Studia muzealne / Muzeum Narodowe w Poznaniu (26.2021)

Klejnoty nomadów. Biżuteria afgańska w kolekcji Muzeum Etnograficznego w Poznaniu

4. Naszywki na strój,
metal, szkło, Kandaliar,
Afganistan, 1. poł. XX w.,
wys. 6,7 cm;
szer. podstawy ok. 7 cm;
MNP Ep 2226 i MNP Ep
2225, fot. S. Obst



5. Ozdoby sukni pasztuńskiej,
plusz, haft ręczny i maszynowy,
metal, lapis-lazuli, monety, łańcuszki,
Afganistan, lata 80.-90. XX w.,
dł. 160 cm; z kolekcji prywatnej,
fot. J. Minksztym

czerwoną lub niebieską folią (np. MNP Ep
2279; il. 4; por. też il. 3). Często mają one
kształt trójkąta, owalu, półksiężyca lub
kropli. Są fasetowane lub mają formę kabo-
szonów; czasem powierzchnia ich jest płaska.
Charakterystyczną cechą biżuterii etnicz-
nej z Afganistanu są dodatkowe zawieszki
metalowe (w kształcie kropli, kulistych
dzwoneczków, płatków kwiatowych), liczne
monety (il. 2, 5), łańcuszki iprzywieszki na
łańcuszkach, które wydają delikatny dźwięk
przy każdym poruszeniu ozdobionej nimi
kobiety.
Bardzo popularne są też szklane koraliki
gęsto nanizane na bawełniany sznurek41 oraz
ozdoby wykonywane lokalnie z różnych ma-
teriałów naturalnych: orzechów, goździków,
gliny42. Tego typu biżuterię tworzą często
same kobiety i wykorzystują ją na potrzeby
własne oraz swojej rodziny.
Jedną z charakterystycznych cech biżute-
rii afgańskiej jest płynne przechodzenie od
form typowo biżuteryjnych (wisiory, pier-
ścienie, kolczyki, bransolety) do form ściślej
łączących się z noszonym ubiorem (naszywki
na odzież), a następnie do haftów, niero-
zerwalnie już z tkaniną zespolonych (por.
il. 5)43. O ile obróbką metalu zajmowali się
mężczyźni, to haft stanowił domenę kobiet,
które często włączały elementy biżuteryjne
w wykonywany ścieg hafciarski.

175