Studia Palmyreńskie (3.1969)

Micliał Gawlikowski

RODZINA ELAHBELA

Jedna z najlepiej zachowanych wież grobowych Palmyry, tzw. wieża
Elahbela, mimo że od XVIII wieku zwracała uwagę badaczy, nie doczekała
się dotychczas pehiej publikacji. Wprawdzie już dzieło Wooda1 zawiera 3
plansze poświęcone tej budowli, rysunki te jednak zawierają poważne błędy,
dowodzące, że powstały na podstawie niedokładnych szkiców, opracowanych
z pewną dozą fantazji już bez kontaktu z zabytkiem2.

Bogatszy materiał zawiera zbiór rycin Cassasa3, które wbrew zwykłej
manierze tego rysownika przekazują wygląd grobowca na ogół popra-wnie,
mimo nie zawsze trafnych rekonstrukcji zniszczonych partii. W roku 1922
Chabot publiltuje pierwsze zdjęcia wieży i kilku detali wystroju wnętrza wraz
z systematycznym opisem pomnika4. Również dokładny opis dostępnych
wówczas kondygnacji pióra Watzingera zawarty jest w publikacji badań
ekspedycji niemieckiej pod kierunkiem Wieganda5.

W latach 1934—1937 francuski architekt Amy, współpracując z ówczes-
nym dyrektorem syryjskiego Service des Antiąuites—Sejwigiem, przeprowa-
dził we wnętrzu wieży prace, których wynikiem było oczyszczenie wszy.stkich
jej kondygnacji (podziemie, parter i cztery piętra) oraz częściowa rekonstrukcja
(uzupehuenie zerwanych stropów i schodów). Wyższe piętra, do których nie
mogli dotrzeć poprzedni badacze, zostały wtedy udostępnione. Wykonano

1 R. Wood, The Ruins of Palmyra otherwise Tedmor in the Desert, London 1753,
pl. LV-LVII.

2 Jak świadczy np. pl. LVI przedstawiająca elewację wieży, w chybionych pro-
porcjach i z jawnie nieprawdziwymi szczegółami dekoracji.

3 L. F. Cassas, Voyage pittoresąae de la Syrie, de la Phenicie etc., Paris 1799, pl.
105 (plan), 119-127 bis.

4 J. B. Chabot, Choix d'inscriptions de Palmyre, Paris 1922, s. 88—93, pl,-X> '2

(widok ogóiny),-XI, XII, 1 (detale). - • ■ X •

—- Mh; Wi egan-d i inni, Palmyra, Ergebnisse der Expeditionęn -wm*''łQQ&4.Vnd -W-17,
Berhn 1932, s. 48 (nr 13), tabl. 29. —

47