Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (6.1968)

Recenzje i omówienia

123

MIECZYSŁAW ZLAT (Wrocław)

włoskie i Śląskie związki rzeźby drezdeńskiej xvi i xvii wieku

(w związku z książką Waltera Hentschela)

Dedykowana E. Hempelowi w osiemdziesięciole- oceny zasięgu i wagi jej włoskiego współczynnika —

cie urodzin książka W. Hentschela o drezdeńskich pragnę tu przede wszystkim rozpatrzyć,
rzeźbiarzach XVI i XVII wieku jest jedną z głów- W. Hentschel podkreśla, że nie doszło w Dreźnie

nych prac w dorobku tego badacza, który od kilku do wykształcenia sztuki dworskiej w pełnym słowa

dziesięcioleci zajmuje sie rzeźbą Saksonii między znaczeniu, sztuki tak silnie i wyłącznie związanej

Późnym średniowieczem a barokiem k Zebrane z panującymi jak na niektórych dworach poza Niem-

w książce wyniki badań wytrawnego znawcy rzeźby cami. Równocześnie zwraca wszakże uwagę na fakt

mają znaczenie szersze dzięki randze artystycznej wysunięcia się na pierwszy plan fundacji rodów

i oddziaływaniu rzeźby drezdeńskiej, zwłaszcza na szlacheckich. Wśród szlachty, wzmocnionej ekono-

przełomie XVI i XVII wieku Jednym z podstawo- micznie kosztem likwidowanych w wyniku reforma-

wych zjawisk życia artystycznego całej środkowej cji dóbr kościelnych, zamawianie okazałych pomni-

Europy w XVI wieku było przenikanie i adaptacja ków nagrobnych dopiero w XVI w. stało się obo-

wzorów włoskich szczególnie zaś - działalność arty- wiązujące i powszechne; w jej Ślady szli tylko sto-

stów włoskich Te procesy śledzi W. Hentschel na sunkowo nieliczni z mieszczan, piastujący urzędy

wąskim, ale za to gruntownie zbadanym terenie dworskie. Dwór elektorski, nawet jeśli nie dorówny-

rezydencyjnego miasta elektorów saskich mając do wał głównym dworom europejskim w mecenasow-

dyspozycji stosunkowo bogaty i od dawna przez skiej aktywności i jeśli tylko w okresach rządów

siebie penetrowany zespół źródeł archiwalnych oraz niektórych książąt stwarzał szersze pole dla twór-

dobre rozeznanie innych ośrodków artystycznych czości artystycznej, wysuwał się jednak na pierwszy

Prowincji, zbadanych już wcześniej. Plan na ^m tle wyłącznie epitafijnych i ołtarzo-

Specjalnie cenna jest praca drezdeńskiego histo- wych fundacji szlachty skalą i liczbą zamawianych

ryka sztuki dla badań nad sztuką śląską: podsuwa dzieł; był inicjatorem wielkich akcji budowlanych

niejedną płodną metodycznie analogię do interpre- i zespołów rzeźbiarskich, przyciągał i utrzymywał

tacji podobnego jak na Śląsku - ale tam lepiej duże i wybitne grupy włoskich artystów. Wysta-r-

udokumentowanego - przenikania się miejscowej czy choćby porównać życie artystyczne Drezna z ów-

tradycji z tymi samymi inspiracjami z zewnątrz, czesną sytuacją sztuki Wrocławia, aby docenić rolę

ułatwia zrozumienie związków rzeźby z taką samą tego czynnika społecznego, którego brak we Wro-

tam ewolucją idei religijnych, a jednocześnie uwy- cławiu nie tylko określił jego sztukę jako jedno-

Pukla dość specyficzny w Dreźnie mechanizm spo- znacznie i wyłącznie mieszczańską, ale również prze-

łecznego mecenatu. Nade wszystko jednak W. Hen- sądził w jakimś stopniu dominację wpływów nider-

tschel poszerzył - eksponowaną i w swych wcześ- landzkich - w Dreźnie w tak charakterystyczny

niejszych pracach - problematykę bezpośrednich, sposób prawie pozbawionych znaczenia. Dwor ksią-

1^=. i u -ix 4. * „ rirpyns i Wro- żęcy był także tym atrakcyjnym czynnikiem, który

personalnych związków artystycznych Drezna i mu w ./ _ . . , , . , , , , .

cławia, ujmując badaną rzeźbę drezdeńską XVI ściągnął z Wrocławia protoplastę drezdeńskiego od-

i XVII wieku jako rezultat działalności jednej gałęziema rodziny Waltherow - Krzysztofa I i który

właściwie rodziny rzeźbiarskiej Waltherow, pocho- ustabilizował go najpierw w Mism (ok. 1524), a po-

dzacych z Wrocławia i zachowujących łączność z tym tern w Dreźnie, po dłuższej wędrówce ze śląska

._,•„ , przez Annaberg.

miastem. 1 . ,„„,.. , ,

Cztery generacje rzeźbiarzy Waltherow, czynne Jest poważną zasługą W. Hentschela, ze w osobnej

w Dreźnie w latach 1530-1680, doskonale znane Au- rozprawie sprzed kilku lat wyjaśnił genealogię wro-

torowi ze studiów nad historią i genealogią rodziny cławsko-drezdenskiej rodziny Waltherow i zestawił

oraz dziełami jej przedstawicieli, czasem nawet dane biograficzne jej przedstawicieli z XVI i XVII

Przesłaniają nieco członków kilku wielkich warszta- wieku, rozszerzając znacznie dotychczasowy s an

+ - . , . . , . , . , .„„„„t, ,„ Dreźnie wiedzy o nich dzięki nowym i owocnym poszuki-

tow włoskich współcześnie działających w Dreźnie. j , f

Trzeba tu jednak od razu dodać, że w stosunku do warnom archiwalnymi Tę kanwę faktów ustalonych

dotychczasowych badań niemieckich W. Hentschel ze zrodeł pisanych przejął Autor i do swojej nowej

najpełniej uiał i bodaj najwyżej ocenił znaczenie książki, w której konfrontuje ją , wiąże z wynika-

wSriiwł^hZ^M.itoniet^o mi stylistycznej analizy zabytków rzeźbiarskich,

w odniesieniu do tak oczywiście wyróżniających się O ile wszakże rozpatrując działalność Waltherow

indywidualności Giovanniego Marii Nosseniego w Dreźnie mógł się Autor oprzeć na własnej, grun-

i Cario de Cesarego ale i do warsztatów działają- townej znajomości faktów artystycznych i źródeł

cych wcześni ok 15?0 r. i w połowie XVI w. Te archiwa nych o tyle wrocławską działalność przed-

dwa problemy książki - śląskich aspektów drezdeń- stawicieli rodziny poznał przede wszystkim za po-

skiej rzeźby renesansowej i manierystycznej oraz sredmctwem prac K. Bimlera i publikowanych

» W Hentschel Dresdner Bildhauer des 16. und 17. * W. Hentsche 1, Dte Breslauer und Dresdner Bild-

^rnun^s, weimar'l9ea, H. BSMaus NaCo.ge, s. 170, == J^Z^ZT"" ^

U. 9 + 120.