DOI Artikel:
Zengelēs, Kōnstantinos D.: Paratērēseis peri tōn ek brounzou archaiōn antikeimenōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0097
Λ Ε 1924
87
δια χημικής, χρησιμοποιουμένων καΐ αραιών οξέων. Δια τούτων όμως θά κατεστρέφετο
τελείως ή επικαλύπτουσα το αγαλμάτων πάτινα· όθεν ηθέλησα ν' αποφύγω την χρήσιν
οιουδήποτε χημικού [ΐέσου και μόνον έν απόλυτα) αδυναμία καθαρισμού άσφαλοϋς ή δια-
τηρήσεως, δτε έπεθάλλετο ή χρήσις τοιούτων, Λ'ά καταλήξω εις αϋτά.
"Εθεσα λοιπόν αυτά εις λουτρόν έκ κοινοΰ κατ' άρχάς και πολλάκις άνανεουμένου
ύδατος καΐ βραδύτερον εξ άπεσταγμένου ύδατος, ακριβώς οπως έγένετο και εις τά βρούν-
ζινα τών Αντικυθήρων ευρήματα άλλοτε.
Ό τρόπος ούχ ήττον ούτος τοϋ καθαρισμού ενεργούμενος και τη βοήθεια ψή-
κτρας γίνεται πολύ βραδύς και διαρκεί μήνα:. Έν τω μεταξύ έξετέλεσα δοκιμάς καθαρι-
σμοί) δι' ιδίας μεθόδου, ήτοι τ Γ] συνδρομή υπέρθερμου άτμοϋ, τον όποιον δι' άπλής
συσκευής εΐνε δυνατόν προχείρως νά παρασκευάζω μεν. Ή συσκευή αποτελείται από φιάλην
-εκ λευκοσιδήρου κωνικώς άπολήγουσαν καΐ φέρουσαν δύο όπάς, μίαν άνωθεν ακριβώς καΐ
μίαν πλαγίως. Διά της πρώτης εισέρχεται δια διατρήτυυ πώματος υάλινος σωλήν μέχρι
5-6 έκ. άνω τοϋ πυΟμένος χρηοιμεύων ώς άσφαλιστικύς. Διά της δευτέρας ίξέρ/εται ό
άτιιυς, όστις διέρχεται δι' όφειοεδοΰς χάλκινου σοίλήνος ισχυρώς διά λύχνων Βιιιΐδθΐι
θερμαινόμενου, δι ού ύψούται ή θερμοκρασία αύτοϋ. Τον άτμύν τούτον θερμοκρασίας
140°- 170° διηύθυνα προς τύ μέρος, όπερ επρόκειτο νά καθαοισΟή, και μετά τινα λεπτά
ά|)' ού τό μέρος τούτο διεποτίζετο καλώς έκαθάριζα τη συγχρόνφ βοήθεια ψήκτρας.
Άντικείμενά τινα βρούνζινα έκ τών Αντικυθήρων προερχόμενα μικράς σημασίας εγκα-
ταλελειμμένα καίπλήρη όστρακων και επιχωμάτων ισχυρώς προσκεκυλλημένων έκαΟαρίζοντο
είς διάλυμα ώοας ή και ύλιγώτερον. Δι' εφαρμογής βαθμηδόν τοϋ καθαρισμού τούτου
έφ'όλης της επιφανείας τοϋ αντικειμένου δύναται τοϋ το, αναλόγως τοϋ μεγέθους του, εντός
ύορών ή όλιγίστιον ή[ΐερών τελείως νά καθαρισθή.
Παρά ταύτα την μέθοδον αύτήν δεν ηθέλησα άμέσως νά εφαρμόσω και έπι τοϋ
μείράκος τοϋ Μαραθώνος φοβηθείς μήποκ τυχόν άτέλειαί τίνες της εξωτερικής αύτοΰ επι-
φανείας έμφανισΰησόμεναι άποδοθώσιν άόίκως είς αύτήν. Την εφήρμοσα μόνον έν τέλει
και μερικώς προς άπαλλαγήν μερών τίνων, είς τά όποια τά έκ της θαλάσσης έπικολ-
λήματα ήσαν τόσον στενώς συμπεφυκύτα προς τό μέταλλον, ώστε ή έπέμβασις οξέων θά
καθίστατο άνευ τούτου επιβεβλημένη (είκ. 1 και 2).
Ούτω πως διά της περατώσεως τοϋ καθαρισμού δι' άπλοΰ ύδατος ή άτμοϋ τή
βοηθεία καΐ μηχανικών μέσων, άνευ προσφυγής είς χημικά μέσα, κατωρθώθη ή διάσωσις
άθικτου τής κατίώαεως ή πατίνας τού άγάλματος, τοΰθ' όπερ ύπαγϋρεύει ύ προς τά
-αρχαία σεβασμός και απαιτούν ή τε Αρχαιολογική επιστήμη καΐ λόγοι καλλιτεχνικοί I.
Ή πάτινα αύτοϋ είνε πολύχρωμος (ός έκ τής ποικιλίας τών επιδράσεων τών δια-
φόρων παραγόντων έν τή θαλασσή, ύδατος, άμμου, οστράκων κλ., άλλαχοϋ ύποπράσινος
ή έντονο:»; πρασίνη, άλλαχοϋ ύποκύανος καΐ άλλαχοϋ ιδίως περί τους πόδας λευκάζουσα
<ί>ς έκ τής επιδράσεως στενώς προσκεκολλημένων οστράκων. II ανομοιομορφία αυτί]
ελαττώνει Οπωσδήποτε την καλλιτεχνική ν όψιν τής πατίνας, ήτις είνε ούχ ήττον λεπτή
και ομαλή. Είς την πάτιναν αύτήν οΰδαμοΰ παρετηρήσαμεν μέρος δεικνύον σημεία
κακής συνθέσεως, ήτις ώς θά ιδωμεν βραδύτερον διαβιβρώσκει τούς βρούνζους. Έπι
1 "Οφείλω ένταΰΟα νά έίάρω ιήν ,κετ' επιμελείας χαί ρισμοΰ &πό τοϋ άρχιτεχνίτου τοϋ Αρχαιολογικού Μουσείου
-οιοργης προ: τά άο/αϊα ευρήματα έκτέ/.εσιν τοϋ καΟα- κ. Κλαυδιανοϋ.
87
δια χημικής, χρησιμοποιουμένων καΐ αραιών οξέων. Δια τούτων όμως θά κατεστρέφετο
τελείως ή επικαλύπτουσα το αγαλμάτων πάτινα· όθεν ηθέλησα ν' αποφύγω την χρήσιν
οιουδήποτε χημικού [ΐέσου και μόνον έν απόλυτα) αδυναμία καθαρισμού άσφαλοϋς ή δια-
τηρήσεως, δτε έπεθάλλετο ή χρήσις τοιούτων, Λ'ά καταλήξω εις αϋτά.
"Εθεσα λοιπόν αυτά εις λουτρόν έκ κοινοΰ κατ' άρχάς και πολλάκις άνανεουμένου
ύδατος καΐ βραδύτερον εξ άπεσταγμένου ύδατος, ακριβώς οπως έγένετο και εις τά βρούν-
ζινα τών Αντικυθήρων ευρήματα άλλοτε.
Ό τρόπος ούχ ήττον ούτος τοϋ καθαρισμού ενεργούμενος και τη βοήθεια ψή-
κτρας γίνεται πολύ βραδύς και διαρκεί μήνα:. Έν τω μεταξύ έξετέλεσα δοκιμάς καθαρι-
σμοί) δι' ιδίας μεθόδου, ήτοι τ Γ] συνδρομή υπέρθερμου άτμοϋ, τον όποιον δι' άπλής
συσκευής εΐνε δυνατόν προχείρως νά παρασκευάζω μεν. Ή συσκευή αποτελείται από φιάλην
-εκ λευκοσιδήρου κωνικώς άπολήγουσαν καΐ φέρουσαν δύο όπάς, μίαν άνωθεν ακριβώς καΐ
μίαν πλαγίως. Διά της πρώτης εισέρχεται δια διατρήτυυ πώματος υάλινος σωλήν μέχρι
5-6 έκ. άνω τοϋ πυΟμένος χρηοιμεύων ώς άσφαλιστικύς. Διά της δευτέρας ίξέρ/εται ό
άτιιυς, όστις διέρχεται δι' όφειοεδοΰς χάλκινου σοίλήνος ισχυρώς διά λύχνων Βιιιΐδθΐι
θερμαινόμενου, δι ού ύψούται ή θερμοκρασία αύτοϋ. Τον άτμύν τούτον θερμοκρασίας
140°- 170° διηύθυνα προς τύ μέρος, όπερ επρόκειτο νά καθαοισΟή, και μετά τινα λεπτά
ά|)' ού τό μέρος τούτο διεποτίζετο καλώς έκαθάριζα τη συγχρόνφ βοήθεια ψήκτρας.
Άντικείμενά τινα βρούνζινα έκ τών Αντικυθήρων προερχόμενα μικράς σημασίας εγκα-
ταλελειμμένα καίπλήρη όστρακων και επιχωμάτων ισχυρώς προσκεκυλλημένων έκαΟαρίζοντο
είς διάλυμα ώοας ή και ύλιγώτερον. Δι' εφαρμογής βαθμηδόν τοϋ καθαρισμού τούτου
έφ'όλης της επιφανείας τοϋ αντικειμένου δύναται τοϋ το, αναλόγως τοϋ μεγέθους του, εντός
ύορών ή όλιγίστιον ή[ΐερών τελείως νά καθαρισθή.
Παρά ταύτα την μέθοδον αύτήν δεν ηθέλησα άμέσως νά εφαρμόσω και έπι τοϋ
μείράκος τοϋ Μαραθώνος φοβηθείς μήποκ τυχόν άτέλειαί τίνες της εξωτερικής αύτοΰ επι-
φανείας έμφανισΰησόμεναι άποδοθώσιν άόίκως είς αύτήν. Την εφήρμοσα μόνον έν τέλει
και μερικώς προς άπαλλαγήν μερών τίνων, είς τά όποια τά έκ της θαλάσσης έπικολ-
λήματα ήσαν τόσον στενώς συμπεφυκύτα προς τό μέταλλον, ώστε ή έπέμβασις οξέων θά
καθίστατο άνευ τούτου επιβεβλημένη (είκ. 1 και 2).
Ούτω πως διά της περατώσεως τοϋ καθαρισμού δι' άπλοΰ ύδατος ή άτμοϋ τή
βοηθεία καΐ μηχανικών μέσων, άνευ προσφυγής είς χημικά μέσα, κατωρθώθη ή διάσωσις
άθικτου τής κατίώαεως ή πατίνας τού άγάλματος, τοΰθ' όπερ ύπαγϋρεύει ύ προς τά
-αρχαία σεβασμός και απαιτούν ή τε Αρχαιολογική επιστήμη καΐ λόγοι καλλιτεχνικοί I.
Ή πάτινα αύτοϋ είνε πολύχρωμος (ός έκ τής ποικιλίας τών επιδράσεων τών δια-
φόρων παραγόντων έν τή θαλασσή, ύδατος, άμμου, οστράκων κλ., άλλαχοϋ ύποπράσινος
ή έντονο:»; πρασίνη, άλλαχοϋ ύποκύανος καΐ άλλαχοϋ ιδίως περί τους πόδας λευκάζουσα
<ί>ς έκ τής επιδράσεως στενώς προσκεκολλημένων οστράκων. II ανομοιομορφία αυτί]
ελαττώνει Οπωσδήποτε την καλλιτεχνική ν όψιν τής πατίνας, ήτις είνε ούχ ήττον λεπτή
και ομαλή. Είς την πάτιναν αύτήν οΰδαμοΰ παρετηρήσαμεν μέρος δεικνύον σημεία
κακής συνθέσεως, ήτις ώς θά ιδωμεν βραδύτερον διαβιβρώσκει τούς βρούνζους. Έπι
1 "Οφείλω ένταΰΟα νά έίάρω ιήν ,κετ' επιμελείας χαί ρισμοΰ &πό τοϋ άρχιτεχνίτου τοϋ Αρχαιολογικού Μουσείου
-οιοργης προ: τά άο/αϊα ευρήματα έκτέ/.εσιν τοϋ καΟα- κ. Κλαυδιανοϋ.