DOI Artikel:
Pappadakēs, Nikolaos: Ptykton katoptron ek Thēbōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0127
120 Πτνκτδν κάτοπτρον έκ Θηβών υπό Ν. Παπαδάκη.
ΑΕ 1914
τω, πάντα όμοϋ ταύτα και ό ρεμβασμός έπαναφέ-
ρουσιν, όμολογητέον, ήμΐν πολύ οίκειοτέραν, άπο
Πραξιτέλους ιδία, μορφήν Σατύρου (πρβ. προχεί-
ρως ΚοβοΙιθγ: Εθχ. Μγί1ι. III1, 1414) παρά του
Πανός, οΰ μόνον το ρόπαλον δύναται ίσως νά εχη
πρόχειρον δάνειον, άν μή και τοΟτο παρ άλλου
. . . Διά δε την άψογον στάσιν, έν ή παρίσταται,
νάποκλείσωμεν ώς άνάξιον τον Σάτυρον θά έδι-
καιούμεθα το πολΰ άν επρόκειτο περί συνθέσεως
μεγαλείας, εις ήν νά μή ένεχώρει ούτε «γένος ού-
τιδανών σατύρων και άμηχανοεργών» ούτε με-
ταμφίεσις παιγνιώδης έν γένει, νά είχεν όμως είδι-
κήν θέσιν ό Πάν, λοιπόν περί θρησκευτικής τίνος
παραστάσεως. Αλλά ποΟ ; Και άν άκάμη ήτο άσφα-
λώς Αριάδνη ή καθήμενη άπέναντί του, πάλιν ού-
τος μόλις θά έφαίνετο άξιώτερος του Σατύρου εις
ψρούρησιν έμπιστευτικήν, ενώ ένταΟθα πρόκειται
ισότιμος παρεδρία, κάτι μυχιαίτερον μάλιστα προ-
δήλως . . .
Μετά γνωριμίαν ανά τά ορη άγνωστου διαρ-
κείας, αλλά πάντως αρμονίας άνεφέλου, Σάτυρος
νεαρός και Όρειάς ή Βάκχη, όμήλιξ και όμοήθης,
έσκέφθησαν έν ώρα διαναπαύσεως άπό των συνή-
θων χορειών και αύλωδιών νά διαιωνίσωσι και αύ-
τοί έν είκόνι την εύτυχή των σχέσιν' «έοέχθησαν»
μάλλον διότι εις τήν αύτάρκη εύδαιμονίαν τών
δρυμών των κάθε άλλο έ'μελεν αύτοΐς, ό'τε πλα-
νόδιος τεχνίτης, Ό χαλκουργάς μας, φωράσας αί-
φνης παρά τινα καμπήν ατραπού τάνύποπτα σκιρ-
τήματά των, εγνω μετά το πρώτον θάμβος νά
προσθέση πάση θυσία το θαλερον ζεύγος εις τήν
έκλεκτήν του πελατείαν. Τήν ευλαβή του μάλιστα
πρότασιν, νά τορεύση αύτοϋς καλούς καλώς εις
προσωπογραφίαν, άν έκάθιζον μίαν στιγμήν άφί-
νοντες το άεικίνητον, έως νά τους ίχνογραφήση
εις το πυςίον, ήκουσαν κατ' άρχάς μέ σκωπτικον
γέλων και έπεβρυχήθη ό συνοδός των πάνθηρ' άλ-
λ οτε ό εύμήχανος τεχνίτης παρέστησεν ό'τι ούτω
συνηθίζει νά τορεύεται έπ' εσχάτων όλος ό χαρι-
τωμένος κόσμος και «ήμίκοσμος» γης καί Ολύμ-
που— και επέδειξε φέρων πολλά τινα έ'κτυπα δεί-
γματα τορεύσεων ομοίων κατά ζεύγη οχι μόνον
τοΟ Πανός, τοΟ εταίρου αύτών, άλλ' αύτοΟ του
ΓυΓΐ\ν. Οΐ^ρίοΐΐΐβΐί 261). του δε Σατύρου κανών πρβ. διαστολήν
αυτών χαΐ εν κάτοπτρο) παραλλήλων Β,θν. ΕΓΟίΐ. 1903. πίν. 7.
καλλινίκου Ηρακλέους, τής Αφροδίτης μεθ' ένό:
ή άλλου τών λατρευτών της, τοΟ Έρωτος μετά
Ψυχής ή Νίκης, αυτού του προτύπου πάσης έγκο-
σμίου χάριτος ζεύγους, του Διονύσου και Αριά-
δνης,— ό'τι δεν πρόκειται περί μεγάλων επιδεικτι-
κών εικόνων, άλλ' ό'τι θ' άπετυπουντο μικρογλά-
φυροι έπι καμψοί/ σκευαρίου, οδ όπισθεν θά παρη-
κολούθουν μορφασμούς και θελκτικάς φιλαρέσκειας
και μονονουχ'ι παλμού; καρδιών έσοπτριζομένων,
θά έγέλων διά ματαιότητας καί τέχνας καλλω-
πιζομένων, φύκη και κόσμους καί ψεύδη, αυτοί
προδεικνύοντες πάντοτε άπλαστον και άπραγμον
του βουνού κάλλος, συήνεσαν τέλος άποβλέψαν-
τες εις άλλήλους και μέ γοργον κυβίστημα εκεί-
νος , μέ έλαφράν περιστροφήν περί τούς άκρους
πόδας αύτη — καί μέ άλμα έλαστικόν ό πάνθηρ
έ'λαβον εκατέρωθεν δένδρου τήν σοβαράν θέσιν καί
το γαλήνιον σχήμα τών θείων των προτύπων. Μό-
νον ό Σάτυρος προήρπασέ πόθεν καί ρόπαλον επί
τό μεγαλειότερον θέλων νά όμοιάζη συγχρόνως μέ
τον Ήρακλέα" παλαιά του αύτη αδυναμία, εί και
άκριβώς ροπαλοκλέπτης, ώ; παρά ΗθγάθΠΐ&ηη:
ν&8θ Ο&ρΐΐΙί πίν. 2 (πρβ. σ. 9 σημ. 22), ή Ψεν-
δηρακ?>ής, οίος αύτ. σ. 15-18 ή έν τοις δράμασιν,
δεν είναι ένταυθα' έχει μόνον τήν άθωαν άςίωσιν
νά τον προσβλέπωμεν μέ ολίγον σεβασμάν, αύτόν
καί τήν φίλην του, όν άλλως άζίζει, άν είμεθα δί-
καιοι, καί μόνη των ή έρασμία συμμόρφωσις προς
τούς κανόνας τής εξωτερικής εμφανίσεως του λε-
πτού κόσμου" καί συναπηχεΐ ή όλη σκηνογραφία
τής έξοχης καί ή σιγηλή μακράν τοΟ θεατοΟ διεύ-
θυνσις τών βλεμμάτων αύτών το του τεχνίτου,
άρχοαένου του έργου, «έκάς βέβηλοι!».
Πολυπληθείς είναι, ώς γνωστόν, αί ό'μοιαι έπι
κατόπτρων εκτυποι δυαδικαί 1 συνθέσεις διονυσια-
κού ή ερωτικού περιεχομένου (πρβ. κυρίως πλήν
τής περιληπτικής διατριβής του κ. Μυλωνά, τό
παρά ϋυπιοηΙ-ΟΙι&ρ. Οβΐ'&ιηΐθ[ϋθ άβ Ια Ογθοθ ρι\
κεφάλαιον ιπϊγοϊγ8 καί τό παρά ϋ&Γβιηβθΐ"^- 8&-
1 Εις τά; δυαδικά; υπάγονται φυσικά καί αί παραΟέτουσαι μεταξύ
"Ερωτα, ώς Βΐ'ΟΠΖΘδ (Λϋ Ι,ΟΙίνΓΘ πίν. 30" διάφορο; Κβν. ΑγοΙι.
1909 σελ. 247 είκ. 4. ϋυΐηοηί-ΟΙί&ρ ε.ά. άριθ. 43. Μυλωνάς Α Μ
1878 πίν. 9 = κάτοπτρα άριθ. 32, ή παιδίον, ώς Κδπΐ. Μ.1890 πίν. 4
(=ΑΐΤ1β1ΐΐη§ ΡΰΙΐΓβΓ Ρ1θΓ. άρ. 257), επί 'Ερμοΰ τινα ώς ΒΟΗ
1900 πι'ν.3='Εθν. Μουσ. άρ. 12074, ή τέλο; ζωον, ώ; κύνα ή πάν-
θηρα συχνά.
6 11 14.
ΑΕ 1914
τω, πάντα όμοϋ ταύτα και ό ρεμβασμός έπαναφέ-
ρουσιν, όμολογητέον, ήμΐν πολύ οίκειοτέραν, άπο
Πραξιτέλους ιδία, μορφήν Σατύρου (πρβ. προχεί-
ρως ΚοβοΙιθγ: Εθχ. Μγί1ι. III1, 1414) παρά του
Πανός, οΰ μόνον το ρόπαλον δύναται ίσως νά εχη
πρόχειρον δάνειον, άν μή και τοΟτο παρ άλλου
. . . Διά δε την άψογον στάσιν, έν ή παρίσταται,
νάποκλείσωμεν ώς άνάξιον τον Σάτυρον θά έδι-
καιούμεθα το πολΰ άν επρόκειτο περί συνθέσεως
μεγαλείας, εις ήν νά μή ένεχώρει ούτε «γένος ού-
τιδανών σατύρων και άμηχανοεργών» ούτε με-
ταμφίεσις παιγνιώδης έν γένει, νά είχεν όμως είδι-
κήν θέσιν ό Πάν, λοιπόν περί θρησκευτικής τίνος
παραστάσεως. Αλλά ποΟ ; Και άν άκάμη ήτο άσφα-
λώς Αριάδνη ή καθήμενη άπέναντί του, πάλιν ού-
τος μόλις θά έφαίνετο άξιώτερος του Σατύρου εις
ψρούρησιν έμπιστευτικήν, ενώ ένταΟθα πρόκειται
ισότιμος παρεδρία, κάτι μυχιαίτερον μάλιστα προ-
δήλως . . .
Μετά γνωριμίαν ανά τά ορη άγνωστου διαρ-
κείας, αλλά πάντως αρμονίας άνεφέλου, Σάτυρος
νεαρός και Όρειάς ή Βάκχη, όμήλιξ και όμοήθης,
έσκέφθησαν έν ώρα διαναπαύσεως άπό των συνή-
θων χορειών και αύλωδιών νά διαιωνίσωσι και αύ-
τοί έν είκόνι την εύτυχή των σχέσιν' «έοέχθησαν»
μάλλον διότι εις τήν αύτάρκη εύδαιμονίαν τών
δρυμών των κάθε άλλο έ'μελεν αύτοΐς, ό'τε πλα-
νόδιος τεχνίτης, Ό χαλκουργάς μας, φωράσας αί-
φνης παρά τινα καμπήν ατραπού τάνύποπτα σκιρ-
τήματά των, εγνω μετά το πρώτον θάμβος νά
προσθέση πάση θυσία το θαλερον ζεύγος εις τήν
έκλεκτήν του πελατείαν. Τήν ευλαβή του μάλιστα
πρότασιν, νά τορεύση αύτοϋς καλούς καλώς εις
προσωπογραφίαν, άν έκάθιζον μίαν στιγμήν άφί-
νοντες το άεικίνητον, έως νά τους ίχνογραφήση
εις το πυςίον, ήκουσαν κατ' άρχάς μέ σκωπτικον
γέλων και έπεβρυχήθη ό συνοδός των πάνθηρ' άλ-
λ οτε ό εύμήχανος τεχνίτης παρέστησεν ό'τι ούτω
συνηθίζει νά τορεύεται έπ' εσχάτων όλος ό χαρι-
τωμένος κόσμος και «ήμίκοσμος» γης καί Ολύμ-
που— και επέδειξε φέρων πολλά τινα έ'κτυπα δεί-
γματα τορεύσεων ομοίων κατά ζεύγη οχι μόνον
τοΟ Πανός, τοΟ εταίρου αύτών, άλλ' αύτοΟ του
ΓυΓΐ\ν. Οΐ^ρίοΐΐΐβΐί 261). του δε Σατύρου κανών πρβ. διαστολήν
αυτών χαΐ εν κάτοπτρο) παραλλήλων Β,θν. ΕΓΟίΐ. 1903. πίν. 7.
καλλινίκου Ηρακλέους, τής Αφροδίτης μεθ' ένό:
ή άλλου τών λατρευτών της, τοΟ Έρωτος μετά
Ψυχής ή Νίκης, αυτού του προτύπου πάσης έγκο-
σμίου χάριτος ζεύγους, του Διονύσου και Αριά-
δνης,— ό'τι δεν πρόκειται περί μεγάλων επιδεικτι-
κών εικόνων, άλλ' ό'τι θ' άπετυπουντο μικρογλά-
φυροι έπι καμψοί/ σκευαρίου, οδ όπισθεν θά παρη-
κολούθουν μορφασμούς και θελκτικάς φιλαρέσκειας
και μονονουχ'ι παλμού; καρδιών έσοπτριζομένων,
θά έγέλων διά ματαιότητας καί τέχνας καλλω-
πιζομένων, φύκη και κόσμους καί ψεύδη, αυτοί
προδεικνύοντες πάντοτε άπλαστον και άπραγμον
του βουνού κάλλος, συήνεσαν τέλος άποβλέψαν-
τες εις άλλήλους και μέ γοργον κυβίστημα εκεί-
νος , μέ έλαφράν περιστροφήν περί τούς άκρους
πόδας αύτη — καί μέ άλμα έλαστικόν ό πάνθηρ
έ'λαβον εκατέρωθεν δένδρου τήν σοβαράν θέσιν καί
το γαλήνιον σχήμα τών θείων των προτύπων. Μό-
νον ό Σάτυρος προήρπασέ πόθεν καί ρόπαλον επί
τό μεγαλειότερον θέλων νά όμοιάζη συγχρόνως μέ
τον Ήρακλέα" παλαιά του αύτη αδυναμία, εί και
άκριβώς ροπαλοκλέπτης, ώ; παρά ΗθγάθΠΐ&ηη:
ν&8θ Ο&ρΐΐΙί πίν. 2 (πρβ. σ. 9 σημ. 22), ή Ψεν-
δηρακ?>ής, οίος αύτ. σ. 15-18 ή έν τοις δράμασιν,
δεν είναι ένταυθα' έχει μόνον τήν άθωαν άςίωσιν
νά τον προσβλέπωμεν μέ ολίγον σεβασμάν, αύτόν
καί τήν φίλην του, όν άλλως άζίζει, άν είμεθα δί-
καιοι, καί μόνη των ή έρασμία συμμόρφωσις προς
τούς κανόνας τής εξωτερικής εμφανίσεως του λε-
πτού κόσμου" καί συναπηχεΐ ή όλη σκηνογραφία
τής έξοχης καί ή σιγηλή μακράν τοΟ θεατοΟ διεύ-
θυνσις τών βλεμμάτων αύτών το του τεχνίτου,
άρχοαένου του έργου, «έκάς βέβηλοι!».
Πολυπληθείς είναι, ώς γνωστόν, αί ό'μοιαι έπι
κατόπτρων εκτυποι δυαδικαί 1 συνθέσεις διονυσια-
κού ή ερωτικού περιεχομένου (πρβ. κυρίως πλήν
τής περιληπτικής διατριβής του κ. Μυλωνά, τό
παρά ϋυπιοηΙ-ΟΙι&ρ. Οβΐ'&ιηΐθ[ϋθ άβ Ια Ογθοθ ρι\
κεφάλαιον ιπϊγοϊγ8 καί τό παρά ϋ&Γβιηβθΐ"^- 8&-
1 Εις τά; δυαδικά; υπάγονται φυσικά καί αί παραΟέτουσαι μεταξύ
"Ερωτα, ώς Βΐ'ΟΠΖΘδ (Λϋ Ι,ΟΙίνΓΘ πίν. 30" διάφορο; Κβν. ΑγοΙι.
1909 σελ. 247 είκ. 4. ϋυΐηοηί-ΟΙί&ρ ε.ά. άριθ. 43. Μυλωνάς Α Μ
1878 πίν. 9 = κάτοπτρα άριθ. 32, ή παιδίον, ώς Κδπΐ. Μ.1890 πίν. 4
(=ΑΐΤ1β1ΐΐη§ ΡΰΙΐΓβΓ Ρ1θΓ. άρ. 257), επί 'Ερμοΰ τινα ώς ΒΟΗ
1900 πι'ν.3='Εθν. Μουσ. άρ. 12074, ή τέλο; ζωον, ώ; κύνα ή πάν-
θηρα συχνά.
6 11 14.