DOI Heft:
Sprawozdania
DOI Artikel:Piątek, Józef: Muzeum Śląskie w latach 1962-1966
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13795#0198
SPRAWOZDANIA
JOZEF PIĄTEK (Wrocław)
MUZEUM ŚLĄSKIE W LATACH 1962-1966
Ostatnie płęć lat działalności Muzeum Śląskiego
zamyka równocześnie pierwsze dwudziestolecie
istnienia instytucji1; z tej perspektywy okres ten
trzeba określić jako dalszy, pomyślny etap rozwoju
placówki. Wyróżnia się on dążnością do zdecydo-
wanego określenia profilu Muzeum Śląskiego i z tym
związanymi przezornymi zabiegami o sprostanie
w przyszłości nakreślonym już zadaniom dalszego
działania. Naturalną koleją rzeczy natomiast rozbu-
dowywała się w tych latach baza materiału zabytko-
wego i powiększał zakres prac badawczych.
Do bardziej precyzyjnego określenia tak polityki
ogólnej Muzeum, jak i profilu poszczególnych dzia-
łów przyczyniły się przede wszystkim trzy czynniki:
prace naukowe świadomie prowadzone w działach,
lepsze rozpoznanie materiału zabytkowego i postu-
latów badawczych w odniesieniu do Dolnego Śląska
oraz konieczność sprecyzowania kryteriów pozyski-
wania nabytków wobec zaspokojenia w poprzednich
okresach pewnego minimum potrzeb materiału ekspo-
zycyjnego. Nie bez znaczenia był również fakt wy-
dzielenia z Muzeum Śląskiego d. Działu Archeolo-
gicznego 2; uwolniło to niejako Muzeum od rozsze-
rzania swego zakresu, i budżetu, o badania i wy-
stawy tyczące wcześniejszych okresów historii Śląska.
Wspomniana dążność do wypracowania specyfiki
działalności poszczególnych komórek spowodowała
w konsekwencji szereg pociągnięć natury inwenta-
rzowo-porządkowej, rozgraniczających ściślej kompe-
tencje i zbiory. Do takich posunięć należało zasto-
sowanie kryterium podziału sztuk plastycznych w
rozdzieleniu Działu Malarstwa od Działu Rzeźby
1 Jakkolwiek wstępne przygotowania do zorganizowania
muzealnictwa w oswobodzonym Wrocławiu sięgają 1945 r., to
przyjąć należy jako istotną dla historii Muzeum Śląskiego
datę 28 marca 1947 r., kiedy to wydany został przez Mini-
stra Kultury i Sztuki akt prawny, powołujący je do życia
pod pierwotną nazwą „Muzeum Państwowe we Wrocławiu".
Drugą ważną dla początków instytucji datą jest 11 lipca
1948 r., w którym to dniu dokonano otwarcia pierwszej
ekspozycji. Działalność Muzeum w latach 1945—1956 oma-
wiało sprawozdanie zamieszczone w I tomie „Roczników
Sztuki Śląskiej", zaś sprawozdanie za lata 1957—1961 publi-
kowano w tomie III „Roczników".
2 Dział Archeologiczny uzyskał, po wieloletnich przygo-
towaniach, autonomię w 1963 r. przeobrażając się w Muzeum
Archeologiczne we Wrocławiu, z siedzibą przy ul. Kazimie-
rza Wielkiego 33.
(dawniej Działu Śląskiej Sztuki Nowożytnej) i od
Gabinetu Rycin3.
Największe przeobrażenia merytoryczne zaszły
w Dziale Historycznym, który jako twór powstały
raczej na bazie ideologicznego zapotrzebowania niźli
zbioru określonego materiału zabytkowego — krył
w sobie niebezpieczeństwo odstąpienia od podstawo-
wych założeń muzealnictwa. W wyniku szeregu prze-
myśleń o muzealnej specyfice upowszechniania pro-
blematyki historycznej — Dział zrezygnował niejako
z powielania wyników ogólnej nauki historii, a roz-
począł zabiegi wokół pozyskiwania i opracowywa-
nia takich źródeł do historii Śląska, które mogą
jednocześnie pełnić funkcję eksponatów, działających
na wyobraźnię widza muzealnego. W miejsce zlikwi-
dowanego Działu Historycznego utworzono Dział
Historii Kultury Materialnej i Dział Historii Oręża
i Walk Narodowo-Społecznych. Pierwszy z nich
opiera się w dużej mierze4, zarówno w opracowa-
niach, jak i w programach przyszłych wystaw, o za-
bytki uzyskane w wyniku prowadzonych wykopa-
lisk5. Drugi, przejąwszy zespół militariów, ma za cel
opracowywainie i ukazywanie na wystawach pol-
skich czynów zbrojnych na Śląsku; istotnym ele-
mentem jego działania jest ponadto grupowanie
i opracowywanie materiałów o charakterze ekspona-
tów muzealnych, dokumentujących działalność poli-
tyczną i społeczną Polaków na Śląsku w XIX
i XX wieku 6. Nie mające precedensu w polskim mu-
3 Z Działu Malarstwa przekazano do Działu Rzeźby zes-
pół 55 zabytków rzeźby polskiej, a do Gabinetu Rycin 187
rysunków. Gabinet Rycin przekazał do Działu Malarstwa
457 prac akwarelowych i pastelowych. Ponadto Dział
Rzeźby objął niezinwentaryzowane zbiory rzeźby obcej,
a przekazał do Działu Malarstwa 106 obrazów malarstwa
śląskiego.
1 Dział Historii Kultury Materialnej przejął z d. Działu
Historycznego 1761 zabytków kultury materialnej, w którym
to zespole najpoważniejszym zbiorem były przykłady daw-
nej ślusarszczyzny.
5 W okresie sprawozdawczym Dział kontynuował wyko-
paliska d. Działu Historycznego w Zamku w Chojnowie
i w Starej Morawie (uzyskano tą drogą zespół renesanso-
wych kafli oraz materiały dot. wczesnośredniowiecznej
kuźnicy). Samodzielnie już Dział prowadził badania na
terenie odkrytej huty szkła z XIV w. w Cichej Dolinie,
które dały cenne wyniki dla historii szklarstwa polskiego.
o Już obecnie Muzeum Śląskie posiada najobszerniejszy
zbiór dokumentów dotyczących działalności Polonii wro-
cławskiej w latach 1900—39.
JOZEF PIĄTEK (Wrocław)
MUZEUM ŚLĄSKIE W LATACH 1962-1966
Ostatnie płęć lat działalności Muzeum Śląskiego
zamyka równocześnie pierwsze dwudziestolecie
istnienia instytucji1; z tej perspektywy okres ten
trzeba określić jako dalszy, pomyślny etap rozwoju
placówki. Wyróżnia się on dążnością do zdecydo-
wanego określenia profilu Muzeum Śląskiego i z tym
związanymi przezornymi zabiegami o sprostanie
w przyszłości nakreślonym już zadaniom dalszego
działania. Naturalną koleją rzeczy natomiast rozbu-
dowywała się w tych latach baza materiału zabytko-
wego i powiększał zakres prac badawczych.
Do bardziej precyzyjnego określenia tak polityki
ogólnej Muzeum, jak i profilu poszczególnych dzia-
łów przyczyniły się przede wszystkim trzy czynniki:
prace naukowe świadomie prowadzone w działach,
lepsze rozpoznanie materiału zabytkowego i postu-
latów badawczych w odniesieniu do Dolnego Śląska
oraz konieczność sprecyzowania kryteriów pozyski-
wania nabytków wobec zaspokojenia w poprzednich
okresach pewnego minimum potrzeb materiału ekspo-
zycyjnego. Nie bez znaczenia był również fakt wy-
dzielenia z Muzeum Śląskiego d. Działu Archeolo-
gicznego 2; uwolniło to niejako Muzeum od rozsze-
rzania swego zakresu, i budżetu, o badania i wy-
stawy tyczące wcześniejszych okresów historii Śląska.
Wspomniana dążność do wypracowania specyfiki
działalności poszczególnych komórek spowodowała
w konsekwencji szereg pociągnięć natury inwenta-
rzowo-porządkowej, rozgraniczających ściślej kompe-
tencje i zbiory. Do takich posunięć należało zasto-
sowanie kryterium podziału sztuk plastycznych w
rozdzieleniu Działu Malarstwa od Działu Rzeźby
1 Jakkolwiek wstępne przygotowania do zorganizowania
muzealnictwa w oswobodzonym Wrocławiu sięgają 1945 r., to
przyjąć należy jako istotną dla historii Muzeum Śląskiego
datę 28 marca 1947 r., kiedy to wydany został przez Mini-
stra Kultury i Sztuki akt prawny, powołujący je do życia
pod pierwotną nazwą „Muzeum Państwowe we Wrocławiu".
Drugą ważną dla początków instytucji datą jest 11 lipca
1948 r., w którym to dniu dokonano otwarcia pierwszej
ekspozycji. Działalność Muzeum w latach 1945—1956 oma-
wiało sprawozdanie zamieszczone w I tomie „Roczników
Sztuki Śląskiej", zaś sprawozdanie za lata 1957—1961 publi-
kowano w tomie III „Roczników".
2 Dział Archeologiczny uzyskał, po wieloletnich przygo-
towaniach, autonomię w 1963 r. przeobrażając się w Muzeum
Archeologiczne we Wrocławiu, z siedzibą przy ul. Kazimie-
rza Wielkiego 33.
(dawniej Działu Śląskiej Sztuki Nowożytnej) i od
Gabinetu Rycin3.
Największe przeobrażenia merytoryczne zaszły
w Dziale Historycznym, który jako twór powstały
raczej na bazie ideologicznego zapotrzebowania niźli
zbioru określonego materiału zabytkowego — krył
w sobie niebezpieczeństwo odstąpienia od podstawo-
wych założeń muzealnictwa. W wyniku szeregu prze-
myśleń o muzealnej specyfice upowszechniania pro-
blematyki historycznej — Dział zrezygnował niejako
z powielania wyników ogólnej nauki historii, a roz-
począł zabiegi wokół pozyskiwania i opracowywa-
nia takich źródeł do historii Śląska, które mogą
jednocześnie pełnić funkcję eksponatów, działających
na wyobraźnię widza muzealnego. W miejsce zlikwi-
dowanego Działu Historycznego utworzono Dział
Historii Kultury Materialnej i Dział Historii Oręża
i Walk Narodowo-Społecznych. Pierwszy z nich
opiera się w dużej mierze4, zarówno w opracowa-
niach, jak i w programach przyszłych wystaw, o za-
bytki uzyskane w wyniku prowadzonych wykopa-
lisk5. Drugi, przejąwszy zespół militariów, ma za cel
opracowywainie i ukazywanie na wystawach pol-
skich czynów zbrojnych na Śląsku; istotnym ele-
mentem jego działania jest ponadto grupowanie
i opracowywanie materiałów o charakterze ekspona-
tów muzealnych, dokumentujących działalność poli-
tyczną i społeczną Polaków na Śląsku w XIX
i XX wieku 6. Nie mające precedensu w polskim mu-
3 Z Działu Malarstwa przekazano do Działu Rzeźby zes-
pół 55 zabytków rzeźby polskiej, a do Gabinetu Rycin 187
rysunków. Gabinet Rycin przekazał do Działu Malarstwa
457 prac akwarelowych i pastelowych. Ponadto Dział
Rzeźby objął niezinwentaryzowane zbiory rzeźby obcej,
a przekazał do Działu Malarstwa 106 obrazów malarstwa
śląskiego.
1 Dział Historii Kultury Materialnej przejął z d. Działu
Historycznego 1761 zabytków kultury materialnej, w którym
to zespole najpoważniejszym zbiorem były przykłady daw-
nej ślusarszczyzny.
5 W okresie sprawozdawczym Dział kontynuował wyko-
paliska d. Działu Historycznego w Zamku w Chojnowie
i w Starej Morawie (uzyskano tą drogą zespół renesanso-
wych kafli oraz materiały dot. wczesnośredniowiecznej
kuźnicy). Samodzielnie już Dział prowadził badania na
terenie odkrytej huty szkła z XIV w. w Cichej Dolinie,
które dały cenne wyniki dla historii szklarstwa polskiego.
o Już obecnie Muzeum Śląskie posiada najobszerniejszy
zbiór dokumentów dotyczących działalności Polonii wro-
cławskiej w latach 1900—39.