DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Ostrowski, Jan K.: Przegląd literatury na temat malarzy kręgu Rubensa, 1977 - 1983
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20540#0170
Folia Histariae Artium, T. XXII (1986)
PL ISSN 0074—6723
PRZEGLĄD LITERATURY NA TEMAT MALARZY KRĘGU RUBENSA, 1977—1983 *
Różnorodne imprezy, które odbyły się w la-
tach 1977—1978 w związku z czterechsetną rocz-
nicą urodzin Piotra Pawła Rubensai, znacznie
przewyższyły pod względem liczby i bogactwa
Wszelkie dotychczasowe obchody tego rodzaju
1 i — jak na to zwracali uwagę niektórzy recen-
zenci — z pewnością staną się w przyszłości ma-
teriałem do rozważań nad smakiem naszych cza-
sów i Sch stosunkiem do spuścizny przeszłości.
Wśród zalewu katalogów wystaw i innych publi-
kacji związanych z rocznicą 1 najtrwalsze miejsce
zdobyły sobie książka Michaela Jaffe, poświęcona
związkom Rubensa z malarstwem włoskim 2, oraz
wydany z pewnym opóźnieniem, monumentalny
katalog szkiców olejnych wielkiego Flamanda,
opracowany przez Juliusa Helda 3. Wraz z ukazu-
jącymi się systematycznie tomami Corpus Rube-
nsianum Ludwig Burchard należą one już dziś do
klasycznego kanonu literatury rubensowskiej.
Jednocześnie zaznaczył się bardzo wyraźny wzrost
zainteresowania malarstwem flamandzkim XVII
w. jako całością, które nie przybrało wprawdzie
form tak efektownych, jak „rubensomania", pa-
nująca przez kilkanaście miesięcy w Europie i
Ameryce, ale zasługuje na odnotowanie i krytycz-
ną ocenę.
Próbę wyjścia poza twórczość samego Ruben-
* Przygotowanie niniejszego przeglądu było możliwe
dzięki pobytowi w Monachium na zaproszenie Alexandra
von Humboldt-Stiftumg.
1 Ważniejsze przeglądy imprez roku rubensowskiego:
cykl M. Jaffe pt. Exhibitions for the Rubens Year
ogłoszony w kolejnych tomach The Burlington Magazine
(cz. I — t. 119, 1977; cz. II — t. II, 1978; cz. III — t.
120, 1978); D. Freedberg, UAnnee Rubens, manife-
stations et publications en 1977 (Revue de 1'art, t. 39,
1978), s. 82—94; A. M. L o g a n, Rubens Exhibitions 1977
(Master Drawings, t. 15, 1977), s. 403—417 i (ibid., t. 16,
1978), s. 419—490; O. Ter K u i 1 e, Rubens in 1977 en
1978 (Antiek, t. 12, nr 9, April 1978), s. 726—744; N.
sa i ukazania jej na tle sztuki epoki podjęto w
ramiach kilku wystaw rocznicowych (Bruksela,
Paryż, Florencja), a niecoi światła na problema-
tykę działalności jego warsztatu rzucały wystawy
reprodukcji graficznych jego dzieł (m. in. Antwer-
pia — Museuon Plantin-Moretuis, Brema, Kolo-
nia — Uniwersytet, Wiirzburg, Zurych, Rzym,
Warszawa, Łódź). Takie właśnie ukierunkowanie
ekspozycji 'wynikało jednak zapewne tyleż ze
świadomego wyboru, co z trudności, względnie
niemożności uzyskania oryginałów mistrza, w ro-
ku jubileuszowym strzeżonych przez posiadaczy
szczególnie zazdrośnie dla własnych prestiżowych
imprez.
Brak liczących się prac Rubensa w zbiorach
krajowych sprawił, że polski, trzeba przyznać li-
czący się, dorobek (ostatnich lat w badaniach nad
wielkim Flamandem dotyczy przede wszystkim
dzieł powstałych w ramach jego warsztatu, czy
nawet szerszego kręgu. Na pierwsze miejsce wy-
suwa; isię tu tom, materiałów z łódzkiej sesji pt.
Rubens, Niderlandy i Polska 4, zawierający aż 18
prac różnych autorów, omawiających różne aspek-
ty polsko-flamandzkich kontaktów artystycznych.
Osobną, obszerną rozprawę na zbliżony temat o-
publikował Juliusz Chrościcki5, który w innym
opracowaniu, opublikowanym wspólnie z radziec-
Dacos, Rubens in Italia. II libro di Michael Jaffi e le
mostre di Quadricentenario (Prospettiva 197'7, nr 17), s.
64—74 i (ibid., nr 18), s. 60.-72.
2 M. Jaffe, Rubens and Italy, Oxford 1977.
s J. S. He ld, The Oil Sketches of Peter Paul Ru-
bens. A Critical Catalogue, Princeton 1980, 2. t. Książka
tegoż autora Rubens and his Circle (red. A. W. Lo-
wenthal, D. Rosand i J. Wałsh jr.), Princeton 1981, sta-
nowi zbiór jego wcześniejszych rozpraw.
4 Rubens, Niderlandy i Polska. Materiały sesji na-
ukowej, Łódź 25—26 lutego 1977, Łódź 1978.
5J. A. Chrościcki, Rubens w Polsce (Rocznik
Historii Sztuki, XII, 1981), s. 133—2ili9.
165
PL ISSN 0074—6723
PRZEGLĄD LITERATURY NA TEMAT MALARZY KRĘGU RUBENSA, 1977—1983 *
Różnorodne imprezy, które odbyły się w la-
tach 1977—1978 w związku z czterechsetną rocz-
nicą urodzin Piotra Pawła Rubensai, znacznie
przewyższyły pod względem liczby i bogactwa
Wszelkie dotychczasowe obchody tego rodzaju
1 i — jak na to zwracali uwagę niektórzy recen-
zenci — z pewnością staną się w przyszłości ma-
teriałem do rozważań nad smakiem naszych cza-
sów i Sch stosunkiem do spuścizny przeszłości.
Wśród zalewu katalogów wystaw i innych publi-
kacji związanych z rocznicą 1 najtrwalsze miejsce
zdobyły sobie książka Michaela Jaffe, poświęcona
związkom Rubensa z malarstwem włoskim 2, oraz
wydany z pewnym opóźnieniem, monumentalny
katalog szkiców olejnych wielkiego Flamanda,
opracowany przez Juliusa Helda 3. Wraz z ukazu-
jącymi się systematycznie tomami Corpus Rube-
nsianum Ludwig Burchard należą one już dziś do
klasycznego kanonu literatury rubensowskiej.
Jednocześnie zaznaczył się bardzo wyraźny wzrost
zainteresowania malarstwem flamandzkim XVII
w. jako całością, które nie przybrało wprawdzie
form tak efektownych, jak „rubensomania", pa-
nująca przez kilkanaście miesięcy w Europie i
Ameryce, ale zasługuje na odnotowanie i krytycz-
ną ocenę.
Próbę wyjścia poza twórczość samego Ruben-
* Przygotowanie niniejszego przeglądu było możliwe
dzięki pobytowi w Monachium na zaproszenie Alexandra
von Humboldt-Stiftumg.
1 Ważniejsze przeglądy imprez roku rubensowskiego:
cykl M. Jaffe pt. Exhibitions for the Rubens Year
ogłoszony w kolejnych tomach The Burlington Magazine
(cz. I — t. 119, 1977; cz. II — t. II, 1978; cz. III — t.
120, 1978); D. Freedberg, UAnnee Rubens, manife-
stations et publications en 1977 (Revue de 1'art, t. 39,
1978), s. 82—94; A. M. L o g a n, Rubens Exhibitions 1977
(Master Drawings, t. 15, 1977), s. 403—417 i (ibid., t. 16,
1978), s. 419—490; O. Ter K u i 1 e, Rubens in 1977 en
1978 (Antiek, t. 12, nr 9, April 1978), s. 726—744; N.
sa i ukazania jej na tle sztuki epoki podjęto w
ramiach kilku wystaw rocznicowych (Bruksela,
Paryż, Florencja), a niecoi światła na problema-
tykę działalności jego warsztatu rzucały wystawy
reprodukcji graficznych jego dzieł (m. in. Antwer-
pia — Museuon Plantin-Moretuis, Brema, Kolo-
nia — Uniwersytet, Wiirzburg, Zurych, Rzym,
Warszawa, Łódź). Takie właśnie ukierunkowanie
ekspozycji 'wynikało jednak zapewne tyleż ze
świadomego wyboru, co z trudności, względnie
niemożności uzyskania oryginałów mistrza, w ro-
ku jubileuszowym strzeżonych przez posiadaczy
szczególnie zazdrośnie dla własnych prestiżowych
imprez.
Brak liczących się prac Rubensa w zbiorach
krajowych sprawił, że polski, trzeba przyznać li-
czący się, dorobek (ostatnich lat w badaniach nad
wielkim Flamandem dotyczy przede wszystkim
dzieł powstałych w ramach jego warsztatu, czy
nawet szerszego kręgu. Na pierwsze miejsce wy-
suwa; isię tu tom, materiałów z łódzkiej sesji pt.
Rubens, Niderlandy i Polska 4, zawierający aż 18
prac różnych autorów, omawiających różne aspek-
ty polsko-flamandzkich kontaktów artystycznych.
Osobną, obszerną rozprawę na zbliżony temat o-
publikował Juliusz Chrościcki5, który w innym
opracowaniu, opublikowanym wspólnie z radziec-
Dacos, Rubens in Italia. II libro di Michael Jaffi e le
mostre di Quadricentenario (Prospettiva 197'7, nr 17), s.
64—74 i (ibid., nr 18), s. 60.-72.
2 M. Jaffe, Rubens and Italy, Oxford 1977.
s J. S. He ld, The Oil Sketches of Peter Paul Ru-
bens. A Critical Catalogue, Princeton 1980, 2. t. Książka
tegoż autora Rubens and his Circle (red. A. W. Lo-
wenthal, D. Rosand i J. Wałsh jr.), Princeton 1981, sta-
nowi zbiór jego wcześniejszych rozpraw.
4 Rubens, Niderlandy i Polska. Materiały sesji na-
ukowej, Łódź 25—26 lutego 1977, Łódź 1978.
5J. A. Chrościcki, Rubens w Polsce (Rocznik
Historii Sztuki, XII, 1981), s. 133—2ili9.
165