DOI chapter:
Panfil, Monika: Antoni Nuceni - polski malarz XVII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.66252#0316
308
Monika Panfil
bodnie, chociaż bez popadania w pstrokaciznę. Gotyckim dziedzictwem jest
zamiłowanie do wprowadzania wielu barw w czystej formie (szaty oprawców
św. Wojciecha mienią się jak w kalejdoskopie, w innych obrazach nie jest to
tak nasilone), bez dominanty kolorystycznej. Nowatorski jest sposób łamania
ich laserunkiem i rozbielania, zwłaszcza przy wprowadzaniu perspektywy po-
wietrznej w pejzażu. Sceny (z wyjątkiem Męczeństwa św. Wojciecha) nie są
oświetlone światłem dziennym, ale rozjaśnione nadprzyrodzoną, barokową po-
światą z nieba.
Malarstwo Nuceniego jest spektakularnym przykładem przejmowania przez
rzemieślników cechowych nowych sposobów malowania, recepcji w tymże
środowisku osiągnięć włoskich, przemieszania tradycyjnej konwencji z nowymi
wzorami. Na tle sztuki cechowej Nuceni osiągnął wysoki poziom artystyczny.
W jego obrazach pojawiają się udane próby oddania ruchu i przestrzeni. Miał
bez wątpienia duże zdolności i wyczucie formy. Jego obrazy są jednak nie-
równe - różnią się bardzo w zależności od źródła inspiracji. Nie można wyklu-
czyć związków ze „szkołą Dolabelli” - sprawa tej „szkoły” i konkretnych przy-
kładów zapożyczenia się malarzy cechowych u Dolabelli wymaga dokładnego
zbadania. Podobnie twórczość współczesnych Nuceniemu malarzy krakowskich.
Często, chyba zbyt pochopnie, łączy się anonimowe dzieła XVII-wieczne z
kręgiem czy też warsztatem Dolabelli. Malarstwo Antoniego Nuceniego wyróż-
nia się wprawdzie spośród masy obrazów cechowych wysokim poziomem, jed-
nak nie ulega wątpliwości, że właśnie z niej się wywodzi, jego korzenie tkwią
w krakowskim warsztacie cechowym. Jeżeli na tej bazie Nuceni zastosował
osiągnięcia włoskiego malarstwa z tak korzystnym efektem, musi to świadczyć
o jego nieprzeciętnych zdolnościach artysty, a nie rzemieślnika.
ANTONI NUCENI - A POLISH PAINTER OF THE 17TH CENTURY
Summary
Antoni Nuceni, a painter from the Cracow milieu, worked in the second quarter of the 17th c.
He was the son of the Italian Nozeni, who had settled in Cracow. The archival documents say that
by virtue of the father’s will young Antonio was put under the care of the royal servitors, Trevano
and Lagostini.
Having learned the art of painting, probably in a local guild workshop, he painted oil
compositions on canvas signed them with a polonized form of the surname "Nuceni". In 1648 he
applied for membership to a guild in Cracow.
Nuceni pursued religious painting of varied though traditional theme in large forms. The
following paintings are well known: Falling Asleep and Assumption of the Holy Virgin of 1646,
Monika Panfil
bodnie, chociaż bez popadania w pstrokaciznę. Gotyckim dziedzictwem jest
zamiłowanie do wprowadzania wielu barw w czystej formie (szaty oprawców
św. Wojciecha mienią się jak w kalejdoskopie, w innych obrazach nie jest to
tak nasilone), bez dominanty kolorystycznej. Nowatorski jest sposób łamania
ich laserunkiem i rozbielania, zwłaszcza przy wprowadzaniu perspektywy po-
wietrznej w pejzażu. Sceny (z wyjątkiem Męczeństwa św. Wojciecha) nie są
oświetlone światłem dziennym, ale rozjaśnione nadprzyrodzoną, barokową po-
światą z nieba.
Malarstwo Nuceniego jest spektakularnym przykładem przejmowania przez
rzemieślników cechowych nowych sposobów malowania, recepcji w tymże
środowisku osiągnięć włoskich, przemieszania tradycyjnej konwencji z nowymi
wzorami. Na tle sztuki cechowej Nuceni osiągnął wysoki poziom artystyczny.
W jego obrazach pojawiają się udane próby oddania ruchu i przestrzeni. Miał
bez wątpienia duże zdolności i wyczucie formy. Jego obrazy są jednak nie-
równe - różnią się bardzo w zależności od źródła inspiracji. Nie można wyklu-
czyć związków ze „szkołą Dolabelli” - sprawa tej „szkoły” i konkretnych przy-
kładów zapożyczenia się malarzy cechowych u Dolabelli wymaga dokładnego
zbadania. Podobnie twórczość współczesnych Nuceniemu malarzy krakowskich.
Często, chyba zbyt pochopnie, łączy się anonimowe dzieła XVII-wieczne z
kręgiem czy też warsztatem Dolabelli. Malarstwo Antoniego Nuceniego wyróż-
nia się wprawdzie spośród masy obrazów cechowych wysokim poziomem, jed-
nak nie ulega wątpliwości, że właśnie z niej się wywodzi, jego korzenie tkwią
w krakowskim warsztacie cechowym. Jeżeli na tej bazie Nuceni zastosował
osiągnięcia włoskiego malarstwa z tak korzystnym efektem, musi to świadczyć
o jego nieprzeciętnych zdolnościach artysty, a nie rzemieślnika.
ANTONI NUCENI - A POLISH PAINTER OF THE 17TH CENTURY
Summary
Antoni Nuceni, a painter from the Cracow milieu, worked in the second quarter of the 17th c.
He was the son of the Italian Nozeni, who had settled in Cracow. The archival documents say that
by virtue of the father’s will young Antonio was put under the care of the royal servitors, Trevano
and Lagostini.
Having learned the art of painting, probably in a local guild workshop, he painted oil
compositions on canvas signed them with a polonized form of the surname "Nuceni". In 1648 he
applied for membership to a guild in Cracow.
Nuceni pursued religious painting of varied though traditional theme in large forms. The
following paintings are well known: Falling Asleep and Assumption of the Holy Virgin of 1646,