DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.19890#0333
Note: This is an additional scan to display the colour reference chart and scalebar.
0.5
1 cm
na. Jako nie oznaczona liczbą pozycja czternasta, figu-
ruje w nim bowiem: „Epytaphiu(m) met(ri)cu(m) sup(er)
sepulcro d(omi)ni W(ladislai) reg(is) Polonie”136. Zapis
ten świadczy, iż albo sam jego autor, albo też jego in-
formator znał z autopsji epitafium jako inskrypcję.
Stosunkowo wczesne odwołanie się do epitafium Ja-
giełły jako źródła historycznego odnajdujemy w kazaniu
na rocznicę bitwy grunwaldzkiej, zatytułowanym De
magna strągę. Według Marii Błaziak powstało ono po
roku 1450, najpewniej w środowisku krakowskim. Być
może ułożył je w roku 1459 z okazji bakalaureatu Ma-
rian z Jeziorka, późniejszy prowincjał bernardynów137.
W miejscu, gdzie autor kazania wspomniał codzienny
zwyczaj króla: rozdzierania słomki lub pióra, a także zwy-
czaj ofiarowywania szat ubogim, zaznaczył „ut habetur
in ipsius epitafio”, co wyraźnie wskazuje na wiersze 26-
27 i 45M6 utworu138. Należy sądzić, że takie powołanie
się na epitafium świadczy, iż było ono ogólnie dostępne
i szeroko znane, stanowiąc przed powstaniem odnośnej
części Annalium Długosza, ważne pisane źródło tradycji
i potocznej wiedzy o osobie Władysława Jagiełły.
Istnienie tablicy z utworem Sanoczanina przy tum-
bie królewskiej przynajmniej w pierwszym piętnastole-
ciu wieku XVI poświadcza Maciej z Miechowa w Chro-
nica Polonorum. W nocie o śmierci i pogrzebie Jagieł-
ły czytamy, że został on „in sepulchro marmoreo du-
dum pro illo preparato, versus dextram partem in eccle-
sia Gracoviensi satis pompose sepultus. Additum est et
epitaphium p =— ' ' jui
expost fuit ar
ce modi: Han
— C\J
" R,Ki ira-
— o
as-
W edycji Ocha
w wierszu 26 te
jak w rękopisie ]
139Maciejk
noka, o.c., s. 31
nie, że błędy w
został on zapisań
Znamienne, że c
Estreicher, m:
ływał się na Mięt
ków 1953 (odbit
140Por. Bar}
141 7rs u UA,„
p CC
L o
= 00
= N
c
o
i- O
= to
i- CD
LO
o
od
P 3
c
(0
>
O
— CM
O
>
0
i-
o
o
O
CM
>
0)
_
(D
>
o
w
O
I ka-
I *y ■
).
u-
>go
JÓ1
odam, Gratior illibuit, pinguitur ista tibi. etc., quod lon-
ga serie in tabula appensum legitur”. Znamienna jest tu
zwłaszcza owa „longa series” napisu, która przekonu-
je, iż utwór opublikowano na tablicy w całości139.
Wzmianki Miechowity o epigraficznej publikacji
Epitafium pochodzą z dwu edycji jego Chronica Polo-
norum z lat 1519 i 1521. Interesująca nas nota o epita-
fium Jagiełły zawiera się w partii kroniki obejmującej
dzieje do roku 1480, a powstałej według Henryka Ba-
ryczą zapewne przed rokiem 1514140. Sam natomiast na-
grobek Jagiełły, jak i jego najbliższe otoczenie podle-
gały w latach 1519-1524 poważnym przemianom. W tym
to okresie warsztat Bartłomieja Berrecciego wykonał
nowy baldachim nad tumbą króla, w miejsce pierwot-
nego, którego zniszczenie pozostaje być może w związ-
ku z nieznaną w szczegółach katastrofą wieży dzwon-
nej katedry w roku 1514141. Wraz z restauracją nagrob-
ka urządzona została później tzw. kaplica Jagiełłowa -
przestrzeń pod arkadą międzynawową wydzielona że-
lazną kratą, obejmującą nagrobek i ołtarz p.w. św.
Krzysztofa z tryptykiem św. Trójcy (usytuowany przed
nagrobkiem królewskim przy filarze międzynawowym,
od strony południowo-zachodniej)142. Po ukończeniu ro-
bót przy baldachimie 24 IX 1524 wypłacono malarzo-
wi Sebaldowi pieniądze: „a deauratione laminarum cu-
prearum simuląue a pictura literamm maiuscularum, qui-
bus expressum est elogium et titulus regis Jagellonis”143.
Napis malowany na fryzie nowego baldachimu na-
grobka, zapewne tożsamy z tym, za który wypłacono
należność Sebaldowi, znamy z trzech przekazów144. Tek-
sty nowożytnych inskrypcji, którymi do roku 1635 opa-
ustanowił drugie ministerium („dla odpuszczenia [...] grzechów”),
a zarazem poświadczył wybrane już wcześniej i zapewne w owym
czasie opatrzone już marmurową tumbą miejsce swego przyszłego
pochówku. Akt wystawiony został: „pro secundo ministerio Altaris
sancti Christophori in [...] Cracoviensi Ecclesia siti, sepulchro no-
stro contigui”, Mossakowski, o.c., s. 229-230; por. Długosz,
Liber beneficiorum..., t. 1, s. 226; K. Chrubasik, Usytuowanie
płyty nagrobnej Hola Władysława Jagiełły (Biuletyn HS 57: 1995,
lir 1-2, s. 133-136); Długosz, ł.c. Por.: Inwentarz katedry wawel-
skiej z roku 1563, oprać. A. Bochnak, Kraków 1979, s. 144 (Źró-
dła DW 10): „Est autem altare praedictum erectionis et fundationis
serenissimae olim Hedvigis”. Według ustaleń Stanisława Mossakow-
skiego, podsumowujących długoletnią dyskusję o czasie powstania
tumby Władysława Jagiełły, została ona ukończona po kilkuletnich
z pewnością pracach, przed datą wystawienia wspomnianego doku-
mentu (Mossakowski, o.c., s. 230, 234).
143Estreicher, o.c., s. 5, przyp. 2. Pozłocone płyty miedziane
(„laminae cuprae”) utożsamiać należy - jak się wydaje - z nośnika-
mi napisów przekazanych przez Corpus Cricianum i Starowolskie-
go (Monumenta Sarmatarum, s. 3).
144 Zob. Monumenta Sarmatarum, s. 2. W Corpus Cricianum (k.
380 r.) pod nagłówkiem: In sepulchro marmoreo Iagełonis Regis
Poloniae cuius sepulchri summitatem Sigismundus I Rex ex albo
łapidefierifecit znajdujemy napis identyczny z figurującym w Monu-
ruje w nim bowiem: „Epytaphiu(m) met(ri)cu(m) sup(er)
sepulcro d(omi)ni W(ladislai) reg(is) Polonie”136. Zapis
ten świadczy, iż albo sam jego autor, albo też jego in-
formator znał z autopsji epitafium jako inskrypcję.
Stosunkowo wczesne odwołanie się do epitafium Ja-
giełły jako źródła historycznego odnajdujemy w kazaniu
na rocznicę bitwy grunwaldzkiej, zatytułowanym De
magna strągę. Według Marii Błaziak powstało ono po
roku 1450, najpewniej w środowisku krakowskim. Być
może ułożył je w roku 1459 z okazji bakalaureatu Ma-
rian z Jeziorka, późniejszy prowincjał bernardynów137.
W miejscu, gdzie autor kazania wspomniał codzienny
zwyczaj króla: rozdzierania słomki lub pióra, a także zwy-
czaj ofiarowywania szat ubogim, zaznaczył „ut habetur
in ipsius epitafio”, co wyraźnie wskazuje na wiersze 26-
27 i 45M6 utworu138. Należy sądzić, że takie powołanie
się na epitafium świadczy, iż było ono ogólnie dostępne
i szeroko znane, stanowiąc przed powstaniem odnośnej
części Annalium Długosza, ważne pisane źródło tradycji
i potocznej wiedzy o osobie Władysława Jagiełły.
Istnienie tablicy z utworem Sanoczanina przy tum-
bie królewskiej przynajmniej w pierwszym piętnastole-
ciu wieku XVI poświadcza Maciej z Miechowa w Chro-
nica Polonorum. W nocie o śmierci i pogrzebie Jagieł-
ły czytamy, że został on „in sepulchro marmoreo du-
dum pro illo preparato, versus dextram partem in eccle-
sia Gracoviensi satis pompose sepultus. Additum est et
epitaphium p =— ' ' jui
expost fuit ar
ce modi: Han
— C\J
" R,Ki ira-
— o
as-
W edycji Ocha
w wierszu 26 te
jak w rękopisie ]
139Maciejk
noka, o.c., s. 31
nie, że błędy w
został on zapisań
Znamienne, że c
Estreicher, m:
ływał się na Mięt
ków 1953 (odbit
140Por. Bar}
141 7rs u UA,„
p CC
L o
= 00
= N
c
o
i- O
= to
i- CD
LO
o
od
P 3
c
(0
>
O
— CM
O
>
0
i-
o
o
O
CM
>
0)
_
(D
>
o
w
O
I ka-
I *y ■
).
u-
>go
JÓ1
odam, Gratior illibuit, pinguitur ista tibi. etc., quod lon-
ga serie in tabula appensum legitur”. Znamienna jest tu
zwłaszcza owa „longa series” napisu, która przekonu-
je, iż utwór opublikowano na tablicy w całości139.
Wzmianki Miechowity o epigraficznej publikacji
Epitafium pochodzą z dwu edycji jego Chronica Polo-
norum z lat 1519 i 1521. Interesująca nas nota o epita-
fium Jagiełły zawiera się w partii kroniki obejmującej
dzieje do roku 1480, a powstałej według Henryka Ba-
ryczą zapewne przed rokiem 1514140. Sam natomiast na-
grobek Jagiełły, jak i jego najbliższe otoczenie podle-
gały w latach 1519-1524 poważnym przemianom. W tym
to okresie warsztat Bartłomieja Berrecciego wykonał
nowy baldachim nad tumbą króla, w miejsce pierwot-
nego, którego zniszczenie pozostaje być może w związ-
ku z nieznaną w szczegółach katastrofą wieży dzwon-
nej katedry w roku 1514141. Wraz z restauracją nagrob-
ka urządzona została później tzw. kaplica Jagiełłowa -
przestrzeń pod arkadą międzynawową wydzielona że-
lazną kratą, obejmującą nagrobek i ołtarz p.w. św.
Krzysztofa z tryptykiem św. Trójcy (usytuowany przed
nagrobkiem królewskim przy filarze międzynawowym,
od strony południowo-zachodniej)142. Po ukończeniu ro-
bót przy baldachimie 24 IX 1524 wypłacono malarzo-
wi Sebaldowi pieniądze: „a deauratione laminarum cu-
prearum simuląue a pictura literamm maiuscularum, qui-
bus expressum est elogium et titulus regis Jagellonis”143.
Napis malowany na fryzie nowego baldachimu na-
grobka, zapewne tożsamy z tym, za który wypłacono
należność Sebaldowi, znamy z trzech przekazów144. Tek-
sty nowożytnych inskrypcji, którymi do roku 1635 opa-
ustanowił drugie ministerium („dla odpuszczenia [...] grzechów”),
a zarazem poświadczył wybrane już wcześniej i zapewne w owym
czasie opatrzone już marmurową tumbą miejsce swego przyszłego
pochówku. Akt wystawiony został: „pro secundo ministerio Altaris
sancti Christophori in [...] Cracoviensi Ecclesia siti, sepulchro no-
stro contigui”, Mossakowski, o.c., s. 229-230; por. Długosz,
Liber beneficiorum..., t. 1, s. 226; K. Chrubasik, Usytuowanie
płyty nagrobnej Hola Władysława Jagiełły (Biuletyn HS 57: 1995,
lir 1-2, s. 133-136); Długosz, ł.c. Por.: Inwentarz katedry wawel-
skiej z roku 1563, oprać. A. Bochnak, Kraków 1979, s. 144 (Źró-
dła DW 10): „Est autem altare praedictum erectionis et fundationis
serenissimae olim Hedvigis”. Według ustaleń Stanisława Mossakow-
skiego, podsumowujących długoletnią dyskusję o czasie powstania
tumby Władysława Jagiełły, została ona ukończona po kilkuletnich
z pewnością pracach, przed datą wystawienia wspomnianego doku-
mentu (Mossakowski, o.c., s. 230, 234).
143Estreicher, o.c., s. 5, przyp. 2. Pozłocone płyty miedziane
(„laminae cuprae”) utożsamiać należy - jak się wydaje - z nośnika-
mi napisów przekazanych przez Corpus Cricianum i Starowolskie-
go (Monumenta Sarmatarum, s. 3).
144 Zob. Monumenta Sarmatarum, s. 2. W Corpus Cricianum (k.
380 r.) pod nagłówkiem: In sepulchro marmoreo Iagełonis Regis
Poloniae cuius sepulchri summitatem Sigismundus I Rex ex albo
łapidefierifecit znajdujemy napis identyczny z figurującym w Monu-