DOI Artikel:
Archaiologika chronika
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0209
ΑΕ 1924
Θ. Καραχάλιου: Λείψανα τον κοττάβου έν ττ\ νέα Ελλάδι
199
Άλλα τί έσήμαινεν ή έκφρασις αύτη, ή συνή-
θης εις τό στόμα τοϋ έκσφενδονίζοντος τό τε-
λευταΐον υπόλοιπον τοϋ εν τω ποτηρίω τοϋ οί-
νου §πί της πλάστιγγας τοϋ κοττάβου;
Ό αείμνηστος ΓΐΐΓίΛναη^ΙθΓ παριγράφων τον
ψυκτήρα τοΰτον της Πετρουπόλεως και τά κατά
την παιδιάν τοϋ Κοττάβου (ΡαιΊ;\ν&η§1βι· ιιηοΐ
Κθϊοΐιΐιοΐά Οτϊβοΐιϊδοΐιβ νβββηηι&ΙθΓβΐ Τόμ.
II. τεύχ. 63) λέγει ο τ ι «εκαμνον χρήσιν τοϋ παι-
γνιδιού επίσης δι' Ι» είδος ερωτικού χρησμοϋ».
Έτερος δέ σοφός, ό Ο. .Τείΐιη, εν τω κατα-
λόγω της αγγειολογικής συλλογής τοϋ Μονάχου
(Ο. .Ταίιη, ΒβδοΙίΓβίβιιηο' (ΐβΓ ναδθηδαπιιη-
Ιιιηο· κα Μίίηοΐιβη) περιγράφων την έν τή συλ-
λογή ταύτη γνωστήν κατά τον τρόπον τοϋ Φιν-
τίου ύδρίαν, δεν ποιείται μνείαν τινά δια την
όμοίαν επί της υδρίας εκείνης εΐκονιζομένην σχη-
νήν τοϋ κοττάβου, πιστός άλλως τε εις τήν εν τή
εισαγωγή τοϋ καταλόγου του τεθεϊσαν αρχήν :
δτι δηλ. θά περιορισθή εις αύστηράν κατα-
γραφήν των έν τή περιπύστω εκείνη συλλογή Ελ-
ληνικών αγγείων, άποφεϋγων οιανδήποτε κρίσιν
επί τών εικονιζόμενων σκηνών και τοϋτο, ίνα
ό μελετητής παραμένη απροκατάληπτος».
Έν δέ τή τοϋ Ρ&χύγ ΕΕ2 XI. 1528 κέ.
εν ά'οθρω μακρω τοϋ Κ. Βοΐιιΐθκΐβΐ' δεν εύ-
ρίσκομεν περισσοτέρας διασαφήσεις. Άλλ' ουτε
άλλως τε θά ή:ο δυνατόν εις τους άνω μνη-
μονευομένα; έρευνητάς νά φθάσωσιν εις περισ-
σοτέρας εξηγήσεις, άγνοοϋν τα: τά σήμερον έν
τή χύρα ημών έιτικρατοϋντα έθιμα.
Κατά ταΰτα παρατηροϋμεν δτι καϊ σήμερον
έτι, ο:αν εδρισκώμεθα έν συμποσίω άναμιξ άρ-
ρενες τε και θήλεις, δεν παίζομεν μεν τό άνω
παίγνιον, λέγομεν δμως παίζοντες (δταν παρα ·
μένη εν ελάχιστον υπόλειμμα οϊνου εντός τοϋ
ποτηριού τής εγγύς ημών συνεστιαζομένης δεσ-
ποινίδος ή κυρίας) « θά πίω τάς τελευταίας
σταγόνας τοϋ κρασιοϋ σας, δεσποινίς, διά νά
μάθω τό μυστικόν σας > ή «μοί επιτρέπετε νά
μάθω τά μυστικά σας», δηλ. νά πίω τό τελευ-
ταΐον υπόλοιπον τοϋ οίνου σας; ή δταν θέλω-
μεν νά προτρέψωμεν αυτήν νά πίη καθ' ην στιγ-
μήν πίνουσα ολίγον τι άφίνει τό υπόλοιπον έν τω
ποτηρίφ τη: «πρέπει νά αδειάζετε τό ποτήρι σας,
δεν πρέπει νά μανθάνουν άλλοι τά μυστικά σας».
Προφανώς ένταΰθα ή λέξις «μυστικόν» και «μυ-
στικά» δέν υπονοεί άλλο τι ή τό έρωτικόν μυστι-
κόν. "Οτι δέ περί έρωτικοϋ μυστικοϋ πρόκειται
αποδεικνύει τό κάτωθι γεγονός. "Οταν μίαν τών
ανωτέρω φράσεων άπευθύνωμεν προς κυρίαν πα-
ρήλικα, λαμβάνομεν πάντοτε τήν έξης άπάντησιν :
«καϊ τί μυστικόν θέλετε νά μάθετε από μένα
τώρα; εγώ πειά έγέρασα, δέν έχω μυστικά· τά
μυστικά είναι γιά σας τους νέους». Ή άπάντη-
σις αϋτη δεικνύει πασιφανώς δτι πρόκειται περι
έρωτικοϋ μυστικού.
Άλλά τί άλλο πράττει ένταϋθα ή εταίρα Σμι-
κρά : κρατούσα διά τοϋ δείκτου τής δεξιάς χει-
ρός από τό έν> τών οηίων τον ω; ποτήριον χρη-
σιμεύοντα σκύφον (πρβλ. ΒΐΙδΟΐΐΟΓ Υδδβηπία-
Ιθΐ'βϊ εΐκ. 113) τον περιέχοντα τό τελευταΐον
υπόλειμμα τού ποθέντος οίνου της λέγει, έτοιμη
νά εκσφενδόνιση τοϋτο επί τής πλάστιγγος τοϋ
κοττάβου, «τ'ιν τάνδε λατάσσω Λέαγρε»: ταΰ-
την δηλ. τήν τελευταίαν σταγόνα, τήν έγκλείου-
σαν τό έρωτικόν μου μυστικόν τήν στέλλω εις
σέ, Λέαγρε!
Ένταΰθα ή δλη συσκευή ή χρησιμεύουσα
ώς όργανον διά τήν διεξαγωγήν τής άνω παι-
διάς τοϋ κοττάβου καϊ ήν συσκευήν όνομάζο-
μεν έπίσης κότταβον — ό κότταβος λοιπόν έν-
ταΰθα φαίνεται δτι παρίσταται ώς έκπροσωπών
τό μνημονευόμενον πρόσωπον. Κατά ταΰτα, δταν
ή έκτφενδονιζομένη σταγών μετά τής άνω στε-
ρεοτύπου φράσεο)ς έπιτυγχάνουσα ανέτρεπε τήν
πλάστιγγα, θά ήθελε νά σημάνη δτι τό μνη.
μονευόμενον πρόσωπον έδέχετο νά πίη τό τε-
λευταΐον αυτό προσφερόμενον υπόλειμμα και επο-
μένως ήθελε νά μάθη τό έρωτικόν μυστικόν τοϋ
προσφέροντος, άπεδέχετο δηλονότι τήν έρωτικήν
έξομολόγησιν τοϋ άναμένοντος τρόπον τινά και
άπάντησιν. Τουναντίον δέ έν αποτυχία έσήμαινε
δτι δέν άπεδέχετο.
Και έν τούτω ακριβώς θά συνίστατο τό δια-
οκεδαστικόν τοϋ παιγνιδιού. "Οτι έκάστην έπι-
τυχίαν τής . έκσφενδονιζομένης τρύγος έπι τής
πλάστιγγος τοϋ κοττάβου και έπομένως έ'καστον
έκ τής ανατροπής αυτής παραγόμενον κρότον,
θά συνώδευον έν χορώ και αϊ έπιδοκιμαστι.
Θ. Καραχάλιου: Λείψανα τον κοττάβου έν ττ\ νέα Ελλάδι
199
Άλλα τί έσήμαινεν ή έκφρασις αύτη, ή συνή-
θης εις τό στόμα τοϋ έκσφενδονίζοντος τό τε-
λευταΐον υπόλοιπον τοϋ εν τω ποτηρίω τοϋ οί-
νου §πί της πλάστιγγας τοϋ κοττάβου;
Ό αείμνηστος ΓΐΐΓίΛναη^ΙθΓ παριγράφων τον
ψυκτήρα τοΰτον της Πετρουπόλεως και τά κατά
την παιδιάν τοϋ Κοττάβου (ΡαιΊ;\ν&η§1βι· ιιηοΐ
Κθϊοΐιΐιοΐά Οτϊβοΐιϊδοΐιβ νβββηηι&ΙθΓβΐ Τόμ.
II. τεύχ. 63) λέγει ο τ ι «εκαμνον χρήσιν τοϋ παι-
γνιδιού επίσης δι' Ι» είδος ερωτικού χρησμοϋ».
Έτερος δέ σοφός, ό Ο. .Τείΐιη, εν τω κατα-
λόγω της αγγειολογικής συλλογής τοϋ Μονάχου
(Ο. .Ταίιη, ΒβδοΙίΓβίβιιηο' (ΐβΓ ναδθηδαπιιη-
Ιιιηο· κα Μίίηοΐιβη) περιγράφων την έν τή συλ-
λογή ταύτη γνωστήν κατά τον τρόπον τοϋ Φιν-
τίου ύδρίαν, δεν ποιείται μνείαν τινά δια την
όμοίαν επί της υδρίας εκείνης εΐκονιζομένην σχη-
νήν τοϋ κοττάβου, πιστός άλλως τε εις τήν εν τή
εισαγωγή τοϋ καταλόγου του τεθεϊσαν αρχήν :
δτι δηλ. θά περιορισθή εις αύστηράν κατα-
γραφήν των έν τή περιπύστω εκείνη συλλογή Ελ-
ληνικών αγγείων, άποφεϋγων οιανδήποτε κρίσιν
επί τών εικονιζόμενων σκηνών και τοϋτο, ίνα
ό μελετητής παραμένη απροκατάληπτος».
Έν δέ τή τοϋ Ρ&χύγ ΕΕ2 XI. 1528 κέ.
εν ά'οθρω μακρω τοϋ Κ. Βοΐιιΐθκΐβΐ' δεν εύ-
ρίσκομεν περισσοτέρας διασαφήσεις. Άλλ' ουτε
άλλως τε θά ή:ο δυνατόν εις τους άνω μνη-
μονευομένα; έρευνητάς νά φθάσωσιν εις περισ-
σοτέρας εξηγήσεις, άγνοοϋν τα: τά σήμερον έν
τή χύρα ημών έιτικρατοϋντα έθιμα.
Κατά ταΰτα παρατηροϋμεν δτι καϊ σήμερον
έτι, ο:αν εδρισκώμεθα έν συμποσίω άναμιξ άρ-
ρενες τε και θήλεις, δεν παίζομεν μεν τό άνω
παίγνιον, λέγομεν δμως παίζοντες (δταν παρα ·
μένη εν ελάχιστον υπόλειμμα οϊνου εντός τοϋ
ποτηριού τής εγγύς ημών συνεστιαζομένης δεσ-
ποινίδος ή κυρίας) « θά πίω τάς τελευταίας
σταγόνας τοϋ κρασιοϋ σας, δεσποινίς, διά νά
μάθω τό μυστικόν σας > ή «μοί επιτρέπετε νά
μάθω τά μυστικά σας», δηλ. νά πίω τό τελευ-
ταΐον υπόλοιπον τοϋ οίνου σας; ή δταν θέλω-
μεν νά προτρέψωμεν αυτήν νά πίη καθ' ην στιγ-
μήν πίνουσα ολίγον τι άφίνει τό υπόλοιπον έν τω
ποτηρίφ τη: «πρέπει νά αδειάζετε τό ποτήρι σας,
δεν πρέπει νά μανθάνουν άλλοι τά μυστικά σας».
Προφανώς ένταΰθα ή λέξις «μυστικόν» και «μυ-
στικά» δέν υπονοεί άλλο τι ή τό έρωτικόν μυστι-
κόν. "Οτι δέ περί έρωτικοϋ μυστικοϋ πρόκειται
αποδεικνύει τό κάτωθι γεγονός. "Οταν μίαν τών
ανωτέρω φράσεων άπευθύνωμεν προς κυρίαν πα-
ρήλικα, λαμβάνομεν πάντοτε τήν έξης άπάντησιν :
«καϊ τί μυστικόν θέλετε νά μάθετε από μένα
τώρα; εγώ πειά έγέρασα, δέν έχω μυστικά· τά
μυστικά είναι γιά σας τους νέους». Ή άπάντη-
σις αϋτη δεικνύει πασιφανώς δτι πρόκειται περι
έρωτικοϋ μυστικού.
Άλλά τί άλλο πράττει ένταϋθα ή εταίρα Σμι-
κρά : κρατούσα διά τοϋ δείκτου τής δεξιάς χει-
ρός από τό έν> τών οηίων τον ω; ποτήριον χρη-
σιμεύοντα σκύφον (πρβλ. ΒΐΙδΟΐΐΟΓ Υδδβηπία-
Ιθΐ'βϊ εΐκ. 113) τον περιέχοντα τό τελευταΐον
υπόλειμμα τού ποθέντος οίνου της λέγει, έτοιμη
νά εκσφενδόνιση τοϋτο επί τής πλάστιγγος τοϋ
κοττάβου, «τ'ιν τάνδε λατάσσω Λέαγρε»: ταΰ-
την δηλ. τήν τελευταίαν σταγόνα, τήν έγκλείου-
σαν τό έρωτικόν μου μυστικόν τήν στέλλω εις
σέ, Λέαγρε!
Ένταΰθα ή δλη συσκευή ή χρησιμεύουσα
ώς όργανον διά τήν διεξαγωγήν τής άνω παι-
διάς τοϋ κοττάβου καϊ ήν συσκευήν όνομάζο-
μεν έπίσης κότταβον — ό κότταβος λοιπόν έν-
ταΰθα φαίνεται δτι παρίσταται ώς έκπροσωπών
τό μνημονευόμενον πρόσωπον. Κατά ταΰτα, δταν
ή έκτφενδονιζομένη σταγών μετά τής άνω στε-
ρεοτύπου φράσεο)ς έπιτυγχάνουσα ανέτρεπε τήν
πλάστιγγα, θά ήθελε νά σημάνη δτι τό μνη.
μονευόμενον πρόσωπον έδέχετο νά πίη τό τε-
λευταΐον αυτό προσφερόμενον υπόλειμμα και επο-
μένως ήθελε νά μάθη τό έρωτικόν μυστικόν τοϋ
προσφέροντος, άπεδέχετο δηλονότι τήν έρωτικήν
έξομολόγησιν τοϋ άναμένοντος τρόπον τινά και
άπάντησιν. Τουναντίον δέ έν αποτυχία έσήμαινε
δτι δέν άπεδέχετο.
Και έν τούτω ακριβώς θά συνίστατο τό δια-
οκεδαστικόν τοϋ παιγνιδιού. "Οτι έκάστην έπι-
τυχίαν τής . έκσφενδονιζομένης τρύγος έπι τής
πλάστιγγος τοϋ κοττάβου και έπομένως έ'καστον
έκ τής ανατροπής αυτής παραγόμενον κρότον,
θά συνώδευον έν χορώ και αϊ έπιδοκιμαστι.