DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.66253#0072
64
Beata Materniak
tego piętra. Z nieznanych przyczyn przed rokiem 1668 obrazy zostały przeniesione
na parter do otwartego krużganka lub przedsionka przy furcie klasztornej23.
Nowożytna rozbudowa opactwa tynieckiego zakrojona była na wyjątkowo im-
ponującą skalę, przekształcając bryłę klasztoru w nowoczesną, zgodną z istnieją-
cymi tendencjami w architekturze baroku24. W tym okresie silnie zarysował się
nurt nawiązywania architektury klasztornej do rezydencjonalnej, mający swoje od-
bicie między innymi w kreowaniu wystroju reprezentacyjnych wnętrz klasztor-
nych, upodabniających się do współcześnie istniejących programów oraz form de-
koracji malarskich zdobiących siedziby królewskie i magnackie25.
Analizując najwcześniej zachowany plan opactwa tynieckiego pochodzący z
1776 r., lecz rejestrujący układ przestrzenny z połowy XVII w., najbardziej intere-
sujące wydają się wzniesione w latach 1628-1640 usytuowane przy drugim wiry-
darzu, zgrupowane w części wschodniej i południowej dwa piętrowe skrzydła26.
Na pierwszym piętrze w skrzydle południowym znajdował się obszerny korytarz
prowadzący do reprezentacyjnej Sali Opactwa ulokowanej w południowo-wschod-
nim narożu nad refektarzem. Obok tego wnętrza usytuowana była pełniąca po-
dobną reprezentacyjną funkcję tzw. Sala Rekreacyjna. Te nowe skrzydła klasztorne
wyróżniały się wyjątkowo imponującym wystrojem, powstałym z fundacji opata-
-królewicza Karola Ferdynanda Wazy27.
W pałacach i rezydencjach zespoły malarskie o tematyce historycznej poświę-
cone gloryfikacji dynastii lub rodu eksponowane były na piano nobile w reprezen-
tacyjnych salach. Zwykle nadawano im formę plafonów bądź cykli obrazów na-
ściennych. Program ideowy dopełniały galerie portretowe przedstawiające przod-
ków i współczesnych, akcentujące znaczenie i rangę właściciela pałacu28. Te dwor-
skie tendencje zostały ucieleśnione w dekoracji malarskiej Pałacu Biskupów Kra-
kowskich w Kielcach. Realizacja ta wykonana przez pracownię Dolabelli w łatach
23 Szczygielski, Tinecia sen historia, s. 5-20; tenże, Series et notitia, s. 6-10.
24 Tomkowicz, Tyniec, s. 35-37, 49-52; Szczaniecki, Tyniec, s. 170-172; A. Małkiewicz,
Nowożytna rozbudowa Opactwa Tynieckiego, w: Sztuka i kultura Benedyktynów, s. 25-31; Kwiat-
kowska-Baster, Baster, Tyniec na progu tysiąclecia, s. 72-81.
25 W. Tatarkiewicz, O sztuce polskiej XVII i XVIII wieku. Architektura. Rzeźba, Warszawa
1966, s. 189, 190; A. Miłobędzki, Sztuka polska XVII wieku, cz. 1, Architektura Polski XVII wieku,
Warszawa 1980, s. 66.
26 W. Łuszczkiewicz, Zabytki dawnego budownictwa w Polsce, z. 1, Kraków 1864, s. 179;
Tomkowicz, Tyniec, s. 49-52; Szczaniecki, Tyniec, s. 170; Małkiewicz, Nowożytna rozbudo-
wa, s. 25-31; Kwiatkowska-Baster, Baster, Tyniec na progu tysiąclecia, s. 83-86, tabi. 11.
27 Kwiatkowska-Baster, Baster, Tyniec na progu tysiąclecia, s. 83-86.
28 W. Tomkiewicz, Dolabella, Warszawa 1959, s. 16-20; tenże, Piękno wielorakie, s. 252-
253; tenże, Malarstwo dworskie w dobie Władysława IV, BHS 12(1950), nr 1-4, s. 160-162; tenże,
Z dziejów polskiego mecenatu artystycznego w XVII wieku, Wrocław 1952, s. 261-263; Miłobędz-
ki, Sztuka polska, s. 69, 222-223; M. Gębarowicz, Początki malarstwa historycznego w Polsce,
Wrocław 1981, s. 27-28; J. A. Chroś cieki, Sztuka i polityka. Funkcje propagandowe sztuki w epoce
Wazów 1587-1668, Warszawa 1983, s. 48-49, 113-124.
Beata Materniak
tego piętra. Z nieznanych przyczyn przed rokiem 1668 obrazy zostały przeniesione
na parter do otwartego krużganka lub przedsionka przy furcie klasztornej23.
Nowożytna rozbudowa opactwa tynieckiego zakrojona była na wyjątkowo im-
ponującą skalę, przekształcając bryłę klasztoru w nowoczesną, zgodną z istnieją-
cymi tendencjami w architekturze baroku24. W tym okresie silnie zarysował się
nurt nawiązywania architektury klasztornej do rezydencjonalnej, mający swoje od-
bicie między innymi w kreowaniu wystroju reprezentacyjnych wnętrz klasztor-
nych, upodabniających się do współcześnie istniejących programów oraz form de-
koracji malarskich zdobiących siedziby królewskie i magnackie25.
Analizując najwcześniej zachowany plan opactwa tynieckiego pochodzący z
1776 r., lecz rejestrujący układ przestrzenny z połowy XVII w., najbardziej intere-
sujące wydają się wzniesione w latach 1628-1640 usytuowane przy drugim wiry-
darzu, zgrupowane w części wschodniej i południowej dwa piętrowe skrzydła26.
Na pierwszym piętrze w skrzydle południowym znajdował się obszerny korytarz
prowadzący do reprezentacyjnej Sali Opactwa ulokowanej w południowo-wschod-
nim narożu nad refektarzem. Obok tego wnętrza usytuowana była pełniąca po-
dobną reprezentacyjną funkcję tzw. Sala Rekreacyjna. Te nowe skrzydła klasztorne
wyróżniały się wyjątkowo imponującym wystrojem, powstałym z fundacji opata-
-królewicza Karola Ferdynanda Wazy27.
W pałacach i rezydencjach zespoły malarskie o tematyce historycznej poświę-
cone gloryfikacji dynastii lub rodu eksponowane były na piano nobile w reprezen-
tacyjnych salach. Zwykle nadawano im formę plafonów bądź cykli obrazów na-
ściennych. Program ideowy dopełniały galerie portretowe przedstawiające przod-
ków i współczesnych, akcentujące znaczenie i rangę właściciela pałacu28. Te dwor-
skie tendencje zostały ucieleśnione w dekoracji malarskiej Pałacu Biskupów Kra-
kowskich w Kielcach. Realizacja ta wykonana przez pracownię Dolabelli w łatach
23 Szczygielski, Tinecia sen historia, s. 5-20; tenże, Series et notitia, s. 6-10.
24 Tomkowicz, Tyniec, s. 35-37, 49-52; Szczaniecki, Tyniec, s. 170-172; A. Małkiewicz,
Nowożytna rozbudowa Opactwa Tynieckiego, w: Sztuka i kultura Benedyktynów, s. 25-31; Kwiat-
kowska-Baster, Baster, Tyniec na progu tysiąclecia, s. 72-81.
25 W. Tatarkiewicz, O sztuce polskiej XVII i XVIII wieku. Architektura. Rzeźba, Warszawa
1966, s. 189, 190; A. Miłobędzki, Sztuka polska XVII wieku, cz. 1, Architektura Polski XVII wieku,
Warszawa 1980, s. 66.
26 W. Łuszczkiewicz, Zabytki dawnego budownictwa w Polsce, z. 1, Kraków 1864, s. 179;
Tomkowicz, Tyniec, s. 49-52; Szczaniecki, Tyniec, s. 170; Małkiewicz, Nowożytna rozbudo-
wa, s. 25-31; Kwiatkowska-Baster, Baster, Tyniec na progu tysiąclecia, s. 83-86, tabi. 11.
27 Kwiatkowska-Baster, Baster, Tyniec na progu tysiąclecia, s. 83-86.
28 W. Tomkiewicz, Dolabella, Warszawa 1959, s. 16-20; tenże, Piękno wielorakie, s. 252-
253; tenże, Malarstwo dworskie w dobie Władysława IV, BHS 12(1950), nr 1-4, s. 160-162; tenże,
Z dziejów polskiego mecenatu artystycznego w XVII wieku, Wrocław 1952, s. 261-263; Miłobędz-
ki, Sztuka polska, s. 69, 222-223; M. Gębarowicz, Początki malarstwa historycznego w Polsce,
Wrocław 1981, s. 27-28; J. A. Chroś cieki, Sztuka i polityka. Funkcje propagandowe sztuki w epoce
Wazów 1587-1668, Warszawa 1983, s. 48-49, 113-124.