DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Jakimowicz, Irena; Kraszewski, Józef Ignacy [Bearb.]; Smakauskas, Vincentas [Ill.]: Z problemów malarza i grafika: prace Wincentego Smokowskiego w dawnym zbiorze J. I. Kraszewskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19393#0028
Irena Jakimowicz
Z PROBLEMÓW WARSZTATU MALARZA I GRAFIKA
Prace Wincentego Smokowskiego w dawnym zbiorze J. I. Kraszewskiego
z bardziej interesujących postaci polskiej kultury XIX w.1 Przy wszechstronnych swych
uzdolnieniach reprezentuje on szczególny przypadek artysty częściowo zahamowanego
w twórczym rozwoju, częściowo zaś nie wykorzystanego w pełni możliwości. Był więc malarzem
zmarnowanym w nie sprzyjających okolicznościach życiowych, a z drugiej strony zapoznanym
grafikiem, nowatorem wyprzedzającym smak swej epoki.
Urodzony w 1797 r. wielostronne studia prowadził od 1817 r. na Uniwersytecie Wileń-
skim, gdzie ucząc się malarstwa pod kierunkiem Jana Rustema uczęszczał jednocześnie na
seminarium nauczycielskie oraz na kursy estetyki i historii sztuki u Józefa Saudersa, po
których ukończeniu otrzymał tytuł kandydata filozofii za rozprawę : „Du style de la sculpture
chez les Egyptiens et examen des causes qui ont influé sur l'uniformité de leur style". Studia
w Akademii Petersburskiej w latach 1823—29 uwieńczyły odznaczenia i medale. W latach
1829—31 pracował jako pomocniczy nauczyciel malarstwa przy Uniwersytecie Wileńskim.
Szybko jednak stwierdziwszy, że zawód ten nie zapewni mu utrzymania, a jak pisze złośliwie
Morawski „nabrawszy żółciowego poglądu na rzeczy i na ludzi, wyuczył się medycyny w Wil-
nie [ukończył studia medyczne w 1835 г.], ożenił się z bogatą, garbatą i na wszystkie cztery
wiatry pogiętą starą panną Kublicką" 2, a po odbyciu 4-letniej praktyki w majątku Kublickich
Polesiu (pow. Święciański) wyjechał w 1841 r. jako lekarz miejski do Warszawy, gdzie pozo-
stawał w tym charakterze do emerytury, którą otrzymał w 1858 r. Po krótkim pobycie w Pe-
tersburgu osiadł na wsi — w Krykianych, gdzie zmarł w 1876 r.
1 Obfitą bibliografię podaje Z. Batowski przy swym artykule w U. Thieme, F. Becker. Allgemeines
Lexikon der bildenden Kunstler. Szereg uwag zawdzięczam dr A. Ryszkiewiczowi.
2 Sz. Morawski, W Peterburku, 1827—1838, Poznań (ok. 1927), s. 8.
Żona Smokowskiego, jak wynika z jego listów do Kraszewskiego, była malarką amatorką i malowała pejzaże,
według zdania m?ża, lepsze od pejzaży Dmochowskiego. Smokowski wspomina ją w listach zawsze tonem pełnym
czci i szczerego przywiązania. Z majątku żony długie lata zresztą nie korzystał, zapewne na skutek oporu rodziny
niechętnej małżeństwu. W Krykianach osiadł już jako emeryt.
23
Z PROBLEMÓW WARSZTATU MALARZA I GRAFIKA
Prace Wincentego Smokowskiego w dawnym zbiorze J. I. Kraszewskiego
z bardziej interesujących postaci polskiej kultury XIX w.1 Przy wszechstronnych swych
uzdolnieniach reprezentuje on szczególny przypadek artysty częściowo zahamowanego
w twórczym rozwoju, częściowo zaś nie wykorzystanego w pełni możliwości. Był więc malarzem
zmarnowanym w nie sprzyjających okolicznościach życiowych, a z drugiej strony zapoznanym
grafikiem, nowatorem wyprzedzającym smak swej epoki.
Urodzony w 1797 r. wielostronne studia prowadził od 1817 r. na Uniwersytecie Wileń-
skim, gdzie ucząc się malarstwa pod kierunkiem Jana Rustema uczęszczał jednocześnie na
seminarium nauczycielskie oraz na kursy estetyki i historii sztuki u Józefa Saudersa, po
których ukończeniu otrzymał tytuł kandydata filozofii za rozprawę : „Du style de la sculpture
chez les Egyptiens et examen des causes qui ont influé sur l'uniformité de leur style". Studia
w Akademii Petersburskiej w latach 1823—29 uwieńczyły odznaczenia i medale. W latach
1829—31 pracował jako pomocniczy nauczyciel malarstwa przy Uniwersytecie Wileńskim.
Szybko jednak stwierdziwszy, że zawód ten nie zapewni mu utrzymania, a jak pisze złośliwie
Morawski „nabrawszy żółciowego poglądu na rzeczy i na ludzi, wyuczył się medycyny w Wil-
nie [ukończył studia medyczne w 1835 г.], ożenił się z bogatą, garbatą i na wszystkie cztery
wiatry pogiętą starą panną Kublicką" 2, a po odbyciu 4-letniej praktyki w majątku Kublickich
Polesiu (pow. Święciański) wyjechał w 1841 r. jako lekarz miejski do Warszawy, gdzie pozo-
stawał w tym charakterze do emerytury, którą otrzymał w 1858 r. Po krótkim pobycie w Pe-
tersburgu osiadł na wsi — w Krykianych, gdzie zmarł w 1876 r.
1 Obfitą bibliografię podaje Z. Batowski przy swym artykule w U. Thieme, F. Becker. Allgemeines
Lexikon der bildenden Kunstler. Szereg uwag zawdzięczam dr A. Ryszkiewiczowi.
2 Sz. Morawski, W Peterburku, 1827—1838, Poznań (ok. 1927), s. 8.
Żona Smokowskiego, jak wynika z jego listów do Kraszewskiego, była malarką amatorką i malowała pejzaże,
według zdania m?ża, lepsze od pejzaży Dmochowskiego. Smokowski wspomina ją w listach zawsze tonem pełnym
czci i szczerego przywiązania. Z majątku żony długie lata zresztą nie korzystał, zapewne na skutek oporu rodziny
niechętnej małżeństwu. W Krykianach osiadł już jako emeryt.
23