DOI article:
Xyngopulos, Andreas: Alexandrina osteïna anaglypha tou en Athēnais Ethnikou Archaiologikou Mouseiou
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14280#0151
ΑΕ 1915
Αλεξανδρινά όστέϊνα ανάγλυφα υπό Α. Ξνγγοπονλου.
143
Εικ. 8.
συνήθων, ελάχιστα οέ τούτου παραδείγματα είναι
γνωστά.
Εξετάζοντες γενικώς τον τύπον των όρχηστρί-
δων παρατηροΟμεν, οτι ούτος δεν έχει τήν μεγά-
λην διάδοσιν, ήν εΰρομεν εις τήν παράστασιν της
νηρηίδος. Ιπάρχει όμως μέγα πλήθος παραλλα-
γών τών παραστάσεων τούτων τών όρχηστρίδων.
Της παραστάσεως, έπι παραδείγματι, ήν αντιπρο-
σωπεύει τΌ ήμέτερον άνάγλυφον III, πολύ συνη-
θεστέρα είναι μία άλλη καθ' ήν ή όρχηστρίς χο-
ρεύει εντελώς γυμνή, εν ώ ό πέπλος ανεμίζεται
όπισθεν αύτής σχηματίζων ούτω δια τών πτυχών
αυτού το κε/οσμημένον βάθος της παραστάσεως *.
Άλλα και του τελευταίου τούτου τύπου ύπάρ-
χουσιν ακόμη παραλλαγαι. Ούτω έπί τίνων άνα-
γλύφων ή όρχηστρίς παρίσταται γυμνή επίσης,
αλλά στρέφουσα τήν κεφαλήν προς τά άνω, εις
στάσιν όμοίαν προς τήν τών βακχίδων έπι αρχαίων
αγγείων, έν ώ αί κρατοΰσαι το κύμβαλον χείρες
πίπτουσι προς τά κάτω 2. Έπι άλλων ανάγλυφων
ή ορχηστρις κρατεί το κύμβαλον δια της μιας χει-
ρός έν ώ ή άλλη πίπτει αδρανής προς τά κάτω 3.
Κατ' άλλην τέλος παραλλαγήν ή όρχηστρίς έχει
στάσιν όμοίαν προς τήν της προηγουμένης παρα-
στάσεως, μέ τήν διαοοράν μόνον οτι αύτη είναι έν-
1 81τζν$0ϊϋ8Μ, ΚορΙΪ8θ1ΐθ ΚυηδΙ 'ένθ'άν. Χο 7074, 7075,
7079, 7080, 7105.
3 8ΐτζ%)90Ίυ3ΐζί, 'ένθ'άν. Ν° 7387.
3 81τ3^§οιυ8Μ, ενθ' άν. Ν ο 7101.
δεδύμένη, ό'πως και έπι τοΟ ημετέρου άναγλύοου4.
Ί οΰ τύπου, ον αντιπροσωπεύει το ήμέτερον άνά-
γλυφον IV, ώς μή όντος έκ τών συνήθων, δέν
ύπάρχουσιν ουδέ παραλλαγαι. Άπομίμησις είναι
ίσως, νομίζω, άν κα'ι πολύ απομεμακρυσμένη, μία
παράστασις όρχηστρίοος, ήν πολύ συχνά εϋρίσκο-
μεν έν άναγλύφω έπι χάλκινων δοχείων, ών πολλά
άπόκεινται έν τώ μουσείω του" Καίρου 5. Τά χάλ-
κινα ταΟτα ανάγλυφα είκονίζουσι, μέ διαφόρους
παραλλαγάς, όρν~ηστρίοα μέ άνεμιζόμενα ενδύ-
ματα φέρουσαν πάντοτε τήν μίαν χείρα ΰπέρ τήν
κεφαλήν, τήν δε άλλην τείνουσαν προς τά κάτω
ένίοτε δέ εχουσαν και ταύτην ύψωμένην.
Αναμνήσεις του τύπου τών όρχηστρίδων εύρί-
σκομεν και εις τήν βυζαντινήν τέχνην, ό'πως τούτο
είδομεν και διά τάς νηρηίδας. Ούτω τον τύπον της
άλεςανδρινής χορεύτριας άνευρίσ/ομεν εις τήν προ
τοΟ Σαούλ και τοΟ Δαυίδ όρχουμένην νεάνιδα έν
μια τών μικρογραφιών του ανωτέρω μνημονευθέν-
τος Ψαλτηρίου τών Παρισίων 6. Επίσης έν τώ
Ψαλτηρίω της συλλογής Οΐιίοιιάοί, το όποιον θεω-
ρείται ώς άντιπρόσουπος της ομάδος τών λεγομέ-
νων λαϊκών Ψ αλτηρίων, ή παράστασις της ορχου-
μένης Μαριάμ άναμιμνήσκει τάς άλεξανδρινάς πα-
ραστάσεις τών όρχηστρίδων 7.Τέλος μία όρχηστρίς
κοσμούσα τήν πρόσοψιν οικοδομήματος εις μίαν
μικρογραφίαν του έν Βατικανώ χειρογράφου της
Όκτατεύχου (Ν° /47) ενθυμίζει πολύ τάς παρα-
στάσεις τών αλεξανδρινών ανάγλυφων 8.
Και ήδη έρχόμεθα εις τον τύπον του ισταμένου
γυμνού άνδρός. ΤοΟ τύπου τούτου έν μόνον παρά-
δειγμα κατέχει το ήμέτερον μουσεϊον:
Τ. (Ν° 207). Άνήρ γυμνός όρθιος ιστάμενος.
Φέρει μικράν χλαμύδα έπι του στήθους ήτις πί-
πτει προς τά οπίσω. Τήν δεξιάν έχει προς τά κάτω
κα'ι κρατεί δι' αύτής άντικείμενόν τι άδιάγνωστον,
4 βΙτζι/ς/οινεΜ, 'ένθ' άν. Νο 7100.
δ βΙτζνβΟΜθΜ, 'ένθ'άν Νο 9040, 9048, 9052, 9058.
6 Οπιοηί, Ρ30-8Ϊηιΐ]β8 (1β8 πιΐηίβΙυΓβΒ <1β8 ρ1ιΐ8 αηοίβηδ
Μαηυβοπίβ £ΓΘ08 άβ \ά ΒίΙ)1ϊο11ιβο[υβ Ν3ΐϊοη3ΐβ. Ρ3Π8
1902 πίν. V-
1 ΤίΜαηβη, ϋϊβ Ρβ3ΐΐ6π11ιΐ8ΐΓ3ΐίοη ϊιη ΜίΙΙβΙβΙίβΓ Ηβΐ8-
ϊ秣θΓ8 1895 ν.ν.. 11.
8 Είκών παρά Οηβρβηβ/οΐ/. ΊΙ Ό/.τάτευνος τής βιβλιοθήκης του
Σεραγίου έν Κωνσταντινουπο'λει ρωσσιστί. (Λελτι'ον τοΰ έν Κωνσταν-
τινουπόλει Ρωσσι/οΰ άρ/αιολ. Ινστιτούτου XII 1907). Λεύχωμα
πίν. VII 4.
Αλεξανδρινά όστέϊνα ανάγλυφα υπό Α. Ξνγγοπονλου.
143
Εικ. 8.
συνήθων, ελάχιστα οέ τούτου παραδείγματα είναι
γνωστά.
Εξετάζοντες γενικώς τον τύπον των όρχηστρί-
δων παρατηροΟμεν, οτι ούτος δεν έχει τήν μεγά-
λην διάδοσιν, ήν εΰρομεν εις τήν παράστασιν της
νηρηίδος. Ιπάρχει όμως μέγα πλήθος παραλλα-
γών τών παραστάσεων τούτων τών όρχηστρίδων.
Της παραστάσεως, έπι παραδείγματι, ήν αντιπρο-
σωπεύει τΌ ήμέτερον άνάγλυφον III, πολύ συνη-
θεστέρα είναι μία άλλη καθ' ήν ή όρχηστρίς χο-
ρεύει εντελώς γυμνή, εν ώ ό πέπλος ανεμίζεται
όπισθεν αύτής σχηματίζων ούτω δια τών πτυχών
αυτού το κε/οσμημένον βάθος της παραστάσεως *.
Άλλα και του τελευταίου τούτου τύπου ύπάρ-
χουσιν ακόμη παραλλαγαι. Ούτω έπί τίνων άνα-
γλύφων ή όρχηστρίς παρίσταται γυμνή επίσης,
αλλά στρέφουσα τήν κεφαλήν προς τά άνω, εις
στάσιν όμοίαν προς τήν τών βακχίδων έπι αρχαίων
αγγείων, έν ώ αί κρατοΰσαι το κύμβαλον χείρες
πίπτουσι προς τά κάτω 2. Έπι άλλων ανάγλυφων
ή ορχηστρις κρατεί το κύμβαλον δια της μιας χει-
ρός έν ώ ή άλλη πίπτει αδρανής προς τά κάτω 3.
Κατ' άλλην τέλος παραλλαγήν ή όρχηστρίς έχει
στάσιν όμοίαν προς τήν της προηγουμένης παρα-
στάσεως, μέ τήν διαοοράν μόνον οτι αύτη είναι έν-
1 81τζν$0ϊϋ8Μ, ΚορΙΪ8θ1ΐθ ΚυηδΙ 'ένθ'άν. Χο 7074, 7075,
7079, 7080, 7105.
3 8ΐτζ%)90Ίυ3ΐζί, 'ένθ'άν. Ν° 7387.
3 81τ3^§οιυ8Μ, ενθ' άν. Ν ο 7101.
δεδύμένη, ό'πως και έπι τοΟ ημετέρου άναγλύοου4.
Ί οΰ τύπου, ον αντιπροσωπεύει το ήμέτερον άνά-
γλυφον IV, ώς μή όντος έκ τών συνήθων, δέν
ύπάρχουσιν ουδέ παραλλαγαι. Άπομίμησις είναι
ίσως, νομίζω, άν κα'ι πολύ απομεμακρυσμένη, μία
παράστασις όρχηστρίοος, ήν πολύ συχνά εϋρίσκο-
μεν έν άναγλύφω έπι χάλκινων δοχείων, ών πολλά
άπόκεινται έν τώ μουσείω του" Καίρου 5. Τά χάλ-
κινα ταΟτα ανάγλυφα είκονίζουσι, μέ διαφόρους
παραλλαγάς, όρν~ηστρίοα μέ άνεμιζόμενα ενδύ-
ματα φέρουσαν πάντοτε τήν μίαν χείρα ΰπέρ τήν
κεφαλήν, τήν δε άλλην τείνουσαν προς τά κάτω
ένίοτε δέ εχουσαν και ταύτην ύψωμένην.
Αναμνήσεις του τύπου τών όρχηστρίδων εύρί-
σκομεν και εις τήν βυζαντινήν τέχνην, ό'πως τούτο
είδομεν και διά τάς νηρηίδας. Ούτω τον τύπον της
άλεςανδρινής χορεύτριας άνευρίσ/ομεν εις τήν προ
τοΟ Σαούλ και τοΟ Δαυίδ όρχουμένην νεάνιδα έν
μια τών μικρογραφιών του ανωτέρω μνημονευθέν-
τος Ψαλτηρίου τών Παρισίων 6. Επίσης έν τώ
Ψαλτηρίω της συλλογής Οΐιίοιιάοί, το όποιον θεω-
ρείται ώς άντιπρόσουπος της ομάδος τών λεγομέ-
νων λαϊκών Ψ αλτηρίων, ή παράστασις της ορχου-
μένης Μαριάμ άναμιμνήσκει τάς άλεξανδρινάς πα-
ραστάσεις τών όρχηστρίδων 7.Τέλος μία όρχηστρίς
κοσμούσα τήν πρόσοψιν οικοδομήματος εις μίαν
μικρογραφίαν του έν Βατικανώ χειρογράφου της
Όκτατεύχου (Ν° /47) ενθυμίζει πολύ τάς παρα-
στάσεις τών αλεξανδρινών ανάγλυφων 8.
Και ήδη έρχόμεθα εις τον τύπον του ισταμένου
γυμνού άνδρός. ΤοΟ τύπου τούτου έν μόνον παρά-
δειγμα κατέχει το ήμέτερον μουσεϊον:
Τ. (Ν° 207). Άνήρ γυμνός όρθιος ιστάμενος.
Φέρει μικράν χλαμύδα έπι του στήθους ήτις πί-
πτει προς τά οπίσω. Τήν δεξιάν έχει προς τά κάτω
κα'ι κρατεί δι' αύτής άντικείμενόν τι άδιάγνωστον,
4 βΙτζι/ς/οινεΜ, 'ένθ' άν. Νο 7100.
δ βΙτζνβΟΜθΜ, 'ένθ'άν Νο 9040, 9048, 9052, 9058.
6 Οπιοηί, Ρ30-8Ϊηιΐ]β8 (1β8 πιΐηίβΙυΓβΒ <1β8 ρ1ιΐ8 αηοίβηδ
Μαηυβοπίβ £ΓΘ08 άβ \ά ΒίΙ)1ϊο11ιβο[υβ Ν3ΐϊοη3ΐβ. Ρ3Π8
1902 πίν. V-
1 ΤίΜαηβη, ϋϊβ Ρβ3ΐΐ6π11ιΐ8ΐΓ3ΐίοη ϊιη ΜίΙΙβΙβΙίβΓ Ηβΐ8-
ϊ秣θΓ8 1895 ν.ν.. 11.
8 Είκών παρά Οηβρβηβ/οΐ/. ΊΙ Ό/.τάτευνος τής βιβλιοθήκης του
Σεραγίου έν Κωνσταντινουπο'λει ρωσσιστί. (Λελτι'ον τοΰ έν Κωνσταν-
τινουπόλει Ρωσσι/οΰ άρ/αιολ. Ινστιτούτου XII 1907). Λεύχωμα
πίν. VII 4.