DOI Artikel:
Xyngopulos, Andreas: Prosthēkai kai epanorthōseis eis ta peri plakos trapezēs christianikēs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0268
ΛΕ 1914
Προσ&ήκαι και έπανορ&ώσεις- υπό Ά. Ξνγγοπονλον. 261
Όσον άφορα το προς αριστερά ζώον το ξέον το
ρύγχος του δια τοΰ -οδός, τούτο παρουσιάζει με-
γίστην ομοιότητα προς τοιούτον ζώον εύρισκόμενον
έπί μιας μικρογραφίας του κατά το έ'τος 586 γρα-
φέντος ύπο τοΰ μονάχου Κίΐβαΐίΐ συριακοΟ ευαγ-
γελίου του άποκειμένου έν τή Λαυρεντιανη βιβλιο-
θήκη της Φλωρεντίας \ επίσης οέ και προς τό είκο-
νιζομενον επί μικρογραφίας τίνος του εν Ζ^να άπο-
κειμένου χειρογράφου της Τοπογραφίας του Κο-
σμά Ίνδικοπλεύστου 2.
Αμφοτέρων οέ των χειρογράφων τούτων ή είκο-
νογράφησις έχει γνωστήν σχεδόν την καταγωγην.
Και ή μεν τοΟ συριακού ευαγγελίου τοΰ Κ&1ηι1&
φαίνεται στενότατα συνδεδεμένη μέ την Παλαιστί-
νην και την Συρίαν 3, ή δέ της Τοπογραφίας του
Ιξ Αλεξανδρείας καταγόμενου Κοσμά φαίνεται, δτι
είναι καθαρώς άλεξανδρινή 4. Έκ τούτων αποδει-
κνύεται άπαξ ετι ή στενότατη προς την συριακήν
και άλεξανδρινήν τέχνην σχέσις της ολης σειράς
των άναγλύφων τραπίζών ής μέρος άποτελεΐ και
το νΰν έκδίδόμενον τεμάχιον.
Περί της καταγωγής τοΰ τεμαχίου τούτου, καί-
τοι ή σ/έσις αύτοΰ προς την άλεξανδρινήν τέχνην
είναι πασίδηλος, ουδέν μετά βεβαιότητος δύναται
νά λεχθή καθ' δσον δυστυχώς ούδέ ή ποιότης τοΟ
μαρμάρου έφ ού είναι γεγλυμμένον το τεμάχιον
τοΰτο μοι είναι γνωστή.
Και ταΰτα μεν δσον άφορα το νέον τούτο τεμά-
χιον. ΈνταΰΟα ό'μως δέον νά έπιφέρωμεν και έπα-
νόρθωσίν τινα εις το ττροτυούμζνον άρθρον.
Περιγράφοντες δηλαδή εκεί έν τών άναγλύφων
τεμαχίων τραπέζης τών άποκειμένων εις το Μα-
8βυΐΏ ν&ΙβιΊέίικΙϊθοΙίθΐ· ΑΙΙβΓίϋηιβΓ της Στουτγάρ-
δης (βλ. προηγούμενον άρθρον σελ. 7ο κέ. και είκ.
13) έπί τοΰ οποίου εύρίσκονται πλην άλλων πα-
ραστάσεων και δύο κεφαλαι έκ παραδρομής έξελά-
βομεν τήν μέν προς άριστερά, τήν φέρουσαν κρά-
νος, ώς άνδρικήν, τήν δέ προς δεξιά ώς φέρουσαν
ταινίαν περί τήν κόμην και άνήκουσαν εις γυναίκα
1 Βλ. εικόνα παρά Κανίηιαηη Ηβηάίοιιοΐι <3βι· οΐιπδΐΐϊοΐιβη
ΑτοΜοΙοοίβ ϊχδ. 2 ΡβάβΓ&οΐ'η 1913 είχ. 180.
2 Βίχών παρά ΜίΙίβί ίι'31'1 βγζ3η).ίη (έν ΜίβΗβΙ ΗίδΙΟΪΓβ
άβ Ι'βΓί τόμ. 1) σελ. 189 είχ. 106.
3 ΌίβΜ Μαηιΐθΐ άΉίΊ &5'Ζ3ΐιΙίη Ρβγϊβ 1910 σελ. 234 κέ..
ΙΥηΙ/ΐ ΑΙΙοΙιΗδίΗοΙιβ υηά 1>γζ3ηΙϊηΪ6θ1ιβ Κιιη8ΐ ΒβΓίίη-
Νβιι&δββίβ&βι·^ σ. 295 κέ..
4 ΌίβΜ έ.ά. σ. 224 κέ. ΨηΙίίϊ α. σ 287 κέ..
ή εφηβον. Κατόπιν όμως έξετάσαντες καλλίτερον
ταύτας παρετηρήσαμεν, οτι ή μέν φέρουσα κράνος
παριστά μάλλον τήν ΆΟηνάν, ώς εξάγεται καϊ έκ
τοΰ περιδεραίου το όποιον φέρει, ή δέ άλλη κεφαλή
φέρει περί τήν κόμην στέφανον και παριστά τον
Απόλλωνα. Ως προς τό ζήτημα τοΰ πόθεν αί κε-
φαλαι αύται άντεγράφησαν ήμεΐς Οεωροΰμεν λίαν
πιθανόν, δτι ώς υποδείγματα έχρησίμευον αλεξαν-
δρινά νομίσματα5. Ιοΰτο δέ φαίνεται πιθανόν άφ'
ένός μέν ένεκα της μεγάλης όμοιότητος ώς προς
τήν τεχνοτροπίαν τών κεφαλών τοΰ άναγλύφου
προς τά νομίσματα καϊ εξ άλλου επειδή Οά ήτο
πολύ φυσικον νά ΰποθέσωμεν, δτι ο αλεξανδρινός
τεχνίτης ο κατασκευάσας το άνάγλυφον θά ειχε
προχειρότατα τοιαύτα νομίσματα κυκλοφοροΰντα
έν Αλεξάνδρεια ώστε νά δύναται ν' άπομιμηθή
ταΰτα.
Τό έκ τη: εξακριβώσεως δμως ταύτης προκύ-
πτον γεγονός, δτι έπί ένός μνημείου της σειράς
τών διά ζώων και ανθρωπίνων κεφαλών κοσμου-
μένων τραπεζών εύρίσκονται κεφαλαι Απόλλωνος
και Αθηνάς είναι πολύ σπουδαϊον καθ' δσον ούτω
εγείρονται άμφιβολίαι περ'ι τοΰ αν τά μνημεία
ταΰτα είναι χριστιανικά ή εθνικά.
Διά τήν λύσιν τοΰ ζητήματος τούτου νομίζω,
δτι βοηθεΐ ή παραβολή προς άλλας σειράς μνη-
μείων της αυτής περίπου εποχής δπου βλέπομεν
νά παρουσιάζεται το αυτό φαινόμενον.
Τοιαΰται σειραϊ ύπάρχουσι πολλαι εξ ών αρκού-
μαι ν' αναφέρω τινάς.
Ουτω εις τήν ομάδα τών λεγομένων μικρασια-
τικών σαοκο^άγων 6 ύπάρχουσι σαρκοφάγοι καθα-
ρώς έθνικαί, υπάρχει δμως και μία άναμφισβητή-
τως χριστιανική, τό έν Βερολίνα» δηλαδή άποκεί-
μενον τεμάχιον το προερχόμενον έκ τοΰ 8υ1υ Μο-
Π381ΪΓ (άρχαία μονή της Περιβλέπτου έν τή συ-
νοικία τών Ψαμαθείων) έν Κωνσταντινουπόλει και
6 03ΐ3ΐθ£ΐΐ6 ο£ Λθ οοϊηβ ϊιι Ιΐΐθ Βπίϊβΐι Μιΐδβυιιι: Αΐβ-
ΧΆηάήΆ πίν. III 140, 141, 144 IV 1890 ΌαΙΙαΗ Μιηιί 3ΐΐ£.
3ΐβχ3ΐιάπηϊ 03ΪΓ0 1901 πίν. XI Ν° 2448. Χ Ν" 4274.
6 ΆπαρίΟμησιν τών σαρκοφάγων τούτων (3λ. παρά ΜβηάβΙ εν
ΒΟΗ τόμ. XXXIII (1909) σελ. 33 κέ., συμπλτίρωσιν δέ ταύττ)ς
παρά ΜβηάβΙ υβοίοσαβ άθ8 8ου1ρΙιΐΓβ3 §ι·βος|ΐιβ8, ι-οιτιαϊ-
ηβ8 βΐ ΐογζ3ηΙϊηβ8 άα Μιΐδββ ίπιρθΓ. οΜοπιβη. Οοη8ΐαηίϊ-
ηορίβ 1912 τόμ. 1 σ. 312- βλ. και ΒβίηαβΚ έν Μοηηιιηιβηί8
ΡΪΟΐ τόμ. IX (1902) σ. 208 Β-.όλιογραφία παρά ΜβηάβΙ ΟάΙά\0-
οιιβ Ν° 19, 20, 112.
Προσ&ήκαι και έπανορ&ώσεις- υπό Ά. Ξνγγοπονλον. 261
Όσον άφορα το προς αριστερά ζώον το ξέον το
ρύγχος του δια τοΰ -οδός, τούτο παρουσιάζει με-
γίστην ομοιότητα προς τοιούτον ζώον εύρισκόμενον
έπί μιας μικρογραφίας του κατά το έ'τος 586 γρα-
φέντος ύπο τοΰ μονάχου Κίΐβαΐίΐ συριακοΟ ευαγ-
γελίου του άποκειμένου έν τή Λαυρεντιανη βιβλιο-
θήκη της Φλωρεντίας \ επίσης οέ και προς τό είκο-
νιζομενον επί μικρογραφίας τίνος του εν Ζ^να άπο-
κειμένου χειρογράφου της Τοπογραφίας του Κο-
σμά Ίνδικοπλεύστου 2.
Αμφοτέρων οέ των χειρογράφων τούτων ή είκο-
νογράφησις έχει γνωστήν σχεδόν την καταγωγην.
Και ή μεν τοΟ συριακού ευαγγελίου τοΰ Κ&1ηι1&
φαίνεται στενότατα συνδεδεμένη μέ την Παλαιστί-
νην και την Συρίαν 3, ή δέ της Τοπογραφίας του
Ιξ Αλεξανδρείας καταγόμενου Κοσμά φαίνεται, δτι
είναι καθαρώς άλεξανδρινή 4. Έκ τούτων αποδει-
κνύεται άπαξ ετι ή στενότατη προς την συριακήν
και άλεξανδρινήν τέχνην σχέσις της ολης σειράς
των άναγλύφων τραπίζών ής μέρος άποτελεΐ και
το νΰν έκδίδόμενον τεμάχιον.
Περί της καταγωγής τοΰ τεμαχίου τούτου, καί-
τοι ή σ/έσις αύτοΰ προς την άλεξανδρινήν τέχνην
είναι πασίδηλος, ουδέν μετά βεβαιότητος δύναται
νά λεχθή καθ' δσον δυστυχώς ούδέ ή ποιότης τοΟ
μαρμάρου έφ ού είναι γεγλυμμένον το τεμάχιον
τοΰτο μοι είναι γνωστή.
Και ταΰτα μεν δσον άφορα το νέον τούτο τεμά-
χιον. ΈνταΰΟα ό'μως δέον νά έπιφέρωμεν και έπα-
νόρθωσίν τινα εις το ττροτυούμζνον άρθρον.
Περιγράφοντες δηλαδή εκεί έν τών άναγλύφων
τεμαχίων τραπέζης τών άποκειμένων εις το Μα-
8βυΐΏ ν&ΙβιΊέίικΙϊθοΙίθΐ· ΑΙΙβΓίϋηιβΓ της Στουτγάρ-
δης (βλ. προηγούμενον άρθρον σελ. 7ο κέ. και είκ.
13) έπί τοΰ οποίου εύρίσκονται πλην άλλων πα-
ραστάσεων και δύο κεφαλαι έκ παραδρομής έξελά-
βομεν τήν μέν προς άριστερά, τήν φέρουσαν κρά-
νος, ώς άνδρικήν, τήν δέ προς δεξιά ώς φέρουσαν
ταινίαν περί τήν κόμην και άνήκουσαν εις γυναίκα
1 Βλ. εικόνα παρά Κανίηιαηη Ηβηάίοιιοΐι <3βι· οΐιπδΐΐϊοΐιβη
ΑτοΜοΙοοίβ ϊχδ. 2 ΡβάβΓ&οΐ'η 1913 είχ. 180.
2 Βίχών παρά ΜίΙίβί ίι'31'1 βγζ3η).ίη (έν ΜίβΗβΙ ΗίδΙΟΪΓβ
άβ Ι'βΓί τόμ. 1) σελ. 189 είχ. 106.
3 ΌίβΜ Μαηιΐθΐ άΉίΊ &5'Ζ3ΐιΙίη Ρβγϊβ 1910 σελ. 234 κέ..
ΙΥηΙ/ΐ ΑΙΙοΙιΗδίΗοΙιβ υηά 1>γζ3ηΙϊηΪ6θ1ιβ Κιιη8ΐ ΒβΓίίη-
Νβιι&δββίβ&βι·^ σ. 295 κέ..
4 ΌίβΜ έ.ά. σ. 224 κέ. ΨηΙίίϊ α. σ 287 κέ..
ή εφηβον. Κατόπιν όμως έξετάσαντες καλλίτερον
ταύτας παρετηρήσαμεν, οτι ή μέν φέρουσα κράνος
παριστά μάλλον τήν ΆΟηνάν, ώς εξάγεται καϊ έκ
τοΰ περιδεραίου το όποιον φέρει, ή δέ άλλη κεφαλή
φέρει περί τήν κόμην στέφανον και παριστά τον
Απόλλωνα. Ως προς τό ζήτημα τοΰ πόθεν αί κε-
φαλαι αύται άντεγράφησαν ήμεΐς Οεωροΰμεν λίαν
πιθανόν, δτι ώς υποδείγματα έχρησίμευον αλεξαν-
δρινά νομίσματα5. Ιοΰτο δέ φαίνεται πιθανόν άφ'
ένός μέν ένεκα της μεγάλης όμοιότητος ώς προς
τήν τεχνοτροπίαν τών κεφαλών τοΰ άναγλύφου
προς τά νομίσματα καϊ εξ άλλου επειδή Οά ήτο
πολύ φυσικον νά ΰποθέσωμεν, δτι ο αλεξανδρινός
τεχνίτης ο κατασκευάσας το άνάγλυφον θά ειχε
προχειρότατα τοιαύτα νομίσματα κυκλοφοροΰντα
έν Αλεξάνδρεια ώστε νά δύναται ν' άπομιμηθή
ταΰτα.
Τό έκ τη: εξακριβώσεως δμως ταύτης προκύ-
πτον γεγονός, δτι έπί ένός μνημείου της σειράς
τών διά ζώων και ανθρωπίνων κεφαλών κοσμου-
μένων τραπεζών εύρίσκονται κεφαλαι Απόλλωνος
και Αθηνάς είναι πολύ σπουδαϊον καθ' δσον ούτω
εγείρονται άμφιβολίαι περ'ι τοΰ αν τά μνημεία
ταΰτα είναι χριστιανικά ή εθνικά.
Διά τήν λύσιν τοΰ ζητήματος τούτου νομίζω,
δτι βοηθεΐ ή παραβολή προς άλλας σειράς μνη-
μείων της αυτής περίπου εποχής δπου βλέπομεν
νά παρουσιάζεται το αυτό φαινόμενον.
Τοιαΰται σειραϊ ύπάρχουσι πολλαι εξ ών αρκού-
μαι ν' αναφέρω τινάς.
Ουτω εις τήν ομάδα τών λεγομένων μικρασια-
τικών σαοκο^άγων 6 ύπάρχουσι σαρκοφάγοι καθα-
ρώς έθνικαί, υπάρχει δμως και μία άναμφισβητή-
τως χριστιανική, τό έν Βερολίνα» δηλαδή άποκεί-
μενον τεμάχιον το προερχόμενον έκ τοΰ 8υ1υ Μο-
Π381ΪΓ (άρχαία μονή της Περιβλέπτου έν τή συ-
νοικία τών Ψαμαθείων) έν Κωνσταντινουπόλει και
6 03ΐ3ΐθ£ΐΐ6 ο£ Λθ οοϊηβ ϊιι Ιΐΐθ Βπίϊβΐι Μιΐδβυιιι: Αΐβ-
ΧΆηάήΆ πίν. III 140, 141, 144 IV 1890 ΌαΙΙαΗ Μιηιί 3ΐΐ£.
3ΐβχ3ΐιάπηϊ 03ΪΓ0 1901 πίν. XI Ν° 2448. Χ Ν" 4274.
6 ΆπαρίΟμησιν τών σαρκοφάγων τούτων (3λ. παρά ΜβηάβΙ εν
ΒΟΗ τόμ. XXXIII (1909) σελ. 33 κέ., συμπλτίρωσιν δέ ταύττ)ς
παρά ΜβηάβΙ υβοίοσαβ άθ8 8ου1ρΙιΐΓβ3 §ι·βος|ΐιβ8, ι-οιτιαϊ-
ηβ8 βΐ ΐογζ3ηΙϊηβ8 άα Μιΐδββ ίπιρθΓ. οΜοπιβη. Οοη8ΐαηίϊ-
ηορίβ 1912 τόμ. 1 σ. 312- βλ. και ΒβίηαβΚ έν Μοηηιιηιβηί8
ΡΪΟΐ τόμ. IX (1902) σ. 208 Β-.όλιογραφία παρά ΜβηάβΙ ΟάΙά\0-
οιιβ Ν° 19, 20, 112.