DOI Artikel:
Gawlikowski, Michał: Trzy grobowce Palmyreńskie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26179#0065
Michał Gawlikowski
TRZY GROBOWCE PALMYREŃSKIE
Pomnilci, które chcielibyśmy tu przedsta-wić, nie wyróżniają się ani nad-
zwyczaj dobrym stanem zachowania, ani bogatym wystrojem architekto-
nicznym. Zostały jednak wybrane nieprzypadkowo. Po pierwsze wyróżnia
je fakt, że stanowiły własność tego samego rodu. Po drugie, wszystkie trzy
zostały zbudowane w ciągu I wieku n.e. (najstarszy z nich być może nieco
wcześniej), tzn. w okrsie, gdy kształtowała się znana nam postać architektirry
palmyreńskiej, a w szczególności jeden z najbardziej charakterystycznych
typów budowłi — wieża grobowa. Pomniki, których zarówno datę powstania,
jak i nazwiska właścicieli potrafimy określić, ilustrują zatem fragment pro-
cesu ewolucji, której ostateczny wynik poznajemy na przykładach najlepiej
zachowanych grobowców tego typu — wież Jamlicha i Elahbela.
Jak prawie wszystkie wieże grobowe Palmyry, tak i te, które tu chcemy
omówić, były tylko raz jeden przedmiotem publikacji naukowej, gdzie zna-
lazło się miejsce na bardzo sumaryczny ich opis1. Nie pominął ich także Wiłl
w swoich uwagach nad rozwojem tego typu grobowców2. Natomiast, rzecz
charakterystyczna dla badań nad Palmyrą, materiał epigraficzny z nimi zwią-
zany został omówiony o wiele bardziej wyczerpująco3.
Najstarszy z trzech gi’obowców, oznaczony w publikacji Wieganda nr 21,
znajduje się w zachodniej części Doliny Grobów, w odległości ca 80 m na
1 C. Watzinger, Die Nekropolen (Th. Wiegand i in., Palmyra, Ergebnisse der
Expeditionen von 1902 und 1917, Berlin 1932). s, 49, fig. 49, (wieża nr 21), s. 56 (wieża
nr 67), S. 57, fig. 55, 56 (wieża nr 68).
3 La tour funóraire de Palmyre, „Syria”, 1949 (26), s. 96, nota 1, fig. 9 i 20 (wieża
nr 67) oraz s. 97, fig. 10, pl. VI, 2 (wieża nr 68).
3 J. B. Chabot, Notes d'ipigraphie et d'arehiologie orientale, nr 20, „Journal Asia-
tique” 1898; Ch. Clermont-Ganneau, Recueil d’archeologie orientale (RAO) III, 163,
166—167; M. Lidzbarski, Epliemerisfiir semitische Epigraphik I, 83; Repertoire d’epigra-
phie simitiąue (RES) 2185, 2186; J. Cantineau, Inventaire des inscriptions de Palmy-
re IV, 3, 4, 26; CIS II, 4114, 4124.
59
TRZY GROBOWCE PALMYREŃSKIE
Pomnilci, które chcielibyśmy tu przedsta-wić, nie wyróżniają się ani nad-
zwyczaj dobrym stanem zachowania, ani bogatym wystrojem architekto-
nicznym. Zostały jednak wybrane nieprzypadkowo. Po pierwsze wyróżnia
je fakt, że stanowiły własność tego samego rodu. Po drugie, wszystkie trzy
zostały zbudowane w ciągu I wieku n.e. (najstarszy z nich być może nieco
wcześniej), tzn. w okrsie, gdy kształtowała się znana nam postać architektirry
palmyreńskiej, a w szczególności jeden z najbardziej charakterystycznych
typów budowłi — wieża grobowa. Pomniki, których zarówno datę powstania,
jak i nazwiska właścicieli potrafimy określić, ilustrują zatem fragment pro-
cesu ewolucji, której ostateczny wynik poznajemy na przykładach najlepiej
zachowanych grobowców tego typu — wież Jamlicha i Elahbela.
Jak prawie wszystkie wieże grobowe Palmyry, tak i te, które tu chcemy
omówić, były tylko raz jeden przedmiotem publikacji naukowej, gdzie zna-
lazło się miejsce na bardzo sumaryczny ich opis1. Nie pominął ich także Wiłl
w swoich uwagach nad rozwojem tego typu grobowców2. Natomiast, rzecz
charakterystyczna dla badań nad Palmyrą, materiał epigraficzny z nimi zwią-
zany został omówiony o wiele bardziej wyczerpująco3.
Najstarszy z trzech gi’obowców, oznaczony w publikacji Wieganda nr 21,
znajduje się w zachodniej części Doliny Grobów, w odległości ca 80 m na
1 C. Watzinger, Die Nekropolen (Th. Wiegand i in., Palmyra, Ergebnisse der
Expeditionen von 1902 und 1917, Berlin 1932). s, 49, fig. 49, (wieża nr 21), s. 56 (wieża
nr 67), S. 57, fig. 55, 56 (wieża nr 68).
3 La tour funóraire de Palmyre, „Syria”, 1949 (26), s. 96, nota 1, fig. 9 i 20 (wieża
nr 67) oraz s. 97, fig. 10, pl. VI, 2 (wieża nr 68).
3 J. B. Chabot, Notes d'ipigraphie et d'arehiologie orientale, nr 20, „Journal Asia-
tique” 1898; Ch. Clermont-Ganneau, Recueil d’archeologie orientale (RAO) III, 163,
166—167; M. Lidzbarski, Epliemerisfiir semitische Epigraphik I, 83; Repertoire d’epigra-
phie simitiąue (RES) 2185, 2186; J. Cantineau, Inventaire des inscriptions de Palmy-
re IV, 3, 4, 26; CIS II, 4114, 4124.
59