Studia Waweliana (5.1996)

20. Samtavisi (Gruzja), katedra, wschodnia ściana, rok 1030
(wg Beridze, ArcJiitecture...)

21. Mccheta (Gruzja), katedra, fragment wschodniej ściany
z wyobrażeniem drzewa, ł. połowa XI wieku
(wg Beridze, ArcJiitecture...)

z wizerunkiem Pantokratora z Samtavisi (fig. 18)G9.
Przedstawiano też liść opleciony podwójnym zwo-
jem łodygi; taki ornament zdobi okłady wizerunków
św. Jerzego: datowanej na XI wiek ikony z Skhieri
(fig. II)70 oraz XII-wiecznej, pochodzącej z Sujuny
(fig. 13)". Ponadto ten rodzaj ornamentu występuje
na okładach trzech XIII-wiecznych ikon z Mgvimeni
tworzących Deesis (fig. 14)12 oraz powstałej w XIII
wieku ikonie Pantokratora z Katskhi (fig. 16)73.
Potrójny zwój winorośli wykonał na okładzie XII-
wiecznej ikony Pantokratora z Anchiskhati gru-
ziński mistrz Beka Opizari (fig. 15)'4.

Ornament winnej łodygi mógł tworzyć nieprzer-
wany ciąg - tak ukazano go na bordiurze okładu
ikony z Sakao, na nimbach postaci z Deesis z Mgvi-
meni, na bordiurze, również pochodzącej z Mgvi-
meni XIII-wiecznej ikony Ukrzyżowanie (fig. 10)''*
oraz na bordiurze ikony Pantokratora z Katskhi.
Często też ornament bywał rozdzielany wizerunka-
mi świętych lub na przykład wyobrażeniem Hetoi-
masii - tak jak na bordiurach przytoczonych ikon
św. Jerzego z Sujuny, Pantokratora z Mgvimeni
(fig. 17)'G i Pantokratora z Anchiskhati. Na bordiu-
rach ikony św. Jerzego z Skhieri oraz ikon Deesis
z Mgvimeni ornament jest rozdzielony - podobnie
jak na staurotece krakowskiej - wypukłymi meda-
lionami. Rozdzielone wizerunkami bądź medaliona-
mi ciągi ornamentów składały się z dwóch modułów,
jak na bordiurze ikony Pantokratora z Mgvimeni,
ikonach św. Jerzego z Skhieri (górna listwa bor-
diury) i Sujuny (listwa górna i dolna), a także
ikonie Pantokratora z Anchiskhati (listwa górna
i dolna)". Trzy moduły występują na bocznych li-
stwach bordiur ikon św. Jerzego z Sujuny i Skhieri
oraz Pantokratora z Anchiskhati. Cztery moduły
zastosowano do ozdobienia bordiur okładów ikon
Deesis z Mgvimeni.

Ornament wici roślinnej, widniejący na nimbach
ukazanych postaci oraz w pasach obok krzyża na
odwrociu pokrywy omawianej stauroteki, szeroko sto-
sowano między X a XII wiekiem do zdobienia okładów
i przedmiotów tzw. rzemiosła artystycznego78.

bS Ibidem, il. 177.
'° Ibidem, il. 154

71 Ibidem, il. 186.

72 Ibidem, il. 203-205.

73 Ibidem, il. 201.

74 Ibidem, il. 188.

75 Ibidem, il. 200.

76 Ibidem, il. 206.

" Zwojom łodygi towa?"zyszą mniejsze zwoje, umieszczone
parami pomiędzy większymi.

' Ibidem, il. 181; A. Bank, Prihłudnoje iskusstwo Wizantii
IX-XII wieków, Moskwa 1978, passim.

26