DOI Artikel:
Chabiera, Aleksandra: Malowidła z grobowca III w Wardian, Aleksandria
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52442#0021
Malowidła z grobowca III w Wardian...
19
wypluwany przez potwora - Jonasz odpoczywający pod pergolą39 40 41. Na omawianym
malowidle czytelne są tylko dwie ostatnie sceny z cyklu.
Rodziewicz sugerował też istnienie pierwszej z nich powyżej hippocampusa, w
lewym górnym rogu bloku kamiennego. W tym miejscu ślady brązowoczerwonego
koloru wskazywałyby według niego na obecność przedstawienia statku i wyrzuca-
nego zeń Jonasza; ta scena byłaby o wiele mniejszych rozmiarów niż pozostałe'4".
Biorąc pod uwagę trzyczęściowy cykl Jonasza jako najczęściej spotykany w sztuce,
jeśli w grobowcu III istniałby właśnie taki, to powierzchnia nad przedstawieniem
hippocampusa byłaby jedyną możliwą do umieszczenia tam pierwszej części „trypty-
ku”. Jednak, mimo przetrwałych śladów- użytych kolorów, ubytki w tym miejscu są
tak duże, że jakakolwiek interpretacja tej części fresku jest niemożliwa. Oczywiście
należy rozważyć, czy ewentualna pierwsza scena mogła być umieszczona na sąsied-
niej. północnej ścianie komory grobowej. Niestety, obie boczne ściany (północna i
południowa) są zniszczone. Jedynie na ścianie południowej zachowały się resztki
wykutego w skale sarkofagu typu kline, flankowanego dwoma pseudopilastrami oraz
ślady fresku przedstawiającego trzy ptaki i - powyżej architrawu - dekoracje floralne.
Ściana północna, całkowicie zniszczona, mogłaby być pokryta freskiem przedsta-
wiającym pierwszą scenę „tryptyku” o Jonaszu. Jednak pewne fakty zdają się nego-
wać taki rozkład fresków w komorze grobowej. Jeśli bowiem cykl Jonasza zajmował-
by więcej niż jedną ścianę pomieszczenia, to właściwe wydawałoby się rozmieszcze-
nie trzech kolejnych scen „tryptyku” na trzech ścianach. Możliwe jest oczywiście
wykorzystanie dla trzech przedstawień dwóch ścian, jednak byłoby to logiczne w
sytuacji, w której trzecia - W tym przypadku południowa ściana - byłaby pokryta
freskiem o istotnej treści ikonograficznej. Natomiast zachowane resztki dekoracji
przedstawiały ptaki. Niestety, te dekoracje znamy tylko z jedynego istniejącego
szkicu opublikowanego w artykule RiadTa z 1967 roku11.
Poza tym. z tego samego artykułu Riad‘a wynika, że malowidło przedstawiające
Jonasza zostało już w; starożytności częściowo zniszczone: w7 południowej części blo-
ku skalnego, na którym je wykonano, wykuto otwór drzwiowy. Zatem po prawej
strome postaci Jonasza istniały pierwotnie inne elementy dekoracji malarskiej. Nieste-
ty. nie wiadomo (brak raportów wykopaliskowych), jakiej szerokości był ten otwór,
więc nie można stwierdzić, czy dalszy ciąg malowidła przedstawiał kolejną scenę z
cyklu Jonasza, czy jedynie elementy tła. np. krajobrazu.
Wszystkie rozważania na temat zniszczonych fragmentów fresku pozostaną jedy-
nie hipotezami. Mimo tego, zachowane elementy bez wątpienia wskazują na chrześci-
jański charakter tego zabytku - postać Jonasza wypluwanego przez potwora morskie-
go oraz śpiącego pod pergolą.
39 REAU 1956: 415.
40 Rodziewicz 1993: 284.
41 RlAD 1967: plan 4.
19
wypluwany przez potwora - Jonasz odpoczywający pod pergolą39 40 41. Na omawianym
malowidle czytelne są tylko dwie ostatnie sceny z cyklu.
Rodziewicz sugerował też istnienie pierwszej z nich powyżej hippocampusa, w
lewym górnym rogu bloku kamiennego. W tym miejscu ślady brązowoczerwonego
koloru wskazywałyby według niego na obecność przedstawienia statku i wyrzuca-
nego zeń Jonasza; ta scena byłaby o wiele mniejszych rozmiarów niż pozostałe'4".
Biorąc pod uwagę trzyczęściowy cykl Jonasza jako najczęściej spotykany w sztuce,
jeśli w grobowcu III istniałby właśnie taki, to powierzchnia nad przedstawieniem
hippocampusa byłaby jedyną możliwą do umieszczenia tam pierwszej części „trypty-
ku”. Jednak, mimo przetrwałych śladów- użytych kolorów, ubytki w tym miejscu są
tak duże, że jakakolwiek interpretacja tej części fresku jest niemożliwa. Oczywiście
należy rozważyć, czy ewentualna pierwsza scena mogła być umieszczona na sąsied-
niej. północnej ścianie komory grobowej. Niestety, obie boczne ściany (północna i
południowa) są zniszczone. Jedynie na ścianie południowej zachowały się resztki
wykutego w skale sarkofagu typu kline, flankowanego dwoma pseudopilastrami oraz
ślady fresku przedstawiającego trzy ptaki i - powyżej architrawu - dekoracje floralne.
Ściana północna, całkowicie zniszczona, mogłaby być pokryta freskiem przedsta-
wiającym pierwszą scenę „tryptyku” o Jonaszu. Jednak pewne fakty zdają się nego-
wać taki rozkład fresków w komorze grobowej. Jeśli bowiem cykl Jonasza zajmował-
by więcej niż jedną ścianę pomieszczenia, to właściwe wydawałoby się rozmieszcze-
nie trzech kolejnych scen „tryptyku” na trzech ścianach. Możliwe jest oczywiście
wykorzystanie dla trzech przedstawień dwóch ścian, jednak byłoby to logiczne w
sytuacji, w której trzecia - W tym przypadku południowa ściana - byłaby pokryta
freskiem o istotnej treści ikonograficznej. Natomiast zachowane resztki dekoracji
przedstawiały ptaki. Niestety, te dekoracje znamy tylko z jedynego istniejącego
szkicu opublikowanego w artykule RiadTa z 1967 roku11.
Poza tym. z tego samego artykułu Riad‘a wynika, że malowidło przedstawiające
Jonasza zostało już w; starożytności częściowo zniszczone: w7 południowej części blo-
ku skalnego, na którym je wykonano, wykuto otwór drzwiowy. Zatem po prawej
strome postaci Jonasza istniały pierwotnie inne elementy dekoracji malarskiej. Nieste-
ty. nie wiadomo (brak raportów wykopaliskowych), jakiej szerokości był ten otwór,
więc nie można stwierdzić, czy dalszy ciąg malowidła przedstawiał kolejną scenę z
cyklu Jonasza, czy jedynie elementy tła. np. krajobrazu.
Wszystkie rozważania na temat zniszczonych fragmentów fresku pozostaną jedy-
nie hipotezami. Mimo tego, zachowane elementy bez wątpienia wskazują na chrześci-
jański charakter tego zabytku - postać Jonasza wypluwanego przez potwora morskie-
go oraz śpiącego pod pergolą.
39 REAU 1956: 415.
40 Rodziewicz 1993: 284.
41 RlAD 1967: plan 4.