DOI Artikel:
Orlandos, Anastasios K.: Parastaseis krēnōn epi angeiōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14279#0121
ΑΕ 1!Ι1«
Παραστάσεις κρηνών έπϊ αγγείων ύπο Άναστ. Κ. Ορλάνδου. 99
σεΐον Θηβών Ρειτσώνας χάψ. 18) ή και άνευ έχί-
νου (είκ. 10) (Βγ. Μα§. Ρ 493, Β 325. Ειπ·1\ν&η§1βΓ,
ΒθδοΙίΓ. 1694. 8ΐβρϊΐ9ηΐ, ΕΓΐηϊί3§β 1612), κατά το
άνω τρίτον τοΰ όποιου τίθεται αύλόσχημος κρουνός
ή λεοντόκρανον. Κατά πάσας δέ τάς ειρημένας περι-
πτώσεις παρά τον πόδα τοΰ βράχου — ή του τοί-
χου— τοποθετείται βαθμις λίθινη, ήτις, ό'ταν το
ύψος τοΰ κρουνού εΐνε μέγα δύναται και νά τριπλα-
σιασθή (ΒθΐΊίη, ΚυΙΙιΐδηιϊηϊδίΘΠπηι) (εΐκ.8). Ενίοτε
αντί της είρημένης βάσεως τίθεται λεκάνη σχήμα-
τος περιρραντηρίου (εί>.. 4 και 10) (άγγεΐον Τιμο-
νίοου Αΐΐι. ΜίΙί. 190ο, πίν. VIII. Αηηβΐΐ 1850
Τ&ν. ά'⧧. Ε.Ρ. βθΓΐι&Γά, Αιΐδ. νΐ3. Ε 12).
Τά περιγραφέντα σχήματα κρηνών ή μάλλον
βρνσεων ήδύναντο νά έφαρμοσθώσι μόνον προκει-
μένης της χρήσεως μικράς παροχής ιρλεβος ύδα-
τος και εις μέρη ούχΐ λίαν συχναζόμενα. Προκει-
μένης όμως της υδρεύσεως πόλεων τά άχρι τοΰδε
περιγραφέντα είδη δεν ήδύναντο βεβαίως νά έπαρ-
κέσωσιν, άφ' ου έξένος και μόνου κρουνού Οά έπρεπε
νά πληρωΟώτι μετ' άλλήλας έξης αί ΰδρίαι, τοΟθ
-όπερ Ο' άπήτει βεβαίως μακράν άναμονήν τών
ύδρευομένων. Παρίστατο λοιπόν εντός τών πόλεων
ανάγκη αυξήσεως του άριθμοΰ τών κρουνών. Η
αύξησις όμως πάλιν αυτή τών κρουνών θά έπέφε-
ρεν — άν ήτο μικρά ή παροχή — την μείωσιν της
•άνά στόμιον παροχής της κρήνης. Αλλά το μειο-
νέκτημα τούτο έΟεραπεύετο ευκόλως διά της κατα-
σκευής συλλεκτηρίου δεξαμενής άνακτωμένης κατά
τήν νύκτα το κατά τήν ήμέραν δαπανηθέν ύδωρ,
χρησιμευούσης δ' έν ταύτώ και εις τήν άπο τών
ποικίλων φορητών ύλών κάΟαρσιν του ύδατος .
Επειδή δ', ώς γνωστόν, του ύδατος αί χρησταϊ
ιδιότητες και ή σταθερά θερμοκρασία διατηρούνταν
τόσω μάλλον όσω περισσότερον προφυλάσσεται ή
έπιοάνειά του άπό τών ατμοσφαιρικών επιδράσεων,
ελήφθη φροντις όπως ή συλλεκτήριος δεξαμενή ή
πάντοτε κεκαλυμμένη διά στέγης. Διά τής κατα-
σκευής όμως τών είρημένων διατάξεων ή κρήνη
ελάμβανε πλέον τήν μορφήν κτιρίου, τους περιβάλ-
λοντας το όποιον τοίχους — οσάκις ήσαν όρατοι —
•δεν ήδύνατο βεβαίως νά καταλίπη γυμνούς ή κα-
λαισθησία τής εποχής εκείνης. Ού μόνον δέ διακο-
σμητικοί άλλά και σκοπιμότητος λόγοι έπέβαλλον
τήν προ τοΰ φέροντος τους κρουνούς εκροής τοίχου
κατασκευήν στοάς άπλής, Γ(ς τήν όροφήν έσχημά-
τιζε συνήθως αυτή ή τής δεξαμενής στέγη, προ-
εκτεινομένη. Εντούτοις καίτοι ή κατασκευή στοάς
εΐνε ακολουθία τής ιδρύσεως δεξαμενής ρέν πρέπει
νά ΰποΟέτωμεν, ότι ή συλλεκτήριος δεξαμενή εύοί-
σκετο πάντοτε ευθύς όπισθεν τοΰ φέοοντος τους
κρουνούς τοίχου" διότι, ώς κα'ι σήμερον συμβαίνει,
ή δεξαμενή ήδύνατο νά κείται και άλλαχοΰ, άπω-
τέρω, μετοχετευομένου του ύδατος αυτής διά σω-
λήνων εις κρουνούς ευρισκομένους εις μέρος τής
πόλεως πλησιέστερον κα'ι προσιτώτερον. Ταύτη ν
δέ μάλιστα τήν κατηγορίαν μαίνεται ότι εί/.ονίζουσι
και αϊ πλείστα! τών έπ'ι αγγείων παραστάσεων
κατά ποικίλας διατάξεις, άς είκονίζουσι τά κάτωθι
σχήματα (είκ. 11), εϊς ών τήν έξέτασιν ήδη μετα-
βαίνομεν.
Ιας όυο ϋεμελιωοεις οιαταςεις κρηνών ες ων και
πάντα τά λοιπά σχήματα δύνανται νά παραχθύσι,
παρέχουσι τά ύπό τά στοιχεία Α και Β σχέδια (είχ .
11) . Έκ τούτων το Α εξάγεται εκ τριών αγγειο-
γραφιών του 2ου ήμίσεος του Ε' π. Χ. αΐϊ»νος, ών
μία έν Νεαπόλει (ΗθγάθΐΏΗαη, άίβ λΓαδβηδίΐιηιη-
1οη£ ζα Νββρβί 690) (είκ. 12), ετέρα έν Βερολίνω
(ΕϋΓίνναη^ΙθΓ, Βθδοΐιΐ'βίβιιη^ κλπ. 3297) και ή
τρίτη έν Κ&γΙβπιΙιθ (\νίηηβ£θ1ά, ν&δ. ζα Κ 383)
(είκ. 13).
Αί κρήναι του αγήματος τούτου έ'χουσιν εν κατό-
ψει το σχήμα πεϊ, τά δύο σκέλη του όποιου κατα-
λήγουσιν εμπρός εις παραστάδχς (είκ. 11,Α). Αί
παραιτάδες δ' αύται άνέχουσι Οριγκόν κορυφούμενον
συνήθως εις αέτωμα μετ' άναγλύπτων πάντοτε άν-
Οεμίων ώς ακρωτηρίων. Ο το βάθος του ναϊσκου
άποτελών τοίχος φέρει κατά το άνω τρίτον είτε αύ-
λόσχημον κρουνόν (είκ. 13) είτε λεοντόκρανα (είκ.
12) , έν ή δύο, αναλόγως τής εις ύδωρ παροχής τής
κρήνης. II εσωτερική όροοή του να'ίσκου δαμορ-
φοΰται εις φατνώματα (είκ. 12, 13 , άτινα Οά έδη-
λοΟντο βεβαίως διχ χρωμάτων, ώς έκ τών άντιστοί-
νων έπιτυαβίων νκίσκων συυ.πεοαίνου.εν 1. Κατά
δέ τό κάτω τρίτον τοΰ είρημένου τοίχου εύρηται
' Ρΐίη. ΗΪ81. Ν31. XXXVII 273.
1 Βι·ΰο1<ιιοι·, άοι· ΡιΊοάΙιοΓ «ιη Επ<1αιΐ03 9 09, 77.
Παραστάσεις κρηνών έπϊ αγγείων ύπο Άναστ. Κ. Ορλάνδου. 99
σεΐον Θηβών Ρειτσώνας χάψ. 18) ή και άνευ έχί-
νου (είκ. 10) (Βγ. Μα§. Ρ 493, Β 325. Ειπ·1\ν&η§1βΓ,
ΒθδοΙίΓ. 1694. 8ΐβρϊΐ9ηΐ, ΕΓΐηϊί3§β 1612), κατά το
άνω τρίτον τοΰ όποιου τίθεται αύλόσχημος κρουνός
ή λεοντόκρανον. Κατά πάσας δέ τάς ειρημένας περι-
πτώσεις παρά τον πόδα τοΰ βράχου — ή του τοί-
χου— τοποθετείται βαθμις λίθινη, ήτις, ό'ταν το
ύψος τοΰ κρουνού εΐνε μέγα δύναται και νά τριπλα-
σιασθή (ΒθΐΊίη, ΚυΙΙιΐδηιϊηϊδίΘΠπηι) (εΐκ.8). Ενίοτε
αντί της είρημένης βάσεως τίθεται λεκάνη σχήμα-
τος περιρραντηρίου (εί>.. 4 και 10) (άγγεΐον Τιμο-
νίοου Αΐΐι. ΜίΙί. 190ο, πίν. VIII. Αηηβΐΐ 1850
Τ&ν. ά'⧧. Ε.Ρ. βθΓΐι&Γά, Αιΐδ. νΐ3. Ε 12).
Τά περιγραφέντα σχήματα κρηνών ή μάλλον
βρνσεων ήδύναντο νά έφαρμοσθώσι μόνον προκει-
μένης της χρήσεως μικράς παροχής ιρλεβος ύδα-
τος και εις μέρη ούχΐ λίαν συχναζόμενα. Προκει-
μένης όμως της υδρεύσεως πόλεων τά άχρι τοΰδε
περιγραφέντα είδη δεν ήδύναντο βεβαίως νά έπαρ-
κέσωσιν, άφ' ου έξένος και μόνου κρουνού Οά έπρεπε
νά πληρωΟώτι μετ' άλλήλας έξης αί ΰδρίαι, τοΟθ
-όπερ Ο' άπήτει βεβαίως μακράν άναμονήν τών
ύδρευομένων. Παρίστατο λοιπόν εντός τών πόλεων
ανάγκη αυξήσεως του άριθμοΰ τών κρουνών. Η
αύξησις όμως πάλιν αυτή τών κρουνών θά έπέφε-
ρεν — άν ήτο μικρά ή παροχή — την μείωσιν της
•άνά στόμιον παροχής της κρήνης. Αλλά το μειο-
νέκτημα τούτο έΟεραπεύετο ευκόλως διά της κατα-
σκευής συλλεκτηρίου δεξαμενής άνακτωμένης κατά
τήν νύκτα το κατά τήν ήμέραν δαπανηθέν ύδωρ,
χρησιμευούσης δ' έν ταύτώ και εις τήν άπο τών
ποικίλων φορητών ύλών κάΟαρσιν του ύδατος .
Επειδή δ', ώς γνωστόν, του ύδατος αί χρησταϊ
ιδιότητες και ή σταθερά θερμοκρασία διατηρούνταν
τόσω μάλλον όσω περισσότερον προφυλάσσεται ή
έπιοάνειά του άπό τών ατμοσφαιρικών επιδράσεων,
ελήφθη φροντις όπως ή συλλεκτήριος δεξαμενή ή
πάντοτε κεκαλυμμένη διά στέγης. Διά τής κατα-
σκευής όμως τών είρημένων διατάξεων ή κρήνη
ελάμβανε πλέον τήν μορφήν κτιρίου, τους περιβάλ-
λοντας το όποιον τοίχους — οσάκις ήσαν όρατοι —
•δεν ήδύνατο βεβαίως νά καταλίπη γυμνούς ή κα-
λαισθησία τής εποχής εκείνης. Ού μόνον δέ διακο-
σμητικοί άλλά και σκοπιμότητος λόγοι έπέβαλλον
τήν προ τοΰ φέροντος τους κρουνούς εκροής τοίχου
κατασκευήν στοάς άπλής, Γ(ς τήν όροφήν έσχημά-
τιζε συνήθως αυτή ή τής δεξαμενής στέγη, προ-
εκτεινομένη. Εντούτοις καίτοι ή κατασκευή στοάς
εΐνε ακολουθία τής ιδρύσεως δεξαμενής ρέν πρέπει
νά ΰποΟέτωμεν, ότι ή συλλεκτήριος δεξαμενή εύοί-
σκετο πάντοτε ευθύς όπισθεν τοΰ φέοοντος τους
κρουνούς τοίχου" διότι, ώς κα'ι σήμερον συμβαίνει,
ή δεξαμενή ήδύνατο νά κείται και άλλαχοΰ, άπω-
τέρω, μετοχετευομένου του ύδατος αυτής διά σω-
λήνων εις κρουνούς ευρισκομένους εις μέρος τής
πόλεως πλησιέστερον κα'ι προσιτώτερον. Ταύτη ν
δέ μάλιστα τήν κατηγορίαν μαίνεται ότι εί/.ονίζουσι
και αϊ πλείστα! τών έπ'ι αγγείων παραστάσεων
κατά ποικίλας διατάξεις, άς είκονίζουσι τά κάτωθι
σχήματα (είκ. 11), εϊς ών τήν έξέτασιν ήδη μετα-
βαίνομεν.
Ιας όυο ϋεμελιωοεις οιαταςεις κρηνών ες ων και
πάντα τά λοιπά σχήματα δύνανται νά παραχθύσι,
παρέχουσι τά ύπό τά στοιχεία Α και Β σχέδια (είχ .
11) . Έκ τούτων το Α εξάγεται εκ τριών αγγειο-
γραφιών του 2ου ήμίσεος του Ε' π. Χ. αΐϊ»νος, ών
μία έν Νεαπόλει (ΗθγάθΐΏΗαη, άίβ λΓαδβηδίΐιηιη-
1οη£ ζα Νββρβί 690) (είκ. 12), ετέρα έν Βερολίνω
(ΕϋΓίνναη^ΙθΓ, Βθδοΐιΐ'βίβιιη^ κλπ. 3297) και ή
τρίτη έν Κ&γΙβπιΙιθ (\νίηηβ£θ1ά, ν&δ. ζα Κ 383)
(είκ. 13).
Αί κρήναι του αγήματος τούτου έ'χουσιν εν κατό-
ψει το σχήμα πεϊ, τά δύο σκέλη του όποιου κατα-
λήγουσιν εμπρός εις παραστάδχς (είκ. 11,Α). Αί
παραιτάδες δ' αύται άνέχουσι Οριγκόν κορυφούμενον
συνήθως εις αέτωμα μετ' άναγλύπτων πάντοτε άν-
Οεμίων ώς ακρωτηρίων. Ο το βάθος του ναϊσκου
άποτελών τοίχος φέρει κατά το άνω τρίτον είτε αύ-
λόσχημον κρουνόν (είκ. 13) είτε λεοντόκρανα (είκ.
12) , έν ή δύο, αναλόγως τής εις ύδωρ παροχής τής
κρήνης. II εσωτερική όροοή του να'ίσκου δαμορ-
φοΰται εις φατνώματα (είκ. 12, 13 , άτινα Οά έδη-
λοΟντο βεβαίως διχ χρωμάτων, ώς έκ τών άντιστοί-
νων έπιτυαβίων νκίσκων συυ.πεοαίνου.εν 1. Κατά
δέ τό κάτω τρίτον τοΰ είρημένου τοίχου εύρηται
' Ρΐίη. ΗΪ81. Ν31. XXXVII 273.
1 Βι·ΰο1<ιιοι·, άοι· ΡιΊοάΙιοΓ «ιη Επ<1αιΐ03 9 09, 77.