Torbus, Tomasz: Zamki krzyżackie (Wrocław, 2010)

Gniew

Mewe

Malowniczo położony na wyso-
kiej wiślanej skarpie Gniew sta-
nowi obok Malborka i Golubia-
Dobrzynia najlepiej z zewnątrz zachowa-
ny konwentualny zamek krzyżacki; gorzej
natomiast wypadają, wnętrza tego przebu-
dowanego w XIX w. na więzienie obiektu,
kryjące niewiele oryginalnej średniowiecz-
nej substancji zabytkowej. Odbudowany
pod koniec wieku XX zamek — znany z ak-
tywności bractw rycerskich - udostępnio-
ny jest turystom, podobnie jak zaadaptowa-
ny na hotel, położony na podzamczu Pałac
Marysieńki.
Pomorze Gdańskie dopiero w latach
1308—1309 zostało siłą, włączone do pań-
stwa krzyżackiego. Jednak rycerze zakonni
już od końca XIII w. próbowali umocnić
swe wpływy na zachód od Wisły — w 1276 r.
książę pomorski Sambor II podarował za-
konowi późniejszy Gniew wraz z przyle-
głościami. Od 1283 r. Gniew stał się sie-
dzibą, komtura. Wkrótce po lokacji miasta
w 1297 r. rozpoczęto budowę monumental-
nego zamku.
Na próżno w innych zamkach krzy-
żackich szukać analogu do układu topo-
graficznego prezentowanego tu zespołu
z głównym zamkiem, leżącym wewnątrz
nieregularnego podzamcza. Czteroskrzy-
dłowe założenie domu konwentualnego
(prawie 50 m długości skrzydła) wzbogaco-
no o trzy niskie wieże narożne oraz potężną
wieżę główną, lekko wysuniętą z lica muru
północno-wschodniego narożnika. Z im-
ponującą 12-metrową długością boku byłby
to najpotężniejszy stołp, jaki kiedykolwiek
powstał w zamkach pruskich, ale zapewne

N'eben Marienburg und Gollub han-
delt es sich bei der malerisch auf
dem Weichselufer gelegenen Burg in
Mewe um eine der besterhaltenen Konvents-
häuser, so zumindest der Außenblick. Schlimm
steht es um das Innere des Gebäudes, das im
19. Jh. zu einem Gefängnis umfunktioniert
wurde, wodurch nur wenig von der mittelal-
terlichen Bausubstanz erhalten geblieben ist.
Die am Ende des 20. Jhs. wiederaufgebaute
Burg - bekannt heute durch die hier aktiven
Ritterbrüderschaften - steht für Touristen
offen und wird u.a. für Hotelzwecke genutzt,
ähnlich wie das auf dem Gelände der Vor-
burg befindliche Palais „Pałac Marysieńki”.
Pommerellen, wo sich Mewe befindet, wurde
erst in den Jahren 1308-1309 mit Gewalt in
den Ordensstaat einverleibt. Die Ordensritter
versuchten aber schon seit dem ausgehenden
13. Jh. ihren Einfluss auf das Gebiet westlich
der Weichsel auszudehnen -1276 schenkte der
pommerellische Herzog Sambor II. Mewe mit
den angrenzenden Gebieten dem Orden. Ab
1283 war Mewe Komtursitz. Kurz nach der
Stadtgründung im Jahre 1297 begann man mit
dem Bau der monumentalen Ordensburg.
Nirgendwo wird man Analogien zum
Grundriss der hier präsentierten Anlage fin-
den: das Haupthaus steht frei inmitten einer
unregelmäßigen Vorburg. Die Vierflügelanla-
ge des Konventshauses (von fast 50 Metern
Länge) besitzt drei niedrige Ecktürme und ei-
nen gewaltigen Hauptturm, der etwas aus der
nordöstlichen Mauerflucht heraustritt. Mit im-
posanten 12 Metern Seitenlange wäre dies der
größte Bergfried, der jemals in einer Deutsch-
ordensburg entstand, nur wurde er wahrschein-
lich nie vollendet. Interessant ist die Südfassa-