DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.24710#0039
Wawelu i w zbrojowni Czartoryskich. Obok tarczy kałkanowej, ulubionej przez
sipahiów, pojawiły się w tureckich wojskach jeszcze inne tarcze koliste: tarcza
metalowa, z miedzi lub brązu, dość wypukła, zdobiona na powierzchni rytowa-
nymi i puncowanymi motywami, oraz tarcza ze skóry nosorożca lub hipopota-
ma, z okuciami metalowymi.
Z tradycji persko-seldżuckiej, wczesnoarabskiej, a także bizantyńskiej, przejęli
Turcy miecz jako broń szlachetną, można powiedzieć dostojną. W Muzeum
Starego Seraju przechowuje się miecze tureckie o szerokich obusiecznych brze-
szczotach, lecz z rękojeściami już nieco, jak w szabli, pochylonymi. Przypisywa-
ne są różnym sułtanom osmańskim, przy czym pięknością wyróżnia się miecz
Mehmeda II Zdobywcy, z klingą zdobioną złotymi napisami, z trzonem rękojeś-
ci oprawionym w kość słoniową, a raczej w kość z kła morsowego.
W XVI wieku przerwana została tradycja typowego miecza w Turcji, były
natomiast w użyciu pałasze mające proste, jedno- lub dwusieczne klingi i pochy-
lone rękojeści. Krótki pałasz, zwany kaderą szatyrskim, służył szatyrom czyli
laufrom-szybkobiegaczom roznoszącym rozkazy. Natomiast długo utrzymywał
się koncerz jako specjalna broń sipahiów, zapewne oficerska. Długa sztywna
klinga koncerzowa miała przekrój trójkątny lub soczewkowaty i skutecznie
przebijała pancerz. Oprawy koncerzy były zazwyczaj bardzo kosztowne, ich
rękojeści i pochwy w srebro kamaryzowane i złocone, co też wskazuje na wysoką
rangę broni.
U Turków, wśród broni białej, najważniejsze miejsce zajmowała szabla, na
pewno przywieziona z pierwotnej jeszcze ojczyzny w środkowej Azji, gdzie
stanowiła ulubioną broń koczowników, zwłaszcza Mongołów, od czasów wcze-
snohistorycznych. Krzywizna głowni w połączeniu z nachyleniem rękojeści
stwarzała warunki dla bardzo efektywnego cięcia, bynajmniej nie ustępującego
cięciu miecza, a nawet, przy wprawnej ręce, skuteczniejszego. Zgodnie z wyobra-
żeniami na perskich i tureckich miniaturach szyszaki i zbroje nie zawsze stanowi-
34. Jatagany turecko-balkańskie, XVIII i XIX w.. Muzeum Narodowe w Krakowie
35
sipahiów, pojawiły się w tureckich wojskach jeszcze inne tarcze koliste: tarcza
metalowa, z miedzi lub brązu, dość wypukła, zdobiona na powierzchni rytowa-
nymi i puncowanymi motywami, oraz tarcza ze skóry nosorożca lub hipopota-
ma, z okuciami metalowymi.
Z tradycji persko-seldżuckiej, wczesnoarabskiej, a także bizantyńskiej, przejęli
Turcy miecz jako broń szlachetną, można powiedzieć dostojną. W Muzeum
Starego Seraju przechowuje się miecze tureckie o szerokich obusiecznych brze-
szczotach, lecz z rękojeściami już nieco, jak w szabli, pochylonymi. Przypisywa-
ne są różnym sułtanom osmańskim, przy czym pięknością wyróżnia się miecz
Mehmeda II Zdobywcy, z klingą zdobioną złotymi napisami, z trzonem rękojeś-
ci oprawionym w kość słoniową, a raczej w kość z kła morsowego.
W XVI wieku przerwana została tradycja typowego miecza w Turcji, były
natomiast w użyciu pałasze mające proste, jedno- lub dwusieczne klingi i pochy-
lone rękojeści. Krótki pałasz, zwany kaderą szatyrskim, służył szatyrom czyli
laufrom-szybkobiegaczom roznoszącym rozkazy. Natomiast długo utrzymywał
się koncerz jako specjalna broń sipahiów, zapewne oficerska. Długa sztywna
klinga koncerzowa miała przekrój trójkątny lub soczewkowaty i skutecznie
przebijała pancerz. Oprawy koncerzy były zazwyczaj bardzo kosztowne, ich
rękojeści i pochwy w srebro kamaryzowane i złocone, co też wskazuje na wysoką
rangę broni.
U Turków, wśród broni białej, najważniejsze miejsce zajmowała szabla, na
pewno przywieziona z pierwotnej jeszcze ojczyzny w środkowej Azji, gdzie
stanowiła ulubioną broń koczowników, zwłaszcza Mongołów, od czasów wcze-
snohistorycznych. Krzywizna głowni w połączeniu z nachyleniem rękojeści
stwarzała warunki dla bardzo efektywnego cięcia, bynajmniej nie ustępującego
cięciu miecza, a nawet, przy wprawnej ręce, skuteczniejszego. Zgodnie z wyobra-
żeniami na perskich i tureckich miniaturach szyszaki i zbroje nie zawsze stanowi-
34. Jatagany turecko-balkańskie, XVIII i XIX w.. Muzeum Narodowe w Krakowie
35