Tivoli). Efekt łukowego uniesienia belkowania wykorzystany został jako środ-
kowe przęsło "świątynnej" elewacji zamykającej główną wewnętrzną ulicę kom-

29 Nie występują na elewacjach kościoła w Chełmie, są natomiast obecne, choć w nieco odmiennym
układzie, na parze "słupów" — cokołów przed fasadą kościoła.
30 Ten wariant wygięcia odbiega nieco od "klasycznej" postaci tego motywu, polega bowiem na przer-
waniu ciągu prostego belkowania i na zastąpieniu brakującej części wygiętym fragmentem przez nałożenie.
Tego typu rozwiązanie wykorzystane zostało w czasach nowożytnych m. in. w artykulacji wnętrz dwóch
rzymskich kościołów: S. Maria degli Angeli (przebudowana przez Michała Anioła główna hala termów
Dioklecjana) oraz późnobarokowego S. Maria Maddalena (C. Quadro).