DOI article:
Kastriōtēs, Panagiōtēs: To Ōdeion tou Perikleous kai anaskapha kata tēn BA gōnian tēs Akropoleōs
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0151
144 Τδ 'Ωδεΐον τον Περικλέους- ύπο Π. Καστριώτου.
ΑΕ 191*
έ/ρησίμευεν ει: διαλέξεις καϊ ήτο κεκαλυμμένον,
ρωμαϊκόν θέατρον, 'Ωδεΐον επίσης καλούμενον.
"Αλλοι δμω; αρχαιολόγοι νομίζουσιν, ότι το
'Ωδεΐον τοΟ Ήρώδου ίδρύθη εκεί όπου το πάλαι
ήτο τδ 'Ωδεΐον τοΰ Περικλέους, ελαττοΟντες ούτω
τον αριθμόν των Ωδείων τών Αθηνών εις τρία1,
ό δέ καθηγητής Ι,οββοΐιοΐίβ εν τινι μελέτη αύτοΟ:
« άϊβ Εηηβαάτοιιηο8-ΕρΪ8θάβ» έν ϋοΓρ&Ι-ΡΐΌ-
ΒΥΟΧΟΧΆ 1883 σελ. 10 τοποθετεί, μετ' άλλων τήν
Έννεάκρουνον έγγΰς του θεάτρου τοΟ ΊΙρώδου και
συναποτελεΐ ουτω μετά τών τριών άλλων Ωδείων
εν και μόνον, δπερ πολλάκις, έν τή ροή τοΟ χρό-
νου, κατ' αύτόν, θά μετεσκευάσθη, αναλόγως τών
εκάστοτε παρουσιαζομένων άναγκών εις τήν πόλιν
της Παλλάδος.
Άλλα νομίζομεν δτι προκειμένου περί Ωδείων,
πρέπει δ ερευνητής να γινώσκη τάς σ/έσεις τάς
μεταξύ τών άρ/αίων ελληνικών τοιούτων και τών
ρωμαϊκών, άπερ σπουδαιοτάτας, ώς γνωστόν, είχον
διαφοράς εσωτερικώς τε και έξωτερικώς. Καϊ προ-
κειμένου μεν περι της θέσεως τών διαφόρων Ωδείων
τών Αθηνών παρατηροΰμεν δτι, μετά τήν άνα-
σκαφήν του Διονυσιακού θεάτρου υπό του 8ίι·&ο1ί
και κατόπιν ύπο της Αρχαιολογικής Εταιρείας έν
έ'τει 1862, ουδεμία πλέον παρέμεινεν αμφιβολία δτι
το 'Ωδεΐον τοΰ ΊΙρώδου, ήν αυτό τούτο το ρωμαϊ-
κόν 2, διότι φέρει τον θεμελιώδη τύπον τοΟ ρωμαϊ-
κοί; θεάτρου, ε/οντος στέγην ξυλίνην καϊ ισχυρά
και παχέα τοιχώματα, μετά τοξοειδών παραθύρων
και θυοών.
Τό δέ 'Ωδεΐον του Περικλέους, ού" ήγνοεΐτο μέ-
'/ρι τούδε ή άκριβής θέσις, καθόσον ουδέποτε κατά
τά μέρη ταΰτα έγένοντο άνασκαφαί, ένεκα τοΟ
συνοικισμοί» της πόλεως, κείται, ώς φρονοΟμεν,
ενταύθα δ'που ήμεΐς έξετελέσαμεν τάς άνασκαφάς,
έπι τή ευκαιρία της απαλλοτριώσεως, ώς είπομεν
ανωτέρω, δύο μικρών ιδιωτικών οικίσκων του Μυ-
στακοπούλου, δαπάναις της Αρχαιολογικής Εται-
ρείας τή εΐσηγήσει τοΰ σεβαστού άντιπροέδοου αυ-
τής κ. 1 . Μιστριώτου και του τάς διαπραγματεύ-
σεις προς άγοράν τών οικιών άναλαβόντος συμβού-
1 Οί ΟΐΙΓίίΐΙδ χα'ι ΡθΙβΓΒβΠ έξ άλλου τοποθετοΰσ ν έν τη θέσει
του Ωδείου τοΰ ΊΙρώδου τήν Ήλιαίαν, διότι θεωροΰσι προσφυέστα-
τον πρός τον σχοπόν τούτον τον τόπον, θεατροειδη οντα. Πρβ. Ν.
ΡοίΐΙΪΒ έν 0οη§ι·β8 ΙηίβΓΠίΐΙϊοηβΙ (Γ3ΐΌΐιβο1ο§Ϊ6 σ. 288.
2 Ίδέ τα έαά βΜνημεΐα τών Άΰηνών» έκδ. ό" 1896 σ. 121.
λου κ.Άλες. Φιλαδελφέως" άμροτέροις δέ δμολο-
γοΰμεν πλείστας δσας χάριτας.
Αί περί Ωδείου του Περικλέους μαρτυρίαι τών
άρχαίων συγγραφέων είναι όλίγισται, τούτων τρεις
μόνον είναι αί σπουοαιόταται:
Έν πρώτοις δ Βιτρούβιος (ν21) άπαριθμών τά
περι τό θέατρον του Διονύσου λέγει τά έξης:
Εχβιιηΐίβυδ θ ΙΙιθ&ϊγο 8Ϊιώϊ8ϊγ& ραΓίβ Οάθυπι,
οριοά ΤΙιβπιΐδΙοοΙθβ 3 οοίαιηηΐδ ΙδρϊάβΪΒ (ϊΐΒροδϊ-
ΙΪ8 ηανϊυπι ηι&1Ϊ8 θί &ηίθηηΐ8 β βροίπβ ρβΐ'8ΐοί&
ρβΓίβχίί.
Το τοΰ Ρωμαίου άρχιτέκτονος άριστερά (δΐηϊ-
81γ&) τοις έξιοΰσι τοΟ θεάτρου, δηλοΐ, καθ' ημάς,
βορειοανατολικώς αύτοΟ, διότι βεβαίως ή είσοδος
και έξοδος ήν κατά τήν προς τήν πόλιν και ούχΐ
προς τήν από της πόλεως έστραμμένην πλευράν,
νοητέον δέ ώς προς τον έν τώ κοίλω θεατήν και
ούχί ώς προς τον έν τή σκηνή ύποκριτήν, ούτως
ώστε άριστερά μέν θεωρεί τήν Α πλευράν της
Ακροπόλεως και δή τήν ΜΑ, δεξιά δ' επομένως
τήν Στοάν τοΰ Εύμένους Δ του θεάτρου, το ό'ίερον
τοΰ Διονύσου περί ού λαλεί δ Βιτρούβιος προς-Μ.
Είτα ώς δευτέραν μαρτυρίαν άςίαν λόγου έχο-
μεν το -/ωρίον του ότ^ορος Άνδοκίδου 4 εχον ώδε:
α'Επει δε παρά τδ Πρόπυλον τοΰ Διονύσου ήν
δράν ανθρώπους πολλούς άπό τοΰ 'Ωδείου κατα-
βαίνοντας εις την ' Ορχήοτραν » .
Ή μαρτυρία αύτη συμπίπτει προς τήν θέσιν
ενθα ήμεΐς άνεσκάψαμεν, προς τό 'Ωδεΐον δηλαδή
τοΰ Περικλέους" διότι δ δούλος, όστις κατά τήν
νύκτα τών Έρμοκοπιδών, είδε τά γενόμενα διη-
γείται, δτι έκ του Περιβόλου του Διονύσου είδε
τους συνωμότας άπό τοΟ Ωδείου εις τήν Όρχή-
στραν τοΟ θεάτρου (του Διονύσου) καταβαίνοντας^
καϊ εκεί χορεύοντας καϊ μυκτηρί'ζοντας καϊ χλευά-
ζοντας τά μυστήρια.
Κατά δέ τήν μαρτυρίαν του Άππιανοΰ 6 μανθά-
νομεν δτι τό 'Ωδεΐον τοϋ'το, κατά τήν ύπο τοΰ
8 Άντί Περικλέους, βεβαίως έκ λάθους ανη'μης (ΙβρδΙΙβ ΙΠβΙΠΟ-
ηαβ).
1 Άνδοκίδου, Περί μυστηρίων σελ. 38.
·; Ή πρόθεσις κατά τοΰ καταβαίνοντας σηααίνει ότι το 'Ωδεΐον
εκείτο ακριβώς ΰψηλότερον της Όρ/η'στρας, άλλη δέ θέσις δεν ϋπάρ-
/ει. διότι πρός τα ΒΛ τοΰ θεάτρου κείται τό 'Λσκληπιεϊον και πρός Μ
τούτου ή Στοά τοΰ Κυμενου;.
0 Μιθριδατικός κ. 38 πρβ. και Ηβ1'Ζΐ)6Γ§-Καρολίδου, Ιστορία της
ΑΕ 191*
έ/ρησίμευεν ει: διαλέξεις καϊ ήτο κεκαλυμμένον,
ρωμαϊκόν θέατρον, 'Ωδεΐον επίσης καλούμενον.
"Αλλοι δμω; αρχαιολόγοι νομίζουσιν, ότι το
'Ωδεΐον τοΟ Ήρώδου ίδρύθη εκεί όπου το πάλαι
ήτο τδ 'Ωδεΐον τοΰ Περικλέους, ελαττοΟντες ούτω
τον αριθμόν των Ωδείων τών Αθηνών εις τρία1,
ό δέ καθηγητής Ι,οββοΐιοΐίβ εν τινι μελέτη αύτοΟ:
« άϊβ Εηηβαάτοιιηο8-ΕρΪ8θάβ» έν ϋοΓρ&Ι-ΡΐΌ-
ΒΥΟΧΟΧΆ 1883 σελ. 10 τοποθετεί, μετ' άλλων τήν
Έννεάκρουνον έγγΰς του θεάτρου τοΟ ΊΙρώδου και
συναποτελεΐ ουτω μετά τών τριών άλλων Ωδείων
εν και μόνον, δπερ πολλάκις, έν τή ροή τοΟ χρό-
νου, κατ' αύτόν, θά μετεσκευάσθη, αναλόγως τών
εκάστοτε παρουσιαζομένων άναγκών εις τήν πόλιν
της Παλλάδος.
Άλλα νομίζομεν δτι προκειμένου περί Ωδείων,
πρέπει δ ερευνητής να γινώσκη τάς σ/έσεις τάς
μεταξύ τών άρ/αίων ελληνικών τοιούτων και τών
ρωμαϊκών, άπερ σπουδαιοτάτας, ώς γνωστόν, είχον
διαφοράς εσωτερικώς τε και έξωτερικώς. Καϊ προ-
κειμένου μεν περι της θέσεως τών διαφόρων Ωδείων
τών Αθηνών παρατηροΰμεν δτι, μετά τήν άνα-
σκαφήν του Διονυσιακού θεάτρου υπό του 8ίι·&ο1ί
και κατόπιν ύπο της Αρχαιολογικής Εταιρείας έν
έ'τει 1862, ουδεμία πλέον παρέμεινεν αμφιβολία δτι
το 'Ωδεΐον τοΰ ΊΙρώδου, ήν αυτό τούτο το ρωμαϊ-
κόν 2, διότι φέρει τον θεμελιώδη τύπον τοΟ ρωμαϊ-
κοί; θεάτρου, ε/οντος στέγην ξυλίνην καϊ ισχυρά
και παχέα τοιχώματα, μετά τοξοειδών παραθύρων
και θυοών.
Τό δέ 'Ωδεΐον του Περικλέους, ού" ήγνοεΐτο μέ-
'/ρι τούδε ή άκριβής θέσις, καθόσον ουδέποτε κατά
τά μέρη ταΰτα έγένοντο άνασκαφαί, ένεκα τοΟ
συνοικισμοί» της πόλεως, κείται, ώς φρονοΟμεν,
ενταύθα δ'που ήμεΐς έξετελέσαμεν τάς άνασκαφάς,
έπι τή ευκαιρία της απαλλοτριώσεως, ώς είπομεν
ανωτέρω, δύο μικρών ιδιωτικών οικίσκων του Μυ-
στακοπούλου, δαπάναις της Αρχαιολογικής Εται-
ρείας τή εΐσηγήσει τοΰ σεβαστού άντιπροέδοου αυ-
τής κ. 1 . Μιστριώτου και του τάς διαπραγματεύ-
σεις προς άγοράν τών οικιών άναλαβόντος συμβού-
1 Οί ΟΐΙΓίίΐΙδ χα'ι ΡθΙβΓΒβΠ έξ άλλου τοποθετοΰσ ν έν τη θέσει
του Ωδείου τοΰ ΊΙρώδου τήν Ήλιαίαν, διότι θεωροΰσι προσφυέστα-
τον πρός τον σχοπόν τούτον τον τόπον, θεατροειδη οντα. Πρβ. Ν.
ΡοίΐΙΪΒ έν 0οη§ι·β8 ΙηίβΓΠίΐΙϊοηβΙ (Γ3ΐΌΐιβο1ο§Ϊ6 σ. 288.
2 Ίδέ τα έαά βΜνημεΐα τών Άΰηνών» έκδ. ό" 1896 σ. 121.
λου κ.Άλες. Φιλαδελφέως" άμροτέροις δέ δμολο-
γοΰμεν πλείστας δσας χάριτας.
Αί περί Ωδείου του Περικλέους μαρτυρίαι τών
άρχαίων συγγραφέων είναι όλίγισται, τούτων τρεις
μόνον είναι αί σπουοαιόταται:
Έν πρώτοις δ Βιτρούβιος (ν21) άπαριθμών τά
περι τό θέατρον του Διονύσου λέγει τά έξης:
Εχβιιηΐίβυδ θ ΙΙιθ&ϊγο 8Ϊιώϊ8ϊγ& ραΓίβ Οάθυπι,
οριοά ΤΙιβπιΐδΙοοΙθβ 3 οοίαιηηΐδ ΙδρϊάβΪΒ (ϊΐΒροδϊ-
ΙΪ8 ηανϊυπι ηι&1Ϊ8 θί &ηίθηηΐ8 β βροίπβ ρβΐ'8ΐοί&
ρβΓίβχίί.
Το τοΰ Ρωμαίου άρχιτέκτονος άριστερά (δΐηϊ-
81γ&) τοις έξιοΰσι τοΟ θεάτρου, δηλοΐ, καθ' ημάς,
βορειοανατολικώς αύτοΟ, διότι βεβαίως ή είσοδος
και έξοδος ήν κατά τήν προς τήν πόλιν και ούχΐ
προς τήν από της πόλεως έστραμμένην πλευράν,
νοητέον δέ ώς προς τον έν τώ κοίλω θεατήν και
ούχί ώς προς τον έν τή σκηνή ύποκριτήν, ούτως
ώστε άριστερά μέν θεωρεί τήν Α πλευράν της
Ακροπόλεως και δή τήν ΜΑ, δεξιά δ' επομένως
τήν Στοάν τοΰ Εύμένους Δ του θεάτρου, το ό'ίερον
τοΰ Διονύσου περί ού λαλεί δ Βιτρούβιος προς-Μ.
Είτα ώς δευτέραν μαρτυρίαν άςίαν λόγου έχο-
μεν το -/ωρίον του ότ^ορος Άνδοκίδου 4 εχον ώδε:
α'Επει δε παρά τδ Πρόπυλον τοΰ Διονύσου ήν
δράν ανθρώπους πολλούς άπό τοΰ 'Ωδείου κατα-
βαίνοντας εις την ' Ορχήοτραν » .
Ή μαρτυρία αύτη συμπίπτει προς τήν θέσιν
ενθα ήμεΐς άνεσκάψαμεν, προς τό 'Ωδεΐον δηλαδή
τοΰ Περικλέους" διότι δ δούλος, όστις κατά τήν
νύκτα τών Έρμοκοπιδών, είδε τά γενόμενα διη-
γείται, δτι έκ του Περιβόλου του Διονύσου είδε
τους συνωμότας άπό τοΟ Ωδείου εις τήν Όρχή-
στραν τοΟ θεάτρου (του Διονύσου) καταβαίνοντας^
καϊ εκεί χορεύοντας καϊ μυκτηρί'ζοντας καϊ χλευά-
ζοντας τά μυστήρια.
Κατά δέ τήν μαρτυρίαν του Άππιανοΰ 6 μανθά-
νομεν δτι τό 'Ωδεΐον τοϋ'το, κατά τήν ύπο τοΰ
8 Άντί Περικλέους, βεβαίως έκ λάθους ανη'μης (ΙβρδΙΙβ ΙΠβΙΠΟ-
ηαβ).
1 Άνδοκίδου, Περί μυστηρίων σελ. 38.
·; Ή πρόθεσις κατά τοΰ καταβαίνοντας σηααίνει ότι το 'Ωδεΐον
εκείτο ακριβώς ΰψηλότερον της Όρ/η'στρας, άλλη δέ θέσις δεν ϋπάρ-
/ει. διότι πρός τα ΒΛ τοΰ θεάτρου κείται τό 'Λσκληπιεϊον και πρός Μ
τούτου ή Στοά τοΰ Κυμενου;.
0 Μιθριδατικός κ. 38 πρβ. και Ηβ1'Ζΐ)6Γ§-Καρολίδου, Ιστορία της