DOI Artikel:
Bersakēs, Friderikos: To en tē technē tetragōnon
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0056
ΑΕ 1914
Το έν τγι τέχνί] τετράγωνον νπο Φ, Βερσάκη. 49
μείον τής πλαστικής αποδόσεως των λεόντων. Εν-
τεύθεν πλέον έπανέρχετα', εις την άντίληψιν, ήτις
ύπηγόρευσε τήν έσωτερικήν διαμόρφωσιν των τύ-
πων, εις τήν περιοχήν δηλαδή της μυκηναϊκής
αισθητικής αντιλήψεως.
Άλλα και ή άλλη τεχνική εξις έχει και αύτή
τήν άφορμήν της, παρήχθη καί αύτη που. Συνή-
θεια, ήτις σύν τω χρόνω μεταπίπτει εις σταθεράν
αίσθητικήν άντίληψιν. Ή άντίληψις όμως αύτη
■είναι ουσιωδώς διάφορος της μυκηναϊκής, ουδαμώς
διακρινόμενη έν ταΐς άλλαις τής τέχνης ταύτης
έκφάνσεσι. Κατ' άκολουθίαν είναι λογικώς αδύνα-
τον να παράγωνται και αί δύο έκ της αυτής πη-
γής. Είναι δύο αντιλήψεις ίκ δύο διαφόρων οδών
όρμηθεΐσαι και προς εν σημεΐον συγκλίνασαι, τό-
σον όμως, ώστε να μή έπέλθη τελεία συγχώνευ-
σις, άλλ' αμοιβαία έπίδρασις.
Ή μία οδός είναι εκείνη, εξής ώρμήθη ή ξηρά,
άκαμπτος, έσχηματοποιημένη γεωμετρική άντί-
ληψις, ή δ' ετέρα εκείνη, εξ ής έκίνησεν ή φυσι-
κωτέρα και πραγματικωτέρα μυκηναϊκή. Ή πρώτη
είναι εκείνη, ήν παραδέχομαι ώς πρώτην λογικήν
τεχνικήν έκφανσιν, πραγματικώς δέ ώς τήν πρώ-
την τεχνικήν έκδήλωσιν μεγίστου μέρους του Ελ-
ληνικού κόσμου και δή τής Πελοποννήσου. Είν αι
δηλαδή ή γηγενής τεχνική έκδήλωσις τής "Ελλη-
νικής χερσονήσου καί άλλων ομόρων χερσαίων
καί παραλίων μερών.
Ή τεχνική αύτη έκφανσις άποτελεΐ άδιάσπα-
στον αό'ξουσαν άλυσιν μέχρι τής γνωστής γεωμε-
τρικής περιόδου.Ή έκφανσις, έξ ής ώρμήθη ή εγ-
χάρακτος διακόσμησις τών όστών καί τοΟ ξύλου
καί τα έκ τούτων γλυπτά, εκείνη, παρ' ής ή μυ-
κηναϊκή τέχνη παρέλαβε τήν εγχρωμον γραμμικήν
διακόσμησιν καί τάς τεχνικάς ιδιότητας τής δστο-
γραφικής καί τής'ξυλογλυφικής.
Αί λύο άντιλήψεις λοιπόν έχουσιν αύθύπαρκτον
ύπόστασιν έν τοις μυκηναϊκοΐς χρόνοις, ή δέ μυ-
κηναϊκή δεν άπορροφα, άλλά μόνον στοιχεία τινά
παραλαμβάνει, άτινα υιοθετεί. Άλλά καί ή ετέρα
δανείζεται έκ τής άλλης μέρος τής άντιλήψεώς
της. Ή έγχάρακτος διακόσμησις τών μυκηναϊκών
όστών και άλλων πηλίνων προγενεστέρων άντικει-
μένων όρμάται βεβαίως έκ τής προιτης, άλλ' αί
μορφαί τών έγχαράκτων γραμμικών καί κυκλικών
κοσμημάτων έ/.τελοΟνται το πλείστον κατά το μυ-
κηναϊκόν πνεΟμα. Ή έπίδρασις είναι λοιπόν αμοι-
βαία, άλλ' ή αυτοτέλεια εκάστων έξακολουθεΐ άεί-
ποτε σταθερά.
Εις τών τελευταίων σταθμών τής έτέρκς τεχνο-
τροπίας είναι ή λάρνας τής Κορίνθου καί τά έξ
αυτής προκύψαντα άμεσα τεχνικά φαινόμενα. Έν
τη περαιτέρω πορεία οιετηρησεν ή τεχνοτροπία
αυτη οσα στοιχεία προσέλαβεν άλλοτε έξ επιδρά-
σεως τής άλλης. Άλλ' ώς άποδεικνύουσι τά πρά-
γματα ουδέποτε κατώρθωσεν ή τελευταία ν α άπορ-
ροφήση τήν πρώτην. Ουδέ είναι πάλιν παραδεκτή
ή θεωρία δτι ή μυκηναϊκή τέχνη κατέληξε μετά
έσωτερικήν έξάντλησιν εις τήν ςηράν καί έσχημα-
τοποιημένην τεχνοτροπίαν. Διότι αύτη ύφίστατο
ήδη, καθ' όν χρόνον ή μυκηναϊκή τέχνη εύρίσκετο
έν άκμή, καί διήγε βίον άνεκτόν. Τουναντίον πρέ-
πει νά παραδεχθή τις 6'τι ή μυκηναϊκή τέχνη, ής
ή έξέτασις τής γενέσεως καί προελεύσεως δεν είναι
έργον τής παρούσης πραγματείας, μετά μακροχρό-
νιον συμβίωσιν κατέληξεν έκ λόγων μεταναστεύ-
σεων νά έντοπισθή μετά τίνος άλλοιώσεως άλλα·
χού, ίσως έν Ιωνία. Καί δτι έν ταύτη διατηρή-
σασα δσα άλλοτε είχε προσλάβη έκ τής έτέρας
στοιχεία μετεμορφώθη εις τήν Ίωνικήν τεχνοτρο-
πίαν. Προς τά άλλοτε σπέρματα τής γηγενούς τε-
χνοτροπίας τής Πελοποννήσου προσετέθησαν βρα-
δύτερον καί αί έκ τής λάρνακος προκύψασαι έπι-
δράσεις, ώς καί έπί ταύτης αί έκ τής Ιωνίας. Ή
έπίδρασις δηλονότι διατηρεΐτται έτι άμείωτος.
Έν δέ τή Πελοποννήσω ή γηγενής τέχνη μεί-
νασα πλέον ελευθέρα πάσης άλλης καταπιέσεως
ήδυνήθη νά άνέλθη εις άκμήν καταλήξασα εις τήν
λάρνακα του Κυψέλου καί εις τάς έκ ταύτης έκ-
φάνσεις.Έκ τής άκμής ταύτης έσχηματίσθη ισχυρά
ώς άπό κέντρου έπίδρασις, ήτις διεσπάρη πολλα-
χοΟ του Ελληνικού κόσμου. Δεν δύναται δέ νά
είναι τυχαΐον το γεγονός δτι ή άκμή αυτη συνε-
τελέσθη έν τή περιοχή, έν ή κατεσκευάσθησαν αί
στήλαι τών Μυκηνών καί οί λέοντες, οίτινες τόσα
ύπομιμνήσκουσι τής τεχνοτροπίας, έξ ής ώρμήθη-
σαν τά Λακωνικά άνάγλυφα καί τά γλυπτά τής
Κερκύρας.
Άθηνησι, τη 4η ίουλίου 1913.
Φριδερίκος Βεροάκης.
7
Το έν τγι τέχνί] τετράγωνον νπο Φ, Βερσάκη. 49
μείον τής πλαστικής αποδόσεως των λεόντων. Εν-
τεύθεν πλέον έπανέρχετα', εις την άντίληψιν, ήτις
ύπηγόρευσε τήν έσωτερικήν διαμόρφωσιν των τύ-
πων, εις τήν περιοχήν δηλαδή της μυκηναϊκής
αισθητικής αντιλήψεως.
Άλλα και ή άλλη τεχνική εξις έχει και αύτή
τήν άφορμήν της, παρήχθη καί αύτη που. Συνή-
θεια, ήτις σύν τω χρόνω μεταπίπτει εις σταθεράν
αίσθητικήν άντίληψιν. Ή άντίληψις όμως αύτη
■είναι ουσιωδώς διάφορος της μυκηναϊκής, ουδαμώς
διακρινόμενη έν ταΐς άλλαις τής τέχνης ταύτης
έκφάνσεσι. Κατ' άκολουθίαν είναι λογικώς αδύνα-
τον να παράγωνται και αί δύο έκ της αυτής πη-
γής. Είναι δύο αντιλήψεις ίκ δύο διαφόρων οδών
όρμηθεΐσαι και προς εν σημεΐον συγκλίνασαι, τό-
σον όμως, ώστε να μή έπέλθη τελεία συγχώνευ-
σις, άλλ' αμοιβαία έπίδρασις.
Ή μία οδός είναι εκείνη, εξής ώρμήθη ή ξηρά,
άκαμπτος, έσχηματοποιημένη γεωμετρική άντί-
ληψις, ή δ' ετέρα εκείνη, εξ ής έκίνησεν ή φυσι-
κωτέρα και πραγματικωτέρα μυκηναϊκή. Ή πρώτη
είναι εκείνη, ήν παραδέχομαι ώς πρώτην λογικήν
τεχνικήν έκφανσιν, πραγματικώς δέ ώς τήν πρώ-
την τεχνικήν έκδήλωσιν μεγίστου μέρους του Ελ-
ληνικού κόσμου και δή τής Πελοποννήσου. Είν αι
δηλαδή ή γηγενής τεχνική έκδήλωσις τής "Ελλη-
νικής χερσονήσου καί άλλων ομόρων χερσαίων
καί παραλίων μερών.
Ή τεχνική αύτη έκφανσις άποτελεΐ άδιάσπα-
στον αό'ξουσαν άλυσιν μέχρι τής γνωστής γεωμε-
τρικής περιόδου.Ή έκφανσις, έξ ής ώρμήθη ή εγ-
χάρακτος διακόσμησις τών όστών καί τοΟ ξύλου
καί τα έκ τούτων γλυπτά, εκείνη, παρ' ής ή μυ-
κηναϊκή τέχνη παρέλαβε τήν εγχρωμον γραμμικήν
διακόσμησιν καί τάς τεχνικάς ιδιότητας τής δστο-
γραφικής καί τής'ξυλογλυφικής.
Αί λύο άντιλήψεις λοιπόν έχουσιν αύθύπαρκτον
ύπόστασιν έν τοις μυκηναϊκοΐς χρόνοις, ή δέ μυ-
κηναϊκή δεν άπορροφα, άλλά μόνον στοιχεία τινά
παραλαμβάνει, άτινα υιοθετεί. Άλλά καί ή ετέρα
δανείζεται έκ τής άλλης μέρος τής άντιλήψεώς
της. Ή έγχάρακτος διακόσμησις τών μυκηναϊκών
όστών και άλλων πηλίνων προγενεστέρων άντικει-
μένων όρμάται βεβαίως έκ τής προιτης, άλλ' αί
μορφαί τών έγχαράκτων γραμμικών καί κυκλικών
κοσμημάτων έ/.τελοΟνται το πλείστον κατά το μυ-
κηναϊκόν πνεΟμα. Ή έπίδρασις είναι λοιπόν αμοι-
βαία, άλλ' ή αυτοτέλεια εκάστων έξακολουθεΐ άεί-
ποτε σταθερά.
Εις τών τελευταίων σταθμών τής έτέρκς τεχνο-
τροπίας είναι ή λάρνας τής Κορίνθου καί τά έξ
αυτής προκύψαντα άμεσα τεχνικά φαινόμενα. Έν
τη περαιτέρω πορεία οιετηρησεν ή τεχνοτροπία
αυτη οσα στοιχεία προσέλαβεν άλλοτε έξ επιδρά-
σεως τής άλλης. Άλλ' ώς άποδεικνύουσι τά πρά-
γματα ουδέποτε κατώρθωσεν ή τελευταία ν α άπορ-
ροφήση τήν πρώτην. Ουδέ είναι πάλιν παραδεκτή
ή θεωρία δτι ή μυκηναϊκή τέχνη κατέληξε μετά
έσωτερικήν έξάντλησιν εις τήν ςηράν καί έσχημα-
τοποιημένην τεχνοτροπίαν. Διότι αύτη ύφίστατο
ήδη, καθ' όν χρόνον ή μυκηναϊκή τέχνη εύρίσκετο
έν άκμή, καί διήγε βίον άνεκτόν. Τουναντίον πρέ-
πει νά παραδεχθή τις 6'τι ή μυκηναϊκή τέχνη, ής
ή έξέτασις τής γενέσεως καί προελεύσεως δεν είναι
έργον τής παρούσης πραγματείας, μετά μακροχρό-
νιον συμβίωσιν κατέληξεν έκ λόγων μεταναστεύ-
σεων νά έντοπισθή μετά τίνος άλλοιώσεως άλλα·
χού, ίσως έν Ιωνία. Καί δτι έν ταύτη διατηρή-
σασα δσα άλλοτε είχε προσλάβη έκ τής έτέρας
στοιχεία μετεμορφώθη εις τήν Ίωνικήν τεχνοτρο-
πίαν. Προς τά άλλοτε σπέρματα τής γηγενούς τε-
χνοτροπίας τής Πελοποννήσου προσετέθησαν βρα-
δύτερον καί αί έκ τής λάρνακος προκύψασαι έπι-
δράσεις, ώς καί έπί ταύτης αί έκ τής Ιωνίας. Ή
έπίδρασις δηλονότι διατηρεΐτται έτι άμείωτος.
Έν δέ τή Πελοποννήσω ή γηγενής τέχνη μεί-
νασα πλέον ελευθέρα πάσης άλλης καταπιέσεως
ήδυνήθη νά άνέλθη εις άκμήν καταλήξασα εις τήν
λάρνακα του Κυψέλου καί εις τάς έκ ταύτης έκ-
φάνσεις.Έκ τής άκμής ταύτης έσχηματίσθη ισχυρά
ώς άπό κέντρου έπίδρασις, ήτις διεσπάρη πολλα-
χοΟ του Ελληνικού κόσμου. Δεν δύναται δέ νά
είναι τυχαΐον το γεγονός δτι ή άκμή αυτη συνε-
τελέσθη έν τή περιοχή, έν ή κατεσκευάσθησαν αί
στήλαι τών Μυκηνών καί οί λέοντες, οίτινες τόσα
ύπομιμνήσκουσι τής τεχνοτροπίας, έξ ής ώρμήθη-
σαν τά Λακωνικά άνάγλυφα καί τά γλυπτά τής
Κερκύρας.
Άθηνησι, τη 4η ίουλίου 1913.
Φριδερίκος Βεροάκης.
7