DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.66253#0074
66
Beata Materniak
labelli z 2 połowy XVII w. Program dopełnia, umieszczona w partii dolnej, gale-
ria portretowa przeorów klasztoru, przypisywana tzw. Szkole Częstochowskiej z
połowy XVII w,34 Równie cennym przykładem wnętrza tego rodzaju jest później-
sza, pochodząca z początku XVIII w. Sala Książęca opactwa oo. cystersów w Lu-
biążu. Wnętrze to usytuowane jest w części wschodniej południowego skrzydła
pałacu opackiego. Sala lubiąska odznacza się wyjątkowo imponującym wystrojem
ideowo-artystycznym poświęconym gloryfikacji wiary katolickiej oraz dynastii
Habsburgów, a szczególnie Karola IV. Wystrój malarski obejmuje plafon z Apo-
teozą Habsburgów oraz cykl obrazów poświęconych Krystynie Brunszwickiej pę-
dzla {Cristiana Filipa Bentuma. Program uzupełnia dekoracja rzeźbiarska ukazują-
ca personifikacje oraz popiersia i posągi cesarzy od Rudolfa II do Macieja dłuta
Franciszka J. Mangoldta35.
Analiza programów ideowych dekoracji malarskich, znajdujących się na pier-
wszym piętrze korytarzy klasztorów tego okresu, wzorem dworskim wykazuje
dwie konwencje tematyczne: historyczną i portretową. Pierwsza z nich nawiązy-
wała do programu Sieni Gwardii i antykamerpiano nobile Zamku Warszawskiego,
gdzie umieszczone były obrazy ukazujące sukcesy dyplomatyczne i militarne Zyg-
munta III, prowadzących ku galerii portretowej dynastii zaprezentowanej w Poko-
ju Marmurowym. Warto zauważyć, że Władysław IV - inicjator nowej dekoracji
Pokoju Marmurowego36 - był bratem fundatora omawianego cyklu obrazów i wy-
stroju nowych wnętrz Tyńca. W korytarzach klasztornych tendencję tę ucieleśniają
cykle hagiograficzne poświęcone dziejom świętych założycieli lub zakonów: pier-
wotnie lokowane zespoły w korytarzach klasztoru Dominikanów i Bernardynek w
Krakowie37. Drugą tendencję - portretową potwierdzają umieszczone w kory-
tarzach galerie opatów i ksień w klasztorach Dominikanek i wtórnie Dominikanów
w Krakowie38. Podobny program występuje w korytarzu jasnogórskim, prezentują-
cym cykl portretów osobistości zasłużonych dla klasztoru, jako pierwszy etap pro-
gramu - utrwalenie historycznych dobroczyńców, wprowadzając w drugi w Sali
Rycerskiej - przedstawienie historii klasztoru oraz uwiecznienie jego przełożo-
34 J. Adamczyk, Wizerunki dostojników duchownych w Sali Rycerskiej na Jasnej Górze, Czę-
stochowa 1901, s. 7-12; tenże, Obrazy w Sali Rycerskiej na Jasnej Górze, Częstochowa 1903, s. 2-9;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VI, z. 4, s. 182-183; Rozanow, Smulikowska, Skarby kultu-
ry, s. 73-81; Bania, Golonka, Jasna Góra, s. 73-75; J. S. Pasierb, J. Samek, Skarby Jasnej Góry,
Warszawa 1991, s. 213.
35 Kalinowski, Gloryfikacja panującego i dynastii, s. 137-162.
36 Lileyko, Władysławowski Pokój Marmurowy, s. 13-51; tenże, Z rozważań nad programem,
s. 185-200; tenże, Zamek Warszawski, s. 69-70, 121-134, 282-283.
37 Klasztor oo. Dominikanów w Krakowie, w: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV, Miasto
Kraków, cz. 3, red. A. Bochnak, Warszawa 1978, s. 154-156; Klasztor ss. Bernardynek w Krakowie,
w: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV, cz. 2 (Warszawa 1971), s. 158.
38 Klasztor oo. Dominikanów w Krakowie, w: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV, cz. 3,
s. 160-162.
Beata Materniak
labelli z 2 połowy XVII w. Program dopełnia, umieszczona w partii dolnej, gale-
ria portretowa przeorów klasztoru, przypisywana tzw. Szkole Częstochowskiej z
połowy XVII w,34 Równie cennym przykładem wnętrza tego rodzaju jest później-
sza, pochodząca z początku XVIII w. Sala Książęca opactwa oo. cystersów w Lu-
biążu. Wnętrze to usytuowane jest w części wschodniej południowego skrzydła
pałacu opackiego. Sala lubiąska odznacza się wyjątkowo imponującym wystrojem
ideowo-artystycznym poświęconym gloryfikacji wiary katolickiej oraz dynastii
Habsburgów, a szczególnie Karola IV. Wystrój malarski obejmuje plafon z Apo-
teozą Habsburgów oraz cykl obrazów poświęconych Krystynie Brunszwickiej pę-
dzla {Cristiana Filipa Bentuma. Program uzupełnia dekoracja rzeźbiarska ukazują-
ca personifikacje oraz popiersia i posągi cesarzy od Rudolfa II do Macieja dłuta
Franciszka J. Mangoldta35.
Analiza programów ideowych dekoracji malarskich, znajdujących się na pier-
wszym piętrze korytarzy klasztorów tego okresu, wzorem dworskim wykazuje
dwie konwencje tematyczne: historyczną i portretową. Pierwsza z nich nawiązy-
wała do programu Sieni Gwardii i antykamerpiano nobile Zamku Warszawskiego,
gdzie umieszczone były obrazy ukazujące sukcesy dyplomatyczne i militarne Zyg-
munta III, prowadzących ku galerii portretowej dynastii zaprezentowanej w Poko-
ju Marmurowym. Warto zauważyć, że Władysław IV - inicjator nowej dekoracji
Pokoju Marmurowego36 - był bratem fundatora omawianego cyklu obrazów i wy-
stroju nowych wnętrz Tyńca. W korytarzach klasztornych tendencję tę ucieleśniają
cykle hagiograficzne poświęcone dziejom świętych założycieli lub zakonów: pier-
wotnie lokowane zespoły w korytarzach klasztoru Dominikanów i Bernardynek w
Krakowie37. Drugą tendencję - portretową potwierdzają umieszczone w kory-
tarzach galerie opatów i ksień w klasztorach Dominikanek i wtórnie Dominikanów
w Krakowie38. Podobny program występuje w korytarzu jasnogórskim, prezentują-
cym cykl portretów osobistości zasłużonych dla klasztoru, jako pierwszy etap pro-
gramu - utrwalenie historycznych dobroczyńców, wprowadzając w drugi w Sali
Rycerskiej - przedstawienie historii klasztoru oraz uwiecznienie jego przełożo-
34 J. Adamczyk, Wizerunki dostojników duchownych w Sali Rycerskiej na Jasnej Górze, Czę-
stochowa 1901, s. 7-12; tenże, Obrazy w Sali Rycerskiej na Jasnej Górze, Częstochowa 1903, s. 2-9;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VI, z. 4, s. 182-183; Rozanow, Smulikowska, Skarby kultu-
ry, s. 73-81; Bania, Golonka, Jasna Góra, s. 73-75; J. S. Pasierb, J. Samek, Skarby Jasnej Góry,
Warszawa 1991, s. 213.
35 Kalinowski, Gloryfikacja panującego i dynastii, s. 137-162.
36 Lileyko, Władysławowski Pokój Marmurowy, s. 13-51; tenże, Z rozważań nad programem,
s. 185-200; tenże, Zamek Warszawski, s. 69-70, 121-134, 282-283.
37 Klasztor oo. Dominikanów w Krakowie, w: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV, Miasto
Kraków, cz. 3, red. A. Bochnak, Warszawa 1978, s. 154-156; Klasztor ss. Bernardynek w Krakowie,
w: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV, cz. 2 (Warszawa 1971), s. 158.
38 Klasztor oo. Dominikanów w Krakowie, w: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV, cz. 3,
s. 160-162.