DOI Artikel:
Krasny, Piotr: Kościół parafialny w Hodowicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.22258#0045
Kościół parafialny w Hodowicy
43
Zarówno w dziełach Guarriniego, jak i jego środkowoeuropejskich
naśladowców, „komórkowy" układ wnętrza świątyni był najczęściej oddawany
przez falowanie ich ścian magistralnych. Guariniowskie rozwiązania wyrażano
jednak także w bardziej schematycznych formach prostoliniowych. Na terenie
krajów habsburskich zaadaptowano ich uproszczoną redakcję do niewielkich,
skromnych świątyń, pełniących funkcję Landkirchen, kościołów szpitalnych,
bądź kaplic cmentarnych. Tym prostym budowlom, zamykanym najczęściej
w zarysie zbliżonym do prostokąta, starano się nadać nieco bogatsze formy
przez wprowadzenie do wnętrza filarów przyściennych, zaoblenie lub wklęsłe
wcięcie narożników czy płycinową dekorację elewacji. W wielu budowlach,
należących do tej grupy, stosowano sklepienia w postaci ślepych, spłaszczonych
kopuł, ukrytych w więźbie dachowej (np. Kilian Ignatz Dientzenhofer, kaplica
na cmentarzu małostrańskim w Pradze, 1773; Johann Georg Aichbauer, kościół
w Georgswalde, 1724-1727)17, do których nawiązywało zapewne sklepienie
środkowego przęsła kościoła w Hodowicy. Tak uformowane sklepienie znaj-
dujemy również w kościele Dominikanów w Sieniawie (1719-1751) wzniesio-
nym przez Giovanniego Spazia i Franza Mayera18 — architektów stosujących
formy charakterystyczne dla sztuki Królestwa Czeskiego19.
Szczególnie wiele podobieństw łączy hodowicką świątynię z nie za-
chowanym kościołem szpitalnym Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą w Braty-
sławie, wybudowanym w latach 1743-1745 przez Franza Antona Pi Igram a
(il. 2)20. Obie budowle wzniesiono na niemal identycznym addytywnym planie,
z charakterystycznymi ramionami transeptu pogłębionego o nisze ołtarzowe
i z zakrystiami usytuowanymi na osi budynków. Poważniejsze różnice można
zaobserwować tylko w partiach frontowych obu świątyń. Rozbudowana
wieżowa fasada, występująca w dziele Pilgrama, nie odpowiadałaby jednak
niewielkiej skali kościoła w Hodowicy. Nie jest więc wykluczone, że Meretyn
powtórzył w świątyni hodowickiej układ przestrzenny kościoła z Bratysławy.
Prawdopodobieństwo takiego przypuszczenia osłabia jednak niewielka roz-
bieżność dat zaprojektowania obu budowli. Trzeba zatem uwzględnić także
inną możliwość. Twórczość Meretyna i Pilgrama ma podobną genezę (Pil gram
był uczniem J.L. Hildebrandta i współpracownikiem F. Janggla), co pozwala
wysunąć hipotezę, iż każdy z nich mógł wykorzystać za wzór te same, nieznane
mi budowle lub projekty.
Wielkoporządkowa, jednoosiowa fasada świątyni hodowickiej zwień-
czona szczytem — aediculą nawiązuje w ogólnym rozplanowaniu do frontowej
elewacji znacznie wcześniejszego dzieła Meretyna — kościoła w Winnikach
(rozp. 1738). Koncepcja takiego opracowania elewacji kościelnj wywodzi się
z architektury rzymskiej. W w. XVII wznoszono w Wiecznym Mieście fasady
wielkoporządkowe w formie aedicul z parami pilastrów (np. kościoły Carla
Lombardo — S. Egidio, ok. 1630 i Quo Vadis Dornine, 1637)21. Carlo
Fontana nawiązał do tego rozwiązania w kościele S. Maria delPUmilta (1703),
zastępując horyzontalny przyczółek szczytem ze spływami nadającym budowli
43
Zarówno w dziełach Guarriniego, jak i jego środkowoeuropejskich
naśladowców, „komórkowy" układ wnętrza świątyni był najczęściej oddawany
przez falowanie ich ścian magistralnych. Guariniowskie rozwiązania wyrażano
jednak także w bardziej schematycznych formach prostoliniowych. Na terenie
krajów habsburskich zaadaptowano ich uproszczoną redakcję do niewielkich,
skromnych świątyń, pełniących funkcję Landkirchen, kościołów szpitalnych,
bądź kaplic cmentarnych. Tym prostym budowlom, zamykanym najczęściej
w zarysie zbliżonym do prostokąta, starano się nadać nieco bogatsze formy
przez wprowadzenie do wnętrza filarów przyściennych, zaoblenie lub wklęsłe
wcięcie narożników czy płycinową dekorację elewacji. W wielu budowlach,
należących do tej grupy, stosowano sklepienia w postaci ślepych, spłaszczonych
kopuł, ukrytych w więźbie dachowej (np. Kilian Ignatz Dientzenhofer, kaplica
na cmentarzu małostrańskim w Pradze, 1773; Johann Georg Aichbauer, kościół
w Georgswalde, 1724-1727)17, do których nawiązywało zapewne sklepienie
środkowego przęsła kościoła w Hodowicy. Tak uformowane sklepienie znaj-
dujemy również w kościele Dominikanów w Sieniawie (1719-1751) wzniesio-
nym przez Giovanniego Spazia i Franza Mayera18 — architektów stosujących
formy charakterystyczne dla sztuki Królestwa Czeskiego19.
Szczególnie wiele podobieństw łączy hodowicką świątynię z nie za-
chowanym kościołem szpitalnym Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą w Braty-
sławie, wybudowanym w latach 1743-1745 przez Franza Antona Pi Igram a
(il. 2)20. Obie budowle wzniesiono na niemal identycznym addytywnym planie,
z charakterystycznymi ramionami transeptu pogłębionego o nisze ołtarzowe
i z zakrystiami usytuowanymi na osi budynków. Poważniejsze różnice można
zaobserwować tylko w partiach frontowych obu świątyń. Rozbudowana
wieżowa fasada, występująca w dziele Pilgrama, nie odpowiadałaby jednak
niewielkiej skali kościoła w Hodowicy. Nie jest więc wykluczone, że Meretyn
powtórzył w świątyni hodowickiej układ przestrzenny kościoła z Bratysławy.
Prawdopodobieństwo takiego przypuszczenia osłabia jednak niewielka roz-
bieżność dat zaprojektowania obu budowli. Trzeba zatem uwzględnić także
inną możliwość. Twórczość Meretyna i Pilgrama ma podobną genezę (Pil gram
był uczniem J.L. Hildebrandta i współpracownikiem F. Janggla), co pozwala
wysunąć hipotezę, iż każdy z nich mógł wykorzystać za wzór te same, nieznane
mi budowle lub projekty.
Wielkoporządkowa, jednoosiowa fasada świątyni hodowickiej zwień-
czona szczytem — aediculą nawiązuje w ogólnym rozplanowaniu do frontowej
elewacji znacznie wcześniejszego dzieła Meretyna — kościoła w Winnikach
(rozp. 1738). Koncepcja takiego opracowania elewacji kościelnj wywodzi się
z architektury rzymskiej. W w. XVII wznoszono w Wiecznym Mieście fasady
wielkoporządkowe w formie aedicul z parami pilastrów (np. kościoły Carla
Lombardo — S. Egidio, ok. 1630 i Quo Vadis Dornine, 1637)21. Carlo
Fontana nawiązał do tego rozwiązania w kościele S. Maria delPUmilta (1703),
zastępując horyzontalny przyczółek szczytem ze spływami nadającym budowli