DOI chapter:
Nieciecki, Ks. Jan: Antoni Herliczka - autorem malowideł ściennych w Pałacu Myślewickim w warszawskich Łazienkach
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.66252#0247
Antoni Her liczka - autorem malowideł ściennych...
239
Nic więc dziwnego, że wzorem włoskim ważne miejsce w dekoracji wnętrz
pałacyku zajmuje malarstwo ścienne. Ogólna koncepcja dekoracji pomieszczeń
malowanych zarówno przez A. Herliczkę, jak i J. B. Plerscha jest bardzo bliska
wnętrzom weneckim z około połowy XVIII w. Zwłaszcza zachowane w Ca’Rez-
zonico freski pokoików drugiego piętra, przeniesione tu w 1906 r. z willi
Giambattisty i Gian Domenica Tiepolów w Zianigo koło Mestre, dostarczają
wielu bliskich analogii. W pokoju Satyrów i położonym obok pokoiku Centaura
wraz z maleńkim przedpokojem całe ściany i sufit pokrywają utrzymane w
odcieniach brązu i szarości monochromatyczne malowidła. Drugi z wymienio-
nych pokoi posiada podziały ścian wraz z wkomponowanymi w nie medalio-
nami takie same jak myślewicki pokoik ze „scjencjami”. W innym pokoju
spotkać można kolorowe freski przedstawiające weduty weneckie, zamknięte
malowanymi na ścianie iluzjonistycznymi ramami. Stanisław August cenił
sztukę włoską i rzymskiego Antona Raphaela Mengsa uznawał za „pierwszego
malarza XVIII w. i rywala Rafaela”. Nie potrafił jednak w pełni przyswoić
sobie klasycystycznego sposobu patrzenia na obrazy - do końca życia trwał, w
gruncie rzeczy, przy sztuce połowy XVIII w.* * * * * * 61 Dlatego królewskiej koncepcji
dekorowania wnętrz parkowej willi odpowiadało pogodne i bardzo weneckie w
wysmakowanym kolorycie malarstwo A. Herliczki. Twórczość tego artysty
należy oczywiście do sztuki obszaru niemieckojęzycznego, weneckość jednak
jest charakterystyczna dla ogromnej części tamtego malarstwa. Stanisław August
Poniatowski, który osobiście określał kompozycję, koloryt, czasem nawet
technikę malarską zamawianych obrazów62, do Myślewic z pewnością nie
tylko ogólnikowo obmyślił tematykę malowideł, lecz dobrał także konkretne
wzorce - okazały się nimi widoki włoskie (pokój „krajobrazowy”) oraz weduty
weneckie i rzymskie (sala Jadalna). Potwierdzają one hipotezę, że król chciał
mieć w Łazienkach włoską willę.
Z analizy archiwaliów pochodzących z r. 1775 wynika, że według pier-
wotnych zamierzeń króla Antoni Herliczka miał wykonać wszystkie poważne
(Ermitaż, Biały Domek, pałacyk Myślewicki) określa jako zdecydowanie późnobarokowe, mimo
elementów klasycystycznych występujących w dekoracji. T. S. Jaroszewski, Architektura
doby oświecenia w Polsce. Nurty i odmiany, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, s. 49. Władysław
Tatarkiewicz widzi w Myślewicach wpływy francusko-saskie. Tenże, Ujazdów i początki Łazie-
nek Stanisławowskich, „Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”,
Wydział II, 26(1933), Warszawa 1934, s. 251.
61 T. M a ń k o w s k i, Galeria Stanisława Augusta, Lwów 1932 s. 26-32. W interesującym
nas 1777 r. Stanisław A. Poniatowski zamówił u Mengsa obraz, którego tematem była apoteoza
papieża Piusa VI. Dane przez króla wskazówki co do kompozycji obrazu utrzymane były w duchu
barokowym.
62 Tamże, s. 30.
239
Nic więc dziwnego, że wzorem włoskim ważne miejsce w dekoracji wnętrz
pałacyku zajmuje malarstwo ścienne. Ogólna koncepcja dekoracji pomieszczeń
malowanych zarówno przez A. Herliczkę, jak i J. B. Plerscha jest bardzo bliska
wnętrzom weneckim z około połowy XVIII w. Zwłaszcza zachowane w Ca’Rez-
zonico freski pokoików drugiego piętra, przeniesione tu w 1906 r. z willi
Giambattisty i Gian Domenica Tiepolów w Zianigo koło Mestre, dostarczają
wielu bliskich analogii. W pokoju Satyrów i położonym obok pokoiku Centaura
wraz z maleńkim przedpokojem całe ściany i sufit pokrywają utrzymane w
odcieniach brązu i szarości monochromatyczne malowidła. Drugi z wymienio-
nych pokoi posiada podziały ścian wraz z wkomponowanymi w nie medalio-
nami takie same jak myślewicki pokoik ze „scjencjami”. W innym pokoju
spotkać można kolorowe freski przedstawiające weduty weneckie, zamknięte
malowanymi na ścianie iluzjonistycznymi ramami. Stanisław August cenił
sztukę włoską i rzymskiego Antona Raphaela Mengsa uznawał za „pierwszego
malarza XVIII w. i rywala Rafaela”. Nie potrafił jednak w pełni przyswoić
sobie klasycystycznego sposobu patrzenia na obrazy - do końca życia trwał, w
gruncie rzeczy, przy sztuce połowy XVIII w.* * * * * * 61 Dlatego królewskiej koncepcji
dekorowania wnętrz parkowej willi odpowiadało pogodne i bardzo weneckie w
wysmakowanym kolorycie malarstwo A. Herliczki. Twórczość tego artysty
należy oczywiście do sztuki obszaru niemieckojęzycznego, weneckość jednak
jest charakterystyczna dla ogromnej części tamtego malarstwa. Stanisław August
Poniatowski, który osobiście określał kompozycję, koloryt, czasem nawet
technikę malarską zamawianych obrazów62, do Myślewic z pewnością nie
tylko ogólnikowo obmyślił tematykę malowideł, lecz dobrał także konkretne
wzorce - okazały się nimi widoki włoskie (pokój „krajobrazowy”) oraz weduty
weneckie i rzymskie (sala Jadalna). Potwierdzają one hipotezę, że król chciał
mieć w Łazienkach włoską willę.
Z analizy archiwaliów pochodzących z r. 1775 wynika, że według pier-
wotnych zamierzeń króla Antoni Herliczka miał wykonać wszystkie poważne
(Ermitaż, Biały Domek, pałacyk Myślewicki) określa jako zdecydowanie późnobarokowe, mimo
elementów klasycystycznych występujących w dekoracji. T. S. Jaroszewski, Architektura
doby oświecenia w Polsce. Nurty i odmiany, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, s. 49. Władysław
Tatarkiewicz widzi w Myślewicach wpływy francusko-saskie. Tenże, Ujazdów i początki Łazie-
nek Stanisławowskich, „Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”,
Wydział II, 26(1933), Warszawa 1934, s. 251.
61 T. M a ń k o w s k i, Galeria Stanisława Augusta, Lwów 1932 s. 26-32. W interesującym
nas 1777 r. Stanisław A. Poniatowski zamówił u Mengsa obraz, którego tematem była apoteoza
papieża Piusa VI. Dane przez króla wskazówki co do kompozycji obrazu utrzymane były w duchu
barokowym.
62 Tamże, s. 30.