Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>
Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 5,2): Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor: Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata — Lyon, 1627

DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0046
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
43

In ſeruos vite, eſt tertius:ve nõ torqueatur in dominum: niſi in caſibus:vt C de

& necis eſſe
roteſtatem:
ltem adquiri
domino quit

ueſt.l.j & l ſeruos. ACCVRS. c...1c ..A.:
ultlt ere mpr je,svs in hots vſque ad ſi talis eſt Domine

u iam video qu fuit poreſtas dominorum in ſeruos ſecûdûm iu-

quid ſeruus ad ra antiquanunquid licebit dominis adhuc eandem poreſtatẽ in

quirit ltemvt ſeruos exercere? Reſp.
ne ſeru in do- juſt, quod non. Nain
minu trrquee hoc tempore nullis ho-
de ſeruun minibus, qui ſub noſtro
teſtamentuun imperio ſunt, licer ſine
facere nõ poſ- cauſa legibus approba-
e iiudann ta in ſetuns ſuios ſu-
i ſrenei de pra modum ſa
ſe non poſſe Ex conſtitutione enim
l quontan cde diui Pij Anto. cauetur,
tſiib nec arbi- vt qui proprium ſeruu
trum. l paru. occiderit ſine legitima
S f deiro cauſa, non minus pu-
nec iudië.! e V t a.t
pretor f de tu t niatur, quam qui alie-
nec matrimo- num ſeruum interfe-
nium eſſe cum ciſſer. Et non ſolum-
ſeruo ooelde nodô illos qui ſeruos
upris, ſed & occidunt, puniri iube-
ay: iuitauu. mus; ſed etiam hi qui
maiorem aſperitatem,
quam quum ſit, in ſer-
uos exercent, eiuſdem
principis conſtirutio-
t Hie mos fu- ne coercentur. Nam
giendi ad ſa. idem princeps conſul-
uammmvauit tus à quibuſda praſidi-
Polionis el bus prouinciarum quid
quis o qui iutis eſſet de bis ſeruis,
git ad pedes qui propter ſuitiam
Augu Ceſaris dominorun ad edes
apud ipſun, ſacras, & ad ſtatuas

Vedium cnn au a .c..
tantis, videse- principum confugiunt:

2. J Sed hoc tempore nul-
lis hominibus qui ſub impe-
rio noſtro ſunt, licet, ſine cau-
ſa legibus? cognita, in ſer-
uos ſuos ſupra modum ſœuire.
Nam ex conſtitutione d diui Pij
Antonini, qui ſine cauſa ſer-
uum ſuum occiderit, non mi-
nus puniri iubetur, quàm ſi a¬
lienums ſeruum occiderir.

3. J Sed & maior aſperitas
dominorum, eiuſdem principis
conſtitutione coërcetur. Nam
conſultusg à quibuſdam præ-
ſidibus prouinciarum, de his
ſeruis qui ad dem ſacram,
vel ad ſtatuas principum con-
fugiunt , prcepit, vr ſi in-
tolerabilis videatur ſæuitia do-
minorum, cogantur ſeruos
ſuos bonis conditionibus * vẽ-
dere, vt pretium dominis detur:
& rectel, expedit enim reipu-

Inſtitutionum lmperialium Lib. j.

contra dominum daretur, quod eſſe n
l.ité Mela S.legus. 2. Sed dic, quod hoc,

quatum ad criminalẽ pœnam legis C

habet: vi aid leg. Corn.de ſic. l.jSj.Sj.

dem poteſtatem in ſeruos
ſuos illibatam eſſe opor-
tet, nec cuiquam hominum
ius ſuum detrahi: ſed & do-
minorum intereſt, ne au-
xilium contra ſœuitiam, vel
famem, vel intolerabilem in-
iuriams denegeturt his,
qui iuſte deprecantur. Ideb-
que cognoſce de quetelis eo-
ram qui ex familia Iulij Sabini
ad ſacram ſtatuam confuge-
runt: & ſi vel durius ha-
bitos, quam æquum eſt, vel
infami u iniuria affectos eſ-
ſe cognoueris: venundari iu-
be, ita vt in poteſtatem do-
mini non reuertantur. Qui
ſi meæ conſtitutioni fraudem
x fecerit, ſciat me hoc
admiſſum ſeuerius executu-
rum.

quod hie dici
agis Coin de ſic.
iu. S. aten lex. que peena tam in ſeruis

a Interdum

44

ſad leg Aquil.
ius elt ver
e. vt infrà de
quamin lbrris ouu.
etiam eiil:
tenetuu ſ aden ciuiliter?
reſt, vr creditoris:
,IonS v1
de pil ſeruun que qui,
vel fructuart vr f ai d
leg Aquil. lſed & ſi

debet: t

ſuarirm.
Sed &J Diuiditur iſte
S. in quinque partes.
J Primo ponit dictun
iu genere. Secunde
illud exemplificat, &
rationem reddit STer-
tiô ponit verba reſri-
pri de quos ie mentiou.
incipio . J Quar-
Aconcdde àuo-
tô minatur officialinon
obſeruãti legem iltam.
Secunda ibi, Nam con-
ſultus. Tertia ibi, Cuius
reſeriii Quarta oi Quatt ile.
ue. Quinta ibi, Qui Sa-
que Quinta ibi gui Sa
fJ Maior. i magna, vel
maior, quam aquu ſit.
gJ Conſultus, id eſt, in-
terrogatus:ſie fde pat.
l.item quia Sſi. Vnde il-
lud, Conſulo te, qua-
rens: tibi conſilium

...Aree & ſi pro¬ & cuml
rietaius, o ſrile il l ieeente,
eleganter. S ſi ſeruun i nme
men ſirue.
lun laſ

Niſi prob.

lterius inte¬ tet eum n
eE vuinerilus

ortuum:
luia poſt
lui

1
tri-
ſurrer:.
ltrexit,
acul
Vl uop

blic, ne ſua re quis male m

necs, Tertul. in reſcripro ſuo prace- onicz, 2 :
vtaturn. Cuius reſcripti ad E¬

Pe. Cri & no- pit, vt ſi ſnitia domi-

ſros hie er norun cirea ipſos ſer-
igeruit uos intolerabilis videa-
tur, cogantur ipſi domi-
ni ſeruos bonis condi-
tionibus vendere, & pretium de ſeruis venditis habitum domi-
nis detur. Sed domine, quid videtur vobis de hoc ſtatuto diui
Pij Anto.Et certe dicit Iuſti nobis videtur ipſum recté ſtatuiſſe.
Expedit enim Reip. ne quis re ſua male vtatur. Et verba ſeripta
ipſius principis ad liu Mar. proconſulẽ miſſa sut hc. Domi-
nor quidem poteſtatem in ſeruos ſuos illibatam eſſe:id eſt, nõ
deminutam à quoquã, nec cuiquam hominum ius ſuum in ali-
quem detrahi quum eſt, veruntamen in caſu iſto ipſorum do-
minorum intereſt, ne auxilium cõtra corum ſauitiam, vel into-
lerabilem iniuriam ipſis ſeruis iuſte deprecantibus denegetur.
Nam ſi permitteretur eis ſuitiam ſuã in ſeruos ſuos exercere
aut forte ſeruos occiderẽt, aut eos fugitiuos efficerent: & ſic ipſis
ſeruis, & corum pretio carerent.J Et ideô tu Æli Mar, de que-
relis ſeruorã qui ex familia Iulij Sab. propter eius ſœuitiam ad
ſtatuas principu cõfugerunt, diligẽter cognoſce: & ſi tu cogno-
ueris eoſdem duriûs habitos, quam æquum ſit, & intolerabili
iniuria affectos, venundari iube: ita quod de cætero in pote-
ſtatem Iulij Sabini non reuertantur. & ſi idem Iulius Sabinus
huie noſtr conſtitutioni fraudẽ fecerit, ſciat nos hoc delictum
aduersus ſe ſeuerius executuros. hoc dicit. Fran.Aret.
a J Licet. i. licitum eſt.
bJ Legibus. Quia ſi ſeruus ſciat inſidias domino parari, & ipſi
auxilium nou tulerit, ſupplicium debet præſtare, quod mortem
interpretamur. Sed ſi accuſauerit eú criminaliter (except crim.
lſ ma.) aut ſi dominum viderit periclitantem, & eum nõ ad-
iuuerit, vel ſi immiſcuerit ſe vxori ſux, vel aliis modis.ACCvRs.
e Cognita.vr quia cum vxore ſua inuenerit, vel in ſimili deli-
cto, quo caſu etiam occidere licet: vt f de verbobll qui ſeruum.
&ff de leg. j.l quid ergo-j ſi hares. & ſfad leg Iuliam de adulter.l.
s Saruum oc- marite. i. j. ſi autem alias deliquerit, vel domino non obe-
cidere domi- dierit, legitimè eum corrigere poreſt: non tamen vltra modum
n on sicets boni viri arbitrio comprehenſum; vt Cod de emen ſer lj, S Sed
niſi ſeruus ne nuquid ſine cauſa verberare poteſt? Reſpon ſie modicé, ſecundu
bModerata ca loan. Pvt Cod de emen. ſer lj. licet Pla dixit, quod non aliter ſi
ſtigatio, & ſ- nimis corripiat ſine culpartenetur vel vẽdere, vel dare:vt hic ſe-
uitia dominis quitur, & ffeotitl. i AADDIT10. Hœc gloſſ communiter ap-
n ſeruos per probatur, & dicunt doc idem in c marito erga vxorem, & in
e Ilxe npinio magiſtro erga ſcholaré, in patre crga fllumm in abbate erga mo-
Ioan approba- achum: quia poteſtas trib ta magiſtro erga ſcholarem, intel-
ur hic per ligitur tributa marito in vxorem: l ſed & ſi quemcumque. S.fin.
Pet. de Bel. ffad leg. Aquil. Chriſtopho.
Pert. & Ang. dV Constitutione. cuius verba ſunt infreo. S. fin.
e J Alienum. Sed certe qui alienum ſeruum occidit, lege Aquil.
tenetur: vr ſfad leg. Aquil l.iij in prin & infraa iggAququiln prin.

lium Martianums miſſi verba
ſunt hœc; Dominorum P qui-

quæ actio hic locum habere non poteet, cum non domino: imô

dans. Acevs.
h Edem ſacram. ad
quæ loca olim, & hodie
confugiunt. circa qua
diſtingue: vt diximus
......n1:e., in Auth de mand prins.
neque autem. in glo. cogontur. colliij. ADDIT10. Et iuuantur, ſe-
cun. Ioan. Fab, & Ang quando ſine armis, nullo prcedente de-
licto, ſed propter domini ſuitiam, vel etiam ſui criminis gra-
uioren punitionem confugiunt, vt hie, alias nonvt lſi ſeruus.
& l.fi S.adicientes. verſic. & hoc quidem. C.de his, qui ad Eccleſ.
confug. & cap inter alia extrà de immu. Eccle. Sed de iure canoni-
co non iuuatur delinquens in Eccleſia:c, fin extrà eotit. alias ſic,
niſi eſſet publicus latro: vt dicto cap. inter. & idem per omnia
intelligas de cœmeteriovt xvi-qqiiij-c ſi quis contumax. Ang.
iCosmtnu N oto aiei quodu aliquis cogitut vendere re ſuam bliuiis u?
R J Bonis conditionibus. ſvt pretil habeant: & ad dominum pri- interdun ven
mum non reuertantur vt infr S, prox. & ſupris ſed hoc in ſin& detetenſun
ne ſimili pœna anteriorum afficiantur, vel ne exponantur, vel vguu.
proſtituantur, vel exportentur vel vendantur amodô:ut j-pro-
xi.9. & S.fin. ACCVRS.
lJRete ſpræcepit.
m Maſe. quia intereſt principis locupletes ſub ſe habere ſubie-
ctos: vt in auh vt iud ſine quo ſuf-S. conſiderauimus. collat.j, quod
non cõtingeret, ſi cuilibet ſeruos ſuos liceret occidere. ’Et no.
quod illud idemsquod intereſt priuati principaliter, & reipub. e Priuatorum
intereſt ſecundari vt S diximus de iuſt & iur s, fin. Arg. contrà, quod interet
ſſol ma letiam Sliicat d & lſi conſtante s ſi maritus Aeccvns. pipipaier
n Vtatur No, quod quandoque e detrahitur res inuito do Fnndii
mino, propter odium dominorum: vt hic: Quandõque fauore intereſt.
religionis: vt ffide relig lſi quis ſepulchrum. Quandõque fauore d Solue ſerun
libertatis: vt infà, de donat in fne. Quandoque fauore vltimaz doſbis-
luntatis: vtft de le j l ſi fideiuſſor S ſi meminiſſe & hoc eſt cou¬ Et ditnonte
voluntatis: vtff de leg.jl ſi fideiuſſor. ſi meminiſſe. & hoc eſt cou¬ f de cul,
tra regulam:vt C de contraben empt.llinuitum. nen u,

DE PATRIA PO-
teſtate.

TITVLVS IX.

ſedde
oJMartianum. proconſulem Beticx, alias Eaticae, ſeu Vtice do-
vrbis: vt faeo.l ij in princ. jo ſic: v lut,
pS Dominorum. Hinc inde allegat, & primô duas pro dominis qua c .
rationes, vel dicta ponit.Or----r u iue r
q Illibatami-non deminutam. 1 A... T ndddlertp.
r J Intereſtiieis proderit, vt ſeruos pon perdant. & dic denege- nuius mul.
tureſcilicet à nobis vel dic intereft: id eſt, ad eos pertinet, ne de is de cui
negetur, ſcilicet à ſe dominis: cum forté vror, vel filij, vel ali doniuua
domini familiares inferant hoc. ſed prima verior. ſua pri
ſq Iniuriam quam patiuntur iure naturali inſpecto, non iure
ciuili:vt infr de iniur.S. ſeruu.
t JDenegetur. ſic ffde offi prafect. vrb.l.jj.S, quod autem.
u Infami.i infamata, ſeu magna iniuria.1 1.
x Fraudem, vel euidentem, quia obedit: vel callidam, di-
cens non eſſe illum ſeruum, qui fugit.

DE PATRIA POTESTATE.

Qui
 
Annotationen