DOI issue:
Studia
DOI article:Marciniak, Katarzyna: Wizje kobiecości w kulturze ludowej na przykładzie analizy polskiej sztuki ludowej i nieprofesjonalnej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72618#0159
Wizje kobiecości w kulturze ludowej na przykładzie analizy polskiej sztuki ludowej i nieprofesjonalnej
Człowiek, poprzez wzrastanie w określo-
nym społecznie środowisku, systematycznie
buduje swoją wiedzę o otaczającym go świecie
zewnętrznym, odzwierciedlającą sposób
postrzegania świata uformowany przez daną
społeczność na przestrzeni wieków W ni-
niejszym tekście postaram się pokazać, jak
społeczne postrzeganie kobiety wpłynęło na
przedstawienie jej w polskiej sztuce ludowej
oraz nieprofesjonalnej i w jaki sposób sztuka
ta przyczyniała się do utrwalania norm mo-
ralnych funkcjonujących w społeczeństwie11.
Pierre Bourdieu poprzez stworzenie
pojęcia habitusu tłumaczy związek, jaki za-
chodzi pomiędzy wspomnianym procesem
socjalizacji członka grupy a jego późniejszym
działaniem12. Dochodzi do wniosku, iż po-
stawa danej jednostki formuje się poprzez
doświadczenie relacji grupowych. Dzięki fi-
zycznemu oraz psychicznemu byciu w grupie
(społeczności) człowiek nabywa typowy dla
tegoż środowiska sposób myślenia, czucia czy
też reagowania. Inaczej mówiąc, uczestnik
grupy kształtuje swoje schematy mentalne
oraz dyspozycję do działania i nabywa je
w ciągu całego życia. Schematy te są „trwa-
łymi i dającymi się przenosić systemami
wzorów percepcji, oceny i działania, wyni-
kającymi z przyswojenia pierwiastka społecz-
nego przez ludzkie ciało”13. Habitus jest więc
rezultatem socjalizacji jednostki, efektem
przyswajania przez nią norm, wartości oraz
dyspozycji (umiejętności) do postrzegania
świata, oceniania go (wartościowania) i re-
6. Immaculata, kapliczka słupowa,
Dębiec Nowy, woj. wielkopolskie,
fot. K. Marciniak
agowania na niego zgodnie z utrwalonymi
w danym środowisku schematami14. Nasze
osobiste upodobania, preferencje, odczucia,
które zdają się być jednostkowe i subiektywne
są zarazem zbiorowe, społeczne. Jak piszą
Bourdieu i Wacąuant „habitus jest uspołecz-
nioną subiektywnością”15.
W procesie kulturowego kształtowania
człowieka duże znaczenie ma nie tylko sfera
werbalna, lecz również cały arsenał gestów
157
Człowiek, poprzez wzrastanie w określo-
nym społecznie środowisku, systematycznie
buduje swoją wiedzę o otaczającym go świecie
zewnętrznym, odzwierciedlającą sposób
postrzegania świata uformowany przez daną
społeczność na przestrzeni wieków W ni-
niejszym tekście postaram się pokazać, jak
społeczne postrzeganie kobiety wpłynęło na
przedstawienie jej w polskiej sztuce ludowej
oraz nieprofesjonalnej i w jaki sposób sztuka
ta przyczyniała się do utrwalania norm mo-
ralnych funkcjonujących w społeczeństwie11.
Pierre Bourdieu poprzez stworzenie
pojęcia habitusu tłumaczy związek, jaki za-
chodzi pomiędzy wspomnianym procesem
socjalizacji członka grupy a jego późniejszym
działaniem12. Dochodzi do wniosku, iż po-
stawa danej jednostki formuje się poprzez
doświadczenie relacji grupowych. Dzięki fi-
zycznemu oraz psychicznemu byciu w grupie
(społeczności) człowiek nabywa typowy dla
tegoż środowiska sposób myślenia, czucia czy
też reagowania. Inaczej mówiąc, uczestnik
grupy kształtuje swoje schematy mentalne
oraz dyspozycję do działania i nabywa je
w ciągu całego życia. Schematy te są „trwa-
łymi i dającymi się przenosić systemami
wzorów percepcji, oceny i działania, wyni-
kającymi z przyswojenia pierwiastka społecz-
nego przez ludzkie ciało”13. Habitus jest więc
rezultatem socjalizacji jednostki, efektem
przyswajania przez nią norm, wartości oraz
dyspozycji (umiejętności) do postrzegania
świata, oceniania go (wartościowania) i re-
6. Immaculata, kapliczka słupowa,
Dębiec Nowy, woj. wielkopolskie,
fot. K. Marciniak
agowania na niego zgodnie z utrwalonymi
w danym środowisku schematami14. Nasze
osobiste upodobania, preferencje, odczucia,
które zdają się być jednostkowe i subiektywne
są zarazem zbiorowe, społeczne. Jak piszą
Bourdieu i Wacąuant „habitus jest uspołecz-
nioną subiektywnością”15.
W procesie kulturowego kształtowania
człowieka duże znaczenie ma nie tylko sfera
werbalna, lecz również cały arsenał gestów
157