DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.23702#0077
w Warszawie. W i 8 3 i roku założono wielkie zakłady przędzalnicze w Żyrardowie, w drugiej zaś połowie stulecia stolicą
polskiego włókiennictwa stała się Łódź, ale jej wielkie fabryki były w rękach przedsiębiorców niemieckich i żydowskich, m. in.
rodzin Scheiblerów i Poznańskich. W dziedzinie tkactwa artystycznego trwała w XIX w. ręczna produkcja kobierców i kilimów.
Rękodzielnia kobierców powstała w Warszawie w 1817 roku z inicjatywy rządu, wykupiona w dziesięć lat później przez
Jana Gejsmera. Naśladowano w dywanach wyroby niemieckie i angielskie, zbyt mające głównie w Rosji, ale już od 1840 roku
wprowadzono produkcję maszynową. Wyjątkowym zjawiskiem była istniejąca do 1844 roku persjarnia Jana Borsuka w Słucku,
niewielką też ilość oryginalnych, wiązanych kobierców dostarczał warsztat Abramowicza w powiecie jampolskim. Znacznie lepiej
i w zasadzie bez przerw rozwijała się produkcja kilimów, kontynuująca tradycję dworską i czerpiąca również inspiracje z tkactwa
ludowego. Stosowano chętnie wzory geometryczne i wzory kwiatowe, czasem zaś modne bukiety biedermeierowskie. Kilimy
wytwarzano niemal wyłącznie w Galicji. Duże powodzenie zdobył warsztat kilimiarski w Oknie pod Grzymałowem, założony
w 1886 roku przez Władysława Federowicza. Wytwórnię kilimów i makat jedwabnych przetykanych srebrem i złotem, ale
produkowanych już maszynowo, ufundował Oskar Potocki w Buczaczu. Makaty buczackie cieszyły się dużym wzięciem, gdyż
nawiązywały wyraźnie do dawnej tradycji sarmackiej, przede wszystkim do sztuki pasów słuckich.
Ogólnie biorąc w drugiej połowie stulecia, podobnie jak za granicą, również i w Polsce rzemiosło artystyczne dotknięte zostało
kryzysem. Wyniknął on głównie z postępu technicznego i masowego wprowadzania maszyn do wszelkiego rodzaju produkcji.
Silnie też dawało o sobie znać ogólne zepsucie smaku w społeczeństwach, w których dominowało wzbogacone mieszczaństwo
o konsumpcyjnym nastawieniu. Do zjawisk pozytywnych tego okresu należała wyraźna tendencja patriotyczna w zdobnictwie,
a nawet i formie obiektów. Rzemiosło na swój sposób współdziałało w podtrzymywaniu ducha narodowego w walce o odzyska-
nie niepodległości.
polskiego włókiennictwa stała się Łódź, ale jej wielkie fabryki były w rękach przedsiębiorców niemieckich i żydowskich, m. in.
rodzin Scheiblerów i Poznańskich. W dziedzinie tkactwa artystycznego trwała w XIX w. ręczna produkcja kobierców i kilimów.
Rękodzielnia kobierców powstała w Warszawie w 1817 roku z inicjatywy rządu, wykupiona w dziesięć lat później przez
Jana Gejsmera. Naśladowano w dywanach wyroby niemieckie i angielskie, zbyt mające głównie w Rosji, ale już od 1840 roku
wprowadzono produkcję maszynową. Wyjątkowym zjawiskiem była istniejąca do 1844 roku persjarnia Jana Borsuka w Słucku,
niewielką też ilość oryginalnych, wiązanych kobierców dostarczał warsztat Abramowicza w powiecie jampolskim. Znacznie lepiej
i w zasadzie bez przerw rozwijała się produkcja kilimów, kontynuująca tradycję dworską i czerpiąca również inspiracje z tkactwa
ludowego. Stosowano chętnie wzory geometryczne i wzory kwiatowe, czasem zaś modne bukiety biedermeierowskie. Kilimy
wytwarzano niemal wyłącznie w Galicji. Duże powodzenie zdobył warsztat kilimiarski w Oknie pod Grzymałowem, założony
w 1886 roku przez Władysława Federowicza. Wytwórnię kilimów i makat jedwabnych przetykanych srebrem i złotem, ale
produkowanych już maszynowo, ufundował Oskar Potocki w Buczaczu. Makaty buczackie cieszyły się dużym wzięciem, gdyż
nawiązywały wyraźnie do dawnej tradycji sarmackiej, przede wszystkim do sztuki pasów słuckich.
Ogólnie biorąc w drugiej połowie stulecia, podobnie jak za granicą, również i w Polsce rzemiosło artystyczne dotknięte zostało
kryzysem. Wyniknął on głównie z postępu technicznego i masowego wprowadzania maszyn do wszelkiego rodzaju produkcji.
Silnie też dawało o sobie znać ogólne zepsucie smaku w społeczeństwach, w których dominowało wzbogacone mieszczaństwo
o konsumpcyjnym nastawieniu. Do zjawisk pozytywnych tego okresu należała wyraźna tendencja patriotyczna w zdobnictwie,
a nawet i formie obiektów. Rzemiosło na swój sposób współdziałało w podtrzymywaniu ducha narodowego w walce o odzyska-
nie niepodległości.