DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12940#0291
Humanifabrica Liber III. 275
. Bjtdii sibraram . sioni. Reclar enim simt, qux secundum organi longitudinem expan-
Jeliwath , inqux g| __}_ A duntur. Obliqux autem,quxsecundiim obliquum organo obduncun
A trausuersaiw i tuj.^ Atc.uc [,x circu]arcs {unt. fcd quuminduplici sint disferentia,in-
cat, l, autem & C 1 r ■ v vr ■ 1 •
mriufaue obltqua- ^cil^^gs uicem contranantur,ac le mutuoXIitcrx,autpotius duorum lnmccm
rumgeneris dijse- ^^§^|gB implexorum circulortim modo decuisatim intcrsecant, ita commodc,
rentiai, Duere re- ^^^c *juic^uid organicauitate cornprchenditur,retmentes. Transuerse se-
■ ' . ,.. r, cundum corporis IatituGinemexactetranuicsimlocantur,corpusq; or
AtEtnphcissibrx i- 1 • j J Lv i- r i
rum^enerisimpU- '^nur* t>icuIatim,qucmadmodum obhqux, ambiunt: quanquam traniuerix
xum quodamwids \ )j| interim,circulares orbicularcsq; priuatim nuncupentur. Discetporro
.exprimit.quimox wM t quiuissibrarumnaturam, ii quum uetriculus,autintcstina alicuius ani
subijcienda NM es \ ||ljB malis,mcnsx apponentur, unguibus illorum fibras inuicem diucllerc,
ftmiti ^''u CaC^' corPora n pncter fibras quasdam inter se 01 dinc, & prout parti
cxusucrat,intcrtcxtasessc,cxpcnderchaudgrauabitur. IdcmspcJta-
bit,dum nupcr mactati bouis ucsicam,aut anscrum ingluuicm inssari intucbitur: quandoquidcm triplcxil
• Iud fibrarum genus in modice distcnta iam uesica manifcstb scse speclandum orferet. Contra,(i mcmbra-
namaliquamoit qux costas succingit,aut peritonxum,in manus quis aisumpscrit,leuinegocio discct,hanc
simplcx similarcq; corpusesseomniexpartesibipar,nullisq;eiusmodifibris conformatum. Quumitaque vrntcomp»
uena organusit,uniucrsocorporisin sanguinisadministratione utilitcrsubscruiens,Naturacorpusipiius sitionisusus
mcmbrancttm,ac fistulx instar cauum constituit,ac ccrtis quibusdam fibris,non autcm ut sors fercbat, in-
tcrtexuit: ijsncmpc,quasianguinis administrationiutilcsforecognouit. Quamobremquum scirct,uc-
nam neccisarib sanguine ad se admiisuram, redtas illi communicauit
. Ventcautponio. adextro cordnfinuad fibraJ, - -bus ucna"sangninem in ipsius alliccret cauitatcm. Dcindc
tU7uluusuue<on- ./•'•• i n r
Jccndis qua sibra, e|L& quia ianguinis ad iubiequentem uenx partem,tanquaper riuum,pro-
rum in ucnarum «?lis puliionc opus crat,traniucrsis quoque iibris eam donauit.Ne uerb sta
eorpore naturam, ^s^^ss^^^^ tim uniucrsus sanguis in proximam ucnx partcm citra moram cx alia
iotlrnit gritU ^|js$§|s aisumerctur, propellcrctur vc,obliquas etiam fibras uene corpori im-
lUdiose sinxi-- W&§i plicuit. Ex tribus itaquc fibrarum,gcncribus, uenx corpus istas albx
tnus. ii lotte in- JSirPJVJ i i r • n n i.n .f r
Rr/m ramoru his T^^^ membranea:q;,icu nerucx tunicx coniiatum cst,distcndi>& rursus (ut
fajsim ahrunca- 'sj^^M^M cotentx materici appoitte congruat) in sc collabi aptum. Prxtcr hanc Asikhk&
torZ rationcm ex iW$j§>}$^ pcculiarcm tunicam, ucna aliam subindc asciscit, plcrisque etiam cor m>n s*"^"
fttis.hant ucnt ^^g-E^s/ poris partibuscommunem. Quandoctmqueenimucnxlon<rotrami- r"Bs"***"
portione intcgrt ^StrsSii'I r ,. r ■ , r- —i • • •- •• °i - MM.
taut ucnt ddi- fflf W/ te aliquo ducuntur,attt oisi, aut durton ctiipta corpori lncumbut, aut
neationi quinti \(W alicubi sttspcnduntur, tum ex contcrminis membranis alia quxdam
Capitis sinisuhf \> ^i instar membransE tcnuis tunica ipsis obuolititur, ciirri tutioris dud is,
riciidtcoiiser.i» , L tum ad uicinas partcs firmioris ncxus gratia. Caetcriim ucnx uisccri
tUaquidD T,G,H,I,K.,N>S,l,(f' mnaicet, .... - r D , . _ »
perpciidcns. alicui lnicrte, aut per muiculi corpus digcita:, huiuimodi tunica toto
inscrtionis progrcisu destituuntiir , caq; ncutiquam indigent, qubd
abundc in illis corporibus firmcntur: quodq; ca tunica impcdimcnto cisct,quo minus promptc sanguis ex
ucnis sudarct: aut ut sanguis in ucnis colIe<ftus,substantia: alicuius uisccris uim tardius cxperiretur.Omncs Vrntrum
uenas primaria rationc,ut sanguincm singulis corporis partibus defcrant,ac uclttti canalcs & dudus sint,cx
quibus partes omnes suum alimcntum sugant,rcrttm Opifcx procreauit, quanquam quibusdam carum ra-
s %<■«/>. "^isjUt c porta:ucnx'propaginibus,adsucciinuentriculoclaboratiadiecorispoitasattracT:ionc,ceualijs,
^•fi-iilib. ad excremcntorum (ut J quxinrencsserosumsanguinem deferunt) repurgationcmquoqueutatur, quas ^ ^
j " omnes suo loco commcmorabimus. Num ucrb ipse (ne sanguis frustra nullam a ucne corporc elaboratio- y/"»/ur*. '
Q-wsi^it ncmumtiensjperuenas dcssucret) quandamsanguificationis uim uenis indiderit, non adeb promptcaiser
W.i m,n. tum uelim,quantumuis id omnibus confeiium iit diisestionis profeisoribus. & ii fortassis hxcuirtus uenis
tribuitur,ca non rubicundum parabit sanguincm,sed uenx corporis instar album: siquidem in omni natu-
rali corporis nostri partium concoctione,concocl:um neccisarib sibi cocoqucntis colorcmasciscit. Vcrura
iam tcmpestiuum erit,ex quibus nam partibus artcria fabricctur,perscqui.
QVID SIT ARTERIA, qVAEQVE IPSIVS SVBSTAN-
tia & usus. Caput 11.
- RTERIA uasest,similitcrutuena,mcmbrancum,tcrcs,acfistulxmodocauu, a quo t^uidmt-
/<■«.!». ^^f\^^^£. uitalisspiritus , &impeturucns calidusq; sanguispcruniucrsum corpusdiifttnduntur: ri*,&qms
^A'^aA \ <3N °1lIorum bcncficio,accedente artcrix ipsius motu (qui dilatatione ac contraclione fit) na "u"tsHS-
b 2%i=ilv^l!/ turalissingularum pattium calor, uitalisq; spiritus rcfocillantur. Porrb Hippocratisad-
'"/^i"'8 !fflSii£&^\L ^110'^ l3^1011^ &Aristotclis tcmporc,artcrianunctipabatur, l> qua inspirantes , e nari-
^s*S**i^ttQ bus aut orc acrcm in pulmones attrahimus: quaq; rursus cxpirantcs, c puhnonibus eun
dem cductmus. Nobis ucrb uocatas artcrias,illi ucnas appellabant: atquc artcrias a uenis nonnulli ea xta
tc distincucbant,quii has quidcm no pulsantcs,illas autc puliantcs appellarcnt. Ad hunc sanc modum Hip
pocrati secundo de Vulgaribus morbis libro, arteria uenx nomine donatur: cuius agitatio,quu in infantis
partu uclox & magna & ualida repcritur,uaJidam,ac uegcto fcruidoq; calorcprxdita, in cordc irascibilcm
uim cise
. Bjtdii sibraram . sioni. Reclar enim simt, qux secundum organi longitudinem expan-
Jeliwath , inqux g| __}_ A duntur. Obliqux autem,quxsecundiim obliquum organo obduncun
A trausuersaiw i tuj.^ Atc.uc [,x circu]arcs {unt. fcd quuminduplici sint disferentia,in-
cat, l, autem & C 1 r ■ v vr ■ 1 •
mriufaue obltqua- ^cil^^gs uicem contranantur,ac le mutuoXIitcrx,autpotius duorum lnmccm
rumgeneris dijse- ^^§^|gB implexorum circulortim modo decuisatim intcrsecant, ita commodc,
rentiai, Duere re- ^^^c *juic^uid organicauitate cornprchenditur,retmentes. Transuerse se-
■ ' . ,.. r, cundum corporis IatituGinemexactetranuicsimlocantur,corpusq; or
AtEtnphcissibrx i- 1 • j J Lv i- r i
rum^enerisimpU- '^nur* t>icuIatim,qucmadmodum obhqux, ambiunt: quanquam traniuerix
xum quodamwids \ )j| interim,circulares orbicularcsq; priuatim nuncupentur. Discetporro
.exprimit.quimox wM t quiuissibrarumnaturam, ii quum uetriculus,autintcstina alicuius ani
subijcienda NM es \ ||ljB malis,mcnsx apponentur, unguibus illorum fibras inuicem diucllerc,
ftmiti ^''u CaC^' corPora n pncter fibras quasdam inter se 01 dinc, & prout parti
cxusucrat,intcrtcxtasessc,cxpcnderchaudgrauabitur. IdcmspcJta-
bit,dum nupcr mactati bouis ucsicam,aut anscrum ingluuicm inssari intucbitur: quandoquidcm triplcxil
• Iud fibrarum genus in modice distcnta iam uesica manifcstb scse speclandum orferet. Contra,(i mcmbra-
namaliquamoit qux costas succingit,aut peritonxum,in manus quis aisumpscrit,leuinegocio discct,hanc
simplcx similarcq; corpusesseomniexpartesibipar,nullisq;eiusmodifibris conformatum. Quumitaque vrntcomp»
uena organusit,uniucrsocorporisin sanguinisadministratione utilitcrsubscruiens,Naturacorpusipiius sitionisusus
mcmbrancttm,ac fistulx instar cauum constituit,ac ccrtis quibusdam fibris,non autcm ut sors fercbat, in-
tcrtexuit: ijsncmpc,quasianguinis administrationiutilcsforecognouit. Quamobremquum scirct,uc-
nam neccisarib sanguine ad se admiisuram, redtas illi communicauit
. Ventcautponio. adextro cordnfinuad fibraJ, - -bus ucna"sangninem in ipsius alliccret cauitatcm. Dcindc
tU7uluusuue<on- ./•'•• i n r
Jccndis qua sibra, e|L& quia ianguinis ad iubiequentem uenx partem,tanquaper riuum,pro-
rum in ucnarum «?lis puliionc opus crat,traniucrsis quoque iibris eam donauit.Ne uerb sta
eorpore naturam, ^s^^ss^^^^ tim uniucrsus sanguis in proximam ucnx partcm citra moram cx alia
iotlrnit gritU ^|js$§|s aisumerctur, propellcrctur vc,obliquas etiam fibras uene corpori im-
lUdiose sinxi-- W&§i plicuit. Ex tribus itaquc fibrarum,gcncribus, uenx corpus istas albx
tnus. ii lotte in- JSirPJVJ i i r • n n i.n .f r
Rr/m ramoru his T^^^ membranea:q;,icu nerucx tunicx coniiatum cst,distcndi>& rursus (ut
fajsim ahrunca- 'sj^^M^M cotentx materici appoitte congruat) in sc collabi aptum. Prxtcr hanc Asikhk&
torZ rationcm ex iW$j§>}$^ pcculiarcm tunicam, ucna aliam subindc asciscit, plcrisque etiam cor m>n s*"^"
fttis.hant ucnt ^^g-E^s/ poris partibuscommunem. Quandoctmqueenimucnxlon<rotrami- r"Bs"***"
portione intcgrt ^StrsSii'I r ,. r ■ , r- —i • • •- •• °i - MM.
taut ucnt ddi- fflf W/ te aliquo ducuntur,attt oisi, aut durton ctiipta corpori lncumbut, aut
neationi quinti \(W alicubi sttspcnduntur, tum ex contcrminis membranis alia quxdam
Capitis sinisuhf \> ^i instar membransE tcnuis tunica ipsis obuolititur, ciirri tutioris dud is,
riciidtcoiiser.i» , L tum ad uicinas partcs firmioris ncxus gratia. Caetcriim ucnx uisccri
tUaquidD T,G,H,I,K.,N>S,l,(f' mnaicet, .... - r D , . _ »
perpciidcns. alicui lnicrte, aut per muiculi corpus digcita:, huiuimodi tunica toto
inscrtionis progrcisu destituuntiir , caq; ncutiquam indigent, qubd
abundc in illis corporibus firmcntur: quodq; ca tunica impcdimcnto cisct,quo minus promptc sanguis ex
ucnis sudarct: aut ut sanguis in ucnis colIe<ftus,substantia: alicuius uisccris uim tardius cxperiretur.Omncs Vrntrum
uenas primaria rationc,ut sanguincm singulis corporis partibus defcrant,ac uclttti canalcs & dudus sint,cx
quibus partes omnes suum alimcntum sugant,rcrttm Opifcx procreauit, quanquam quibusdam carum ra-
s %<■«/>. "^isjUt c porta:ucnx'propaginibus,adsucciinuentriculoclaboratiadiecorispoitasattracT:ionc,ceualijs,
^•fi-iilib. ad excremcntorum (ut J quxinrencsserosumsanguinem deferunt) repurgationcmquoqueutatur, quas ^ ^
j " omnes suo loco commcmorabimus. Num ucrb ipse (ne sanguis frustra nullam a ucne corporc elaboratio- y/"»/ur*. '
Q-wsi^it ncmumtiensjperuenas dcssucret) quandamsanguificationis uim uenis indiderit, non adeb promptcaiser
W.i m,n. tum uelim,quantumuis id omnibus confeiium iit diisestionis profeisoribus. & ii fortassis hxcuirtus uenis
tribuitur,ca non rubicundum parabit sanguincm,sed uenx corporis instar album: siquidem in omni natu-
rali corporis nostri partium concoctione,concocl:um neccisarib sibi cocoqucntis colorcmasciscit. Vcrura
iam tcmpestiuum erit,ex quibus nam partibus artcria fabricctur,perscqui.
QVID SIT ARTERIA, qVAEQVE IPSIVS SVBSTAN-
tia & usus. Caput 11.
- RTERIA uasest,similitcrutuena,mcmbrancum,tcrcs,acfistulxmodocauu, a quo t^uidmt-
/<■«.!». ^^f\^^^£. uitalisspiritus , &impeturucns calidusq; sanguispcruniucrsum corpusdiifttnduntur: ri*,&qms
^A'^aA \ <3N °1lIorum bcncficio,accedente artcrix ipsius motu (qui dilatatione ac contraclione fit) na "u"tsHS-
b 2%i=ilv^l!/ turalissingularum pattium calor, uitalisq; spiritus rcfocillantur. Porrb Hippocratisad-
'"/^i"'8 !fflSii£&^\L ^110'^ l3^1011^ &Aristotclis tcmporc,artcrianunctipabatur, l> qua inspirantes , e nari-
^s*S**i^ttQ bus aut orc acrcm in pulmones attrahimus: quaq; rursus cxpirantcs, c puhnonibus eun
dem cductmus. Nobis ucrb uocatas artcrias,illi ucnas appellabant: atquc artcrias a uenis nonnulli ea xta
tc distincucbant,quii has quidcm no pulsantcs,illas autc puliantcs appellarcnt. Ad hunc sanc modum Hip
pocrati secundo de Vulgaribus morbis libro, arteria uenx nomine donatur: cuius agitatio,quu in infantis
partu uclox & magna & ualida repcritur,uaJidam,ac uegcto fcruidoq; calorcprxdita, in cordc irascibilcm
uim cise