DOI Artikel:
Oikonomos, Georgios P.: Ek tēs Byzantinēs Thessalonikēs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0216
ΑΕ 1914
Έκ της Βυζαντινής θεσσαλονίκης- υπό Γ. Οικονόμου. 209
8*15 ηλίου κύκλοι 2[ ] σελήνης 6
Κρεοφαγίας εβδομάδες Νομι-
κών Φάσκα Απριλίου 7
Χριστιανών Πάσχα Απριλίου 11
7ΐς σειράς πίναξ:
+ "Ετος 6999 ινδικέιώνος
. ] ηλίου κύκλοι 25 σελήνης .... Κρεο-
φαγίας εβδομάδες 6' άπό[κρεως
Φεβρουαρίου 6 Νομικών
Φάσκα Μαρτίου 27
Χριστιανών Πάσχα Απριλίου
7η? σειράς 2°* πίναξ:
■\ Έτος 7000 ινδικτιώνος 6^ ηλίου κύκλοι
28 σελήνης . κρεοφαγίας εβδομάδες
7 άπόκρεως Φεβρουαρίου
Νομικών Φάσκα
Χριστιανών [Πάσχα.
Της 7νε σειράς δ 3°* πίναξ δλως εξίτηλος.
Λαμβάνοντες ώς άφετηρίαν τά έν τοις άναγνω-
σθεΐσι πίναξι σαφώς διαγινωσκόμενα ετη άπο κτί-
σεως κόσμου και υπολογίζοντες άπ αυτών προς
τά άνω εύρίσκομεν ότι ό πρώτος της αναγραφής
πίνας αναφέρεται εις το έ'τος 6982 από κτίσεως
κόσμου ήτοι εις τό (6982 — 5508 = ) 1474 άπό
Χρίστου γεννήσεως, ό δε τελευταίος εις το ετος
7001 = 1493. Έχομεν άρα τάς άναγραφάς των
κινητών εορτών ήτοι τά Πασχάλια είκοσι συνα-
πτών ετών.
Αί άναγραφαϊ αύται είναι διά τε τον τόπον και
τον τρόπον, £φ όσον γνωρίζω, μοναδικά! έν τη
σειρά των βϋζαντιακών εκκλησιών, εχουσι δέ καί
διά τον λόγον τοΰτον ιδίαν άς-ίαν.Άλλ ό',τι κυρίως
άποτελεΐ αυτών τήν σ·/|μασίαν είναι ή μαρτυρία,
ήν έμμέσως παρέχουσι περί του χρόνου της εις
μουσουλμανικόν τέμενος μετατροπής της εκκλη-
σίας. Ότι ή εκκλησία τοΟ Άγιου Δημητρίου δεν
μετετράπη άμα τη όΟωμανι/.ή κατακτήσει της
Θεσσαλονίκης 1430 εις τέμενος γινώσκομεν παρά
τοΟ Δούκα έ'κδ. Βόννης σ. 201 (πρβ. Τβίτειίί σ.
173)" τα δε των μοναστηριών κρειττότερα, ων αί
φήμαι πανταχού έκηρνττοντο έποίησε (Μουράτ ό
Β') βωμούς της αυτών θρησκείας πλήν τοϋ ναοϋ
τοϋ μεγάλου μάρτυρος Δημητρίου" και γαρ έν αύτω
εισελιΫών και ϋνσας κριόν ένα οίκείαις χερσιν προ-
σηύζατο, εϊτα έκέλενσε τοϋ είναι έν γέροι χριστια-
νών πλήν και τον τοϋ τάφου κόσμον και τοϋ ναοϋ
και των άδυτων άπαντα οι Τοϋρκοι ένοσφίσαντο,
τοίχους μόνον άφέντες κενούς.
Έμμέσως δέ περί της παραμονής της εκκλη-
σίας έν τη χριστιανική λατρεία μαρτυρουσιν ή τε
χρονολογία τοΟ επιγράμματος του εν αύτη τή εκ-
κλησία τάφου τοΟ έπιφανοΟς Έλληνος Σ-αντουνή
(ΐ 1481) και η εν χαραγματι, υπο του Παππαγε-
ωργίου ε.ά. σ. 363 άρ. 16 δημοσιευθέντι, χρονο-
λογία 1484 ή άπο κτίσ. κόσμου 6992, έξ ών επι-
τρέπεται άσφαλώς νά συναγάγωμεν ό'τι τουλάχι-
στον μέχρι των χρόνων έκείνων ό Άγιος Δημήτριος
κατείχετο ύπό των χριστιανών.Έν ταΐς νέαις άνα-
γραφαΐς είδομεν ό'τι τά δύο χρονικά πέρατα είναι
τά ετη 1474 και 1493" ζήτημα δέ σπουδαΐον είναι
ή έξακρίβωσις του χρόνου της έπϊ της παραστάδος
αναγραφής τών πινάκων τούτων. Έάν δεχΟώμεν
ό'τι καί οί 20 πίνακες άνεγράφησαν έφ άπας, τότε
ετος της άναγραφής άνάγκη νά είναι το άμέσως
τοΟ 1474 προηγούμενον ήτοι το 1473, διότι άλ-
λως ή άναγραφή κινητών εορτών παρελθόντων
έτών ούοένα σκοπον θά έπλήρου έν ώ τόπω έγέ-
νετο. Παρατηρουμεν έν τούτοις ότι οί πίνακες διά
του άνθεμωτοΰ πίνακος, τοΟ 3ου της 4Ϊ); σειράς,
διακρίνονται εις δύο συστάδας, ών ή πρώτη περι-
έχει ένδεκα πίνακας, ή δέ δευτέρα, άρχομένη άπο
της 5*ις σειράς, έννέα ήτοι α=ΐ474—1484 και
β = 1485 — 1493. ΠιΟανώτατον είναι ότι αί άλ-
λως έντελώς άσυνήθεις, ώς είπον, έν όμοίω τόπω
τοιαΰται άναγραφαϊ έγένοντο έπ' έκτάκτω τινί γε-
γονότι στενώτατα βεβαίως συνδεομένω προς τήν
ίστορίαν της έκκλησίας τοΟ Αγίου Δημητρίου, ετη
δέ, καθά τοΰτο δυνατόν νά συνέβη, είναι τό 1473
και τό 1484 ή, έάν θεωρήσωμεν το άνθέμιον της
τετάρτης σειράς ώς όλως τυχαιον, μόνον το1473.
Δεν είναι άπίθανον νά είκάση τις ότι αί άναγραφαϊ
αύται συνδέονται προς παράτασιν της έν χερσϊ τών
χριστιανών παραμονής της έκκλησίας χορηγηθεΐ-
σαν ύπό τών κατακτητών, άλλά τό πράγμα άπο-
τελεΐ άπλήν είκασίαν, ήτις δεν δύναται άλλως νά
στηριχΟη έπϊ του παρόντος.
Γεώργιος Π. Οικονόμος.
Έκ της Βυζαντινής θεσσαλονίκης- υπό Γ. Οικονόμου. 209
8*15 ηλίου κύκλοι 2[ ] σελήνης 6
Κρεοφαγίας εβδομάδες Νομι-
κών Φάσκα Απριλίου 7
Χριστιανών Πάσχα Απριλίου 11
7ΐς σειράς πίναξ:
+ "Ετος 6999 ινδικέιώνος
. ] ηλίου κύκλοι 25 σελήνης .... Κρεο-
φαγίας εβδομάδες 6' άπό[κρεως
Φεβρουαρίου 6 Νομικών
Φάσκα Μαρτίου 27
Χριστιανών Πάσχα Απριλίου
7η? σειράς 2°* πίναξ:
■\ Έτος 7000 ινδικτιώνος 6^ ηλίου κύκλοι
28 σελήνης . κρεοφαγίας εβδομάδες
7 άπόκρεως Φεβρουαρίου
Νομικών Φάσκα
Χριστιανών [Πάσχα.
Της 7νε σειράς δ 3°* πίναξ δλως εξίτηλος.
Λαμβάνοντες ώς άφετηρίαν τά έν τοις άναγνω-
σθεΐσι πίναξι σαφώς διαγινωσκόμενα ετη άπο κτί-
σεως κόσμου και υπολογίζοντες άπ αυτών προς
τά άνω εύρίσκομεν ότι ό πρώτος της αναγραφής
πίνας αναφέρεται εις το έ'τος 6982 από κτίσεως
κόσμου ήτοι εις τό (6982 — 5508 = ) 1474 άπό
Χρίστου γεννήσεως, ό δε τελευταίος εις το ετος
7001 = 1493. Έχομεν άρα τάς άναγραφάς των
κινητών εορτών ήτοι τά Πασχάλια είκοσι συνα-
πτών ετών.
Αί άναγραφαϊ αύται είναι διά τε τον τόπον και
τον τρόπον, £φ όσον γνωρίζω, μοναδικά! έν τη
σειρά των βϋζαντιακών εκκλησιών, εχουσι δέ καί
διά τον λόγον τοΰτον ιδίαν άς-ίαν.Άλλ ό',τι κυρίως
άποτελεΐ αυτών τήν σ·/|μασίαν είναι ή μαρτυρία,
ήν έμμέσως παρέχουσι περί του χρόνου της εις
μουσουλμανικόν τέμενος μετατροπής της εκκλη-
σίας. Ότι ή εκκλησία τοΟ Άγιου Δημητρίου δεν
μετετράπη άμα τη όΟωμανι/.ή κατακτήσει της
Θεσσαλονίκης 1430 εις τέμενος γινώσκομεν παρά
τοΟ Δούκα έ'κδ. Βόννης σ. 201 (πρβ. Τβίτειίί σ.
173)" τα δε των μοναστηριών κρειττότερα, ων αί
φήμαι πανταχού έκηρνττοντο έποίησε (Μουράτ ό
Β') βωμούς της αυτών θρησκείας πλήν τοϋ ναοϋ
τοϋ μεγάλου μάρτυρος Δημητρίου" και γαρ έν αύτω
εισελιΫών και ϋνσας κριόν ένα οίκείαις χερσιν προ-
σηύζατο, εϊτα έκέλενσε τοϋ είναι έν γέροι χριστια-
νών πλήν και τον τοϋ τάφου κόσμον και τοϋ ναοϋ
και των άδυτων άπαντα οι Τοϋρκοι ένοσφίσαντο,
τοίχους μόνον άφέντες κενούς.
Έμμέσως δέ περί της παραμονής της εκκλη-
σίας έν τη χριστιανική λατρεία μαρτυρουσιν ή τε
χρονολογία τοΟ επιγράμματος του εν αύτη τή εκ-
κλησία τάφου τοΟ έπιφανοΟς Έλληνος Σ-αντουνή
(ΐ 1481) και η εν χαραγματι, υπο του Παππαγε-
ωργίου ε.ά. σ. 363 άρ. 16 δημοσιευθέντι, χρονο-
λογία 1484 ή άπο κτίσ. κόσμου 6992, έξ ών επι-
τρέπεται άσφαλώς νά συναγάγωμεν ό'τι τουλάχι-
στον μέχρι των χρόνων έκείνων ό Άγιος Δημήτριος
κατείχετο ύπό των χριστιανών.Έν ταΐς νέαις άνα-
γραφαΐς είδομεν ό'τι τά δύο χρονικά πέρατα είναι
τά ετη 1474 και 1493" ζήτημα δέ σπουδαΐον είναι
ή έξακρίβωσις του χρόνου της έπϊ της παραστάδος
αναγραφής τών πινάκων τούτων. Έάν δεχΟώμεν
ό'τι καί οί 20 πίνακες άνεγράφησαν έφ άπας, τότε
ετος της άναγραφής άνάγκη νά είναι το άμέσως
τοΟ 1474 προηγούμενον ήτοι το 1473, διότι άλ-
λως ή άναγραφή κινητών εορτών παρελθόντων
έτών ούοένα σκοπον θά έπλήρου έν ώ τόπω έγέ-
νετο. Παρατηρουμεν έν τούτοις ότι οί πίνακες διά
του άνθεμωτοΰ πίνακος, τοΟ 3ου της 4Ϊ); σειράς,
διακρίνονται εις δύο συστάδας, ών ή πρώτη περι-
έχει ένδεκα πίνακας, ή δέ δευτέρα, άρχομένη άπο
της 5*ις σειράς, έννέα ήτοι α=ΐ474—1484 και
β = 1485 — 1493. ΠιΟανώτατον είναι ότι αί άλ-
λως έντελώς άσυνήθεις, ώς είπον, έν όμοίω τόπω
τοιαΰται άναγραφαϊ έγένοντο έπ' έκτάκτω τινί γε-
γονότι στενώτατα βεβαίως συνδεομένω προς τήν
ίστορίαν της έκκλησίας τοΟ Αγίου Δημητρίου, ετη
δέ, καθά τοΰτο δυνατόν νά συνέβη, είναι τό 1473
και τό 1484 ή, έάν θεωρήσωμεν το άνθέμιον της
τετάρτης σειράς ώς όλως τυχαιον, μόνον το1473.
Δεν είναι άπίθανον νά είκάση τις ότι αί άναγραφαϊ
αύται συνδέονται προς παράτασιν της έν χερσϊ τών
χριστιανών παραμονής της έκκλησίας χορηγηθεΐ-
σαν ύπό τών κατακτητών, άλλά τό πράγμα άπο-
τελεΐ άπλήν είκασίαν, ήτις δεν δύναται άλλως νά
στηριχΟη έπϊ του παρόντος.
Γεώργιος Π. Οικονόμος.