Studia Wilanowskie (20.2012)

WILANOWSKA
KOLEKCJA
XVHJ-WIECZNYCH
WYROBÓW MIŚNI.
STAN I POTRZEBY
BADAŃ
Ba/ba/ a Sze?ege/d


Puszka

na ty/oń /ab herbatę,
z wielobarwne;', sz/i/bwane;
i po/erowane; hamionhi
bóMgerowshie;', oh. 17N


z czarno szh/i'wi'one;
hamionh; bóttgerowshie;
z dehoracją Martina
Scbneha imitn;'qcQ /ahę,
1710-NJ5

W istniejącym w Muzeum Pałacu w Wilanowie zbiorze
kamionki bóttgerowskiej i porcelany miśnieńskiej po-
wstałych w XVIII w. przetrwały jako dobro kuitury naro-
dowej egzemplarze godne pozazdroszczenia przez inne
muzea, także przez te znacznie zasobniejsze w ana-
logiczne dzieła sztuki. Obecnie do kolekcji zalicza się
38 wyrobów z czerwonej kamionki Johanna Friedricha
Bóttgera, 105 ze szkliwionej porcelany i 136 biskwitów
z czasów Marcoliniego lub wcześniejszych.
Zarówno liczba kamionki, jak i biskwitów nie mają porównania
w żadnym z polskich muzeów. Szczęśliwie istnieją wśród nich
i sztuki rzadkie lub wręcz unikatowe, jak wytworzona z wie-
lobarwnych glinek, szlifowana w fasety puszka na herbatę czy
raczej na tytoń ) i), t I; czarno szkliwiony kufel, którego imitują-
ca lakę malatura łączona jest z ręką samego Martina Schnella,
nadwornego lakiernika króla Augusta II Mocnego ) ii. 2 ]; imbryk
z nieczęsto spotykanej tzw. Eisenporzellan ] il. 3 [, będący efek-
tem eksperymentów Bóttgera z dopływem tlenu do pieca pod-
czas procesu wypału; czy nietypowy z innego względu mały
imbryczek kopiujący wyrób złotniczy tak dokładnie, że na jego
spód przeniesiono nawet wężyk probierczy i znak imienny złotni-
ka, odwołujący jako do autora ceramiki - wbrew logice - zapewne
do monogramisty PI działającego w Lipsku w końcu XVII w.) il. 4 ].
W wypadku biskwitów - mimo iż, jak zdecydowaną większość ce-
ramiki, wykonywano je nie jako pojedyncze sztuki, lecz seryjnie -
wilanowski zbiór zawiera egzemplarze, których nie odnaleziono
do tej pory w innych kolekcjach. Przykładami mogą służyć: fi-
gurka Umierający Gai ] i!. 5 j, będąca jedyną trójwymiarową „no-
tatką" marmurowej antycznej rzeźby, która w 1728 r. trafiła do
zbioru Augusta H Mocnego z rzymskiej kolekcji księcia Agostina
Chigiego, ujęta w zbiorze sztychów autorstwa Raymonda Lepla-
ta, a którą przed 1826 r. pozbawiono wtórnych uzupełnień tak,
że dziś istnieje jedynie jako tors; wyobrażenie chłopca z szarfą
z serii małych, antykizowanych statuetek dzieci niosących ofiary,
zaprojektowanych przez johanna Carla Schónheita i Christiana
Gottfrieda juchtzera I ii. 6 j; czy nabyta w pięciu egzemplarzach
wielka grupa Nero i geniusz I i). 7 j, która - co okazało się dopie-
ro niedawno - uzyskała odpowiednik w Neubrandenburg, gdzie
w wyniku prac wykopaliskowych prowadzonych od 2006 r. od-
naleziono taki sam model z dawnych lokalnych zbiorów, rozbity
podczas 11 wojny światowej i niezachowany w całości,
jeśli chodzi o porcelanę szkliwioną, to na 105 muzealiów 26 repre-
zentuje wyroby wczesnej Miśni, 33 powstały ok. 1750 r., 40 po
połowie wieku, a 6 w okresie Marcoliniego - w latach 1774-1814.
Najwcześniejszymi obiektami są: opatrzona dekoracją plastycz-
ną czarka ze spodkiem z porcelany bóttgerowskiej, datowana na

BARBARA SZELEGEJD