DOI Artikel:
Sōtēriu, Geōrgios A.: Palaia Christianikē Basilikē Ilisou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14366#0035
ΕΑ 1919
Παλαιά Χριστιανική Βασιλική Ίλισοϋ, υπό Γ. Σωτηρίου. 23
ό'περ ό'μως ό /ριστιανος ψηφοθέτης τονίζει πλειό-
τερον καί μεταχειρίζεται κυρίως έν τω έξω τοΰ
ΝαοΟ ψηφιδωτφ έδάφει ώς το κύριον κόσμημα 1.
26: Τμήμα ταινίας ψηφιδωτού δαπέδου τοΰ ΑΙ&ρίον
της Βασιλικής (άριστερον τμήμα).
Ούτω το ψηφιδωτον δάπεδον τοΰ ημετέρου
Ναοΰ, εν ω ε/ει τήν φυσικότητα των διακοσμή-
27.' Λεκάνη όγιασμον (;) ενρεϋεϊοα εν Θεσσαλονίκη.
σεων των ψηφιδωτών δαπέδων των Βασιλικών :
Νικοπόλεως, ΚβΪ3ΐ·-Ηϊι·3ΐιι, Μαά&1)3 κ. ά 3, έ'χει
1 Βλέπε Γ. Σωτηρίου, τό ψηφιδωτών [δάπεδον Ιν Νιχοπόλει, άνα-
τύπ. έκ τοΰ «Ί. Συνδέσμου» 1915 σ. 21 χ. έ. ένθα τό επί τοΰ
εδάφους σημεΐον τοΰ Σταύρου λαμβάνεται ώς ΙβΠΤΙΪηΐίδ ροδί
(]1161Ι1 (δπερ χαί δια τήν ήμετέραν Βασιλικήν ίσ/ύει), συμφώνως
ποός τον ογ' Κανόνα της ΙΙενΟέκτης Οίχουμεν. Συνόδου |691),{έν ή
λενεται «τους από τοΰ νυν του σταυροΰ τύπον επί εδάφους κατα-
σκευάζοντας όρίζομεν άφορίζεσΟα:».
2 Ποβλ. Γ. Σωτηρίου ε. ά. σ. 18 κ. έ.
μεγαλυτέραν λεπτότητα καί χάριν εις τήν γραμ-
μήν, εις τά πλείστα σχήματα τό κόσμημα δέ'ν
πληροί όλόκληρον τήν έπιφάνειαν, ώς έν τοις μνη-
μονευθεΐσι ψηφιδωτοϊς παρατηρείται, αλλ' άφίεται
κενόν βάθος εις τάς έντος κύκλων,-ρόμβων, σταυ-
ρών κ. ά. παραστάσεις, ό'περ ώς άπήχησις της
ελληνικής άπλότητος, ην ε/ει προ όφθαλμών του
ό τεχνίτης, δύναται νά έκληφθή.
Γλυπτά άρα άρχιτεκτονικά μέλη και ψηφιδωτον
δάπεδον όδηγοϋσιν ημάς εις τήν προ τοΟ Ίουστια-
νοΰ έποχήν, ήτοι τον Ε' αιώνα, ώς εις τοϋς /ρό-
νους τούτους ώδήγησεν ή μας και το σχήμα της
Βασιλικής.
Κατά τοΰς χρόνους τούτους αϊ περί τών Αθη-
νών παραδόσεις διασωζουσιν, ό'τι ίδρύΟησαν έν
Αθήναις δώδεκα χριστιανικά! έκκλησί
'Λΰηναΐδος, κόρης τοΟ Αθηναίου σοκιστοΰ Λεον-
τίου, ήτις τω 423 μ. χ. άνυψώθη εις τον θρόνον
τοΰ Βυζαντίου, ώς σύζυγος Θεοδοσίου τοΟ Β'
(408-450), βαπτισθεϊσα και μετανομασθεϊσα Ευ-
δοκία *»■ δεν εΐνε άρα άπίθανον ή παράδοσις αύτη
καί εις το επί της νησϊδος τοΰ ΊλισοΟ κτίσμα
ν'άναφέρηται. Η όμοιότης τοΰ σχήματος της ήμε-
τέρας Βασιλικής, ή μεγαλοπρεπής πύλη αυτής ή
τά πλουσίως διακεκοσμημένα διαζώματα, ές" ων
άνευρέΟη, ώς είδομεν, χαρακτηριστικώτατον τε-
μάχιον, αί διακοσμήσεις του ψηφιδωτού αυτής
δαπέδου διά κληματίδος κ. ά. προς συριακά κτί-
σματα, φέρει εις τον νουν τοΰ εξετάζοντος αυτήν
τήν εξ Αντιοχείας διέλευσιν της Άθηνα'ίδος κατά
τον εις Ιεροσόλυμα τω 438 πλοΟν της Αυτοκρά-
τειρας. Εις τήν βασιλίδα ταύτην τών πόλεων της
Ανατολής ειχεν ήδη τον Ε' αιώνα άναπτυχθή ή
χριστιανική τέχνη καί εις τά παρά τον Όράντην
άλση ύψοϋντο αί θαυμασταϊ χριστιανικά; Βασιλι-
κά! μέ τοΰς κατακόσμους πυλώνάς των, τά Κιβώ-
ρια, τά ψηφιδωτά εδάφη και τά Μαρτύρια τών
ήρώων της νέας πίστεως, άτινα άσφαλώς έπεσκέ-
φθη και προσεκύνησεν ή Αυτοκράτειρα" ή Αθηναία
3 Βλέπε μνείαν της παραδόσεως έν Μθΐηηΐ5βΠ, ΑΙΙΐβΠββ
0ΐΐπ'8ΐΐ'3η86 1868, Ν° 66, σελ. 68 καί Ν" 152 σ. 127. πρβλ.
Γρηγοροβίου, Ίστορίαν της πόλεως τών Αθηνών, χατα μετάφρ.
Βιβλιοθ. Μαρασλή Λ', σ. 128, Κωνσταντινίδου, Ίστορίαν τών Αθη-
νών, 1894, σ. 129, 8ίι·υο1{, Αΐΐιβη ηηά ΑΙΙϊία, 1911,σ.53.χ.α.
Παλαιά Χριστιανική Βασιλική Ίλισοϋ, υπό Γ. Σωτηρίου. 23
ό'περ ό'μως ό /ριστιανος ψηφοθέτης τονίζει πλειό-
τερον καί μεταχειρίζεται κυρίως έν τω έξω τοΰ
ΝαοΟ ψηφιδωτφ έδάφει ώς το κύριον κόσμημα 1.
26: Τμήμα ταινίας ψηφιδωτού δαπέδου τοΰ ΑΙ&ρίον
της Βασιλικής (άριστερον τμήμα).
Ούτω το ψηφιδωτον δάπεδον τοΰ ημετέρου
Ναοΰ, εν ω ε/ει τήν φυσικότητα των διακοσμή-
27.' Λεκάνη όγιασμον (;) ενρεϋεϊοα εν Θεσσαλονίκη.
σεων των ψηφιδωτών δαπέδων των Βασιλικών :
Νικοπόλεως, ΚβΪ3ΐ·-Ηϊι·3ΐιι, Μαά&1)3 κ. ά 3, έ'χει
1 Βλέπε Γ. Σωτηρίου, τό ψηφιδωτών [δάπεδον Ιν Νιχοπόλει, άνα-
τύπ. έκ τοΰ «Ί. Συνδέσμου» 1915 σ. 21 χ. έ. ένθα τό επί τοΰ
εδάφους σημεΐον τοΰ Σταύρου λαμβάνεται ώς ΙβΠΤΙΪηΐίδ ροδί
(]1161Ι1 (δπερ χαί δια τήν ήμετέραν Βασιλικήν ίσ/ύει), συμφώνως
ποός τον ογ' Κανόνα της ΙΙενΟέκτης Οίχουμεν. Συνόδου |691),{έν ή
λενεται «τους από τοΰ νυν του σταυροΰ τύπον επί εδάφους κατα-
σκευάζοντας όρίζομεν άφορίζεσΟα:».
2 Ποβλ. Γ. Σωτηρίου ε. ά. σ. 18 κ. έ.
μεγαλυτέραν λεπτότητα καί χάριν εις τήν γραμ-
μήν, εις τά πλείστα σχήματα τό κόσμημα δέ'ν
πληροί όλόκληρον τήν έπιφάνειαν, ώς έν τοις μνη-
μονευθεΐσι ψηφιδωτοϊς παρατηρείται, αλλ' άφίεται
κενόν βάθος εις τάς έντος κύκλων,-ρόμβων, σταυ-
ρών κ. ά. παραστάσεις, ό'περ ώς άπήχησις της
ελληνικής άπλότητος, ην ε/ει προ όφθαλμών του
ό τεχνίτης, δύναται νά έκληφθή.
Γλυπτά άρα άρχιτεκτονικά μέλη και ψηφιδωτον
δάπεδον όδηγοϋσιν ημάς εις τήν προ τοΟ Ίουστια-
νοΰ έποχήν, ήτοι τον Ε' αιώνα, ώς εις τοϋς /ρό-
νους τούτους ώδήγησεν ή μας και το σχήμα της
Βασιλικής.
Κατά τοΰς χρόνους τούτους αϊ περί τών Αθη-
νών παραδόσεις διασωζουσιν, ό'τι ίδρύΟησαν έν
Αθήναις δώδεκα χριστιανικά! έκκλησί
'Λΰηναΐδος, κόρης τοΟ Αθηναίου σοκιστοΰ Λεον-
τίου, ήτις τω 423 μ. χ. άνυψώθη εις τον θρόνον
τοΰ Βυζαντίου, ώς σύζυγος Θεοδοσίου τοΟ Β'
(408-450), βαπτισθεϊσα και μετανομασθεϊσα Ευ-
δοκία *»■ δεν εΐνε άρα άπίθανον ή παράδοσις αύτη
καί εις το επί της νησϊδος τοΰ ΊλισοΟ κτίσμα
ν'άναφέρηται. Η όμοιότης τοΰ σχήματος της ήμε-
τέρας Βασιλικής, ή μεγαλοπρεπής πύλη αυτής ή
τά πλουσίως διακεκοσμημένα διαζώματα, ές" ων
άνευρέΟη, ώς είδομεν, χαρακτηριστικώτατον τε-
μάχιον, αί διακοσμήσεις του ψηφιδωτού αυτής
δαπέδου διά κληματίδος κ. ά. προς συριακά κτί-
σματα, φέρει εις τον νουν τοΰ εξετάζοντος αυτήν
τήν εξ Αντιοχείας διέλευσιν της Άθηνα'ίδος κατά
τον εις Ιεροσόλυμα τω 438 πλοΟν της Αυτοκρά-
τειρας. Εις τήν βασιλίδα ταύτην τών πόλεων της
Ανατολής ειχεν ήδη τον Ε' αιώνα άναπτυχθή ή
χριστιανική τέχνη καί εις τά παρά τον Όράντην
άλση ύψοϋντο αί θαυμασταϊ χριστιανικά; Βασιλι-
κά! μέ τοΰς κατακόσμους πυλώνάς των, τά Κιβώ-
ρια, τά ψηφιδωτά εδάφη και τά Μαρτύρια τών
ήρώων της νέας πίστεως, άτινα άσφαλώς έπεσκέ-
φθη και προσεκύνησεν ή Αυτοκράτειρα" ή Αθηναία
3 Βλέπε μνείαν της παραδόσεως έν Μθΐηηΐ5βΠ, ΑΙΙΐβΠββ
0ΐΐπ'8ΐΐ'3η86 1868, Ν° 66, σελ. 68 καί Ν" 152 σ. 127. πρβλ.
Γρηγοροβίου, Ίστορίαν της πόλεως τών Αθηνών, χατα μετάφρ.
Βιβλιοθ. Μαρασλή Λ', σ. 128, Κωνσταντινίδου, Ίστορίαν τών Αθη-
νών, 1894, σ. 129, 8ίι·υο1{, Αΐΐιβη ηηά ΑΙΙϊία, 1911,σ.53.χ.α.