DOI Artikel:
Karłowska-Kamzowa, Alicja: Późnogotyckie snycerstwo i Malarstwo w Poznaniu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.74935#0040
36
ALICJA KARŁOWSKA-KAMZOWA
il. 17. Madonna z Dzieciątkiem — figura z ołta-
rza głównego. Tulce, kościół parafialny
wschodniej występuje w ciągu całego XV i początkach
XVI stulecia24. Wśród zachowanych zabytków wielkopol-
skich jednym z najbardziej konserwatywnych przykładów
jest grupa św. Anny Samotrzeciej z Gostynia (il. 18).
Figura stosunkowo dużych rozmiarów musiała być umie-
szczona w środkowej szafie ołtarza, którego data fundacii —
rok 1548 została odnaleziona w źródłach pisanych (A. Ro-
manowicz)25. Jej kompozycja powtarza schemat używany
w plastyce wielkopolskiej w ostatniej ćwierci XVi w pierw-
szym trzydziestoleciu XVI wielu. Jest to jednak ujęcie
bardziej archaiczne od przedstawienia Marii i Anny
siedzących na ławie z Dzieciątkiem, rozpowszechnionego
dzięki kompozycji Mikołaja z Leydy i jego licznych naśla-
dowców, np. Wita Stosza.
Znacznie bardziej zadziwiający jest jednak układ dra-
perii. W sposób analogiczny centralna figura NMP
z ołtarza głównego w Kościanie (il. 19) i św. Anna gostyńska
mają sposób fałdowania draperii niemal miękki. Fałdy
tzw. „grzbietowe", liczne i równoległe, są bardzo nie-
znacznie ostro łamane. Ich ułożenie zależne jest od usta-
wienia postaci. Taki sposób komponowania draperii nie
był w tym czasie stosowany ani na Śląsku, Pomorzu, ani
w innych dziełach wielkopolskich. Twarz Marii z Kościa-
na — szeroka, o dużej partii policzków, długim prostym
nosie, poszerzonym owalu reprezentuje niewiastę starszą,
co odpowiada ujęciu św. Anny z Gostynia, przy posłu-
żeniu się i w tym wypadku podobnymi rysami twarzy.
Przedstawienia postaci Chrystusa pozbawione są idealizacji,
w obydwu obiektach ukazano realne dziecko z właściwy-
mi, mu nieharmonijnymi proporcjami ciała.
Czas powstania gotyckiej partii ołtarza głównego fary
kościańskiej został określony na podstawie pośrednich
informacji na lata 1512-152926. Zatem obydwa dzieła
realizujące podobną problematykę artystyczną powstały
stosunkowo późno, choć reprezentują rzeźbę niezłej klasy
artystycznej. Sposób ilustrowania tematyki religijnej od-
powiada nurtowi charakteryzującemu się wyraźną statyką
i odrealnieniem.
Odmienność formalna w stosunku do rzeźb innych
centrów artystycznych ziem naszych i stosunkowa bliskość
Poznania pozwala również i te obiekty związać hipote-
tycznie z omawianym środowiskiem.
Malowana kwatera ołtarzowa z kolegiaty mikołajskiej
w Poznaniu należy do nielicznych obiektów tego gatunku
sztuki, który można było objąć niniejszymi rozważaniami
(obok ołtarza z kościoła św. Jana na Malcie, obrazów
z Dolska i Pogorzelicy). Dwustronnie malowany obraz
tablicowy przedstawia męczeństwo św. Stanisława z jednej
(il.20) i adorację Dzieciątka z drugiej strony (il. 21)
Pochodzi on z kolegiaty św. Mikołaja na Zagórzu w Pozna-
niu i jest datowany ogólnie na 1-szą ćwierć XVI wieku27.
W wizytacji kolegiaty mikołajskiej z roku 1695 zapisano,
ALICJA KARŁOWSKA-KAMZOWA
il. 17. Madonna z Dzieciątkiem — figura z ołta-
rza głównego. Tulce, kościół parafialny
wschodniej występuje w ciągu całego XV i początkach
XVI stulecia24. Wśród zachowanych zabytków wielkopol-
skich jednym z najbardziej konserwatywnych przykładów
jest grupa św. Anny Samotrzeciej z Gostynia (il. 18).
Figura stosunkowo dużych rozmiarów musiała być umie-
szczona w środkowej szafie ołtarza, którego data fundacii —
rok 1548 została odnaleziona w źródłach pisanych (A. Ro-
manowicz)25. Jej kompozycja powtarza schemat używany
w plastyce wielkopolskiej w ostatniej ćwierci XVi w pierw-
szym trzydziestoleciu XVI wielu. Jest to jednak ujęcie
bardziej archaiczne od przedstawienia Marii i Anny
siedzących na ławie z Dzieciątkiem, rozpowszechnionego
dzięki kompozycji Mikołaja z Leydy i jego licznych naśla-
dowców, np. Wita Stosza.
Znacznie bardziej zadziwiający jest jednak układ dra-
perii. W sposób analogiczny centralna figura NMP
z ołtarza głównego w Kościanie (il. 19) i św. Anna gostyńska
mają sposób fałdowania draperii niemal miękki. Fałdy
tzw. „grzbietowe", liczne i równoległe, są bardzo nie-
znacznie ostro łamane. Ich ułożenie zależne jest od usta-
wienia postaci. Taki sposób komponowania draperii nie
był w tym czasie stosowany ani na Śląsku, Pomorzu, ani
w innych dziełach wielkopolskich. Twarz Marii z Kościa-
na — szeroka, o dużej partii policzków, długim prostym
nosie, poszerzonym owalu reprezentuje niewiastę starszą,
co odpowiada ujęciu św. Anny z Gostynia, przy posłu-
żeniu się i w tym wypadku podobnymi rysami twarzy.
Przedstawienia postaci Chrystusa pozbawione są idealizacji,
w obydwu obiektach ukazano realne dziecko z właściwy-
mi, mu nieharmonijnymi proporcjami ciała.
Czas powstania gotyckiej partii ołtarza głównego fary
kościańskiej został określony na podstawie pośrednich
informacji na lata 1512-152926. Zatem obydwa dzieła
realizujące podobną problematykę artystyczną powstały
stosunkowo późno, choć reprezentują rzeźbę niezłej klasy
artystycznej. Sposób ilustrowania tematyki religijnej od-
powiada nurtowi charakteryzującemu się wyraźną statyką
i odrealnieniem.
Odmienność formalna w stosunku do rzeźb innych
centrów artystycznych ziem naszych i stosunkowa bliskość
Poznania pozwala również i te obiekty związać hipote-
tycznie z omawianym środowiskiem.
Malowana kwatera ołtarzowa z kolegiaty mikołajskiej
w Poznaniu należy do nielicznych obiektów tego gatunku
sztuki, który można było objąć niniejszymi rozważaniami
(obok ołtarza z kościoła św. Jana na Malcie, obrazów
z Dolska i Pogorzelicy). Dwustronnie malowany obraz
tablicowy przedstawia męczeństwo św. Stanisława z jednej
(il.20) i adorację Dzieciątka z drugiej strony (il. 21)
Pochodzi on z kolegiaty św. Mikołaja na Zagórzu w Pozna-
niu i jest datowany ogólnie na 1-szą ćwierć XVI wieku27.
W wizytacji kolegiaty mikołajskiej z roku 1695 zapisano,