DOI Artikel:
Lezinas, G.: Byzantiakos rhythmos
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14368#0061
54 Αεζίνας : Βνζαντιακος ρνΰμός.
ΑΕ 1921
κέδρου, έξωτερικώς μεν κεκαλυμμένων δια πλα-
κών μολύβδου ή ορειχάλκου, εσωτερικώς δε δι'
όροφής. Έν τη τελευταία ταύτη περιπτώσει ήδύ-
νατό τις να ίοη εσωτερικώς όλα τά ζευκτά μετά
του έπ' αυτών ς"υλίνου στεγάσματος.
Αί εξωτερικά! προσόψεις τών Βασιλικών ήσαν
άπλαΐ, δλου του αρχιτεκτονικού πλούτου επιφυ-
λασσομένου δια τήν έσωτερικήν διακόσμησιν ήτις
πολλάκις ήτο μεγαλοπρεπεστάτη. ΓΙρΌ της κυρίας
προσόψεως Ιξετείνετο στοά, ύπο δε ταύτην και έπι
τοΟ τοίχου της κυρίας προσόψεως ήνοίγοντο θύραι.
Τά διάφορα παραδείγματα τών Ρωμαϊκών Βα-
σιλικών δύνανται νά συνοψισθώσιν εις τρεις τύπους.
10ν Τήν Βασιλικήν Ίουλίαν άνευ κόγχης.
20ν Τήν Βασιλικήν Αίμιλίαν μετά κόγχης και
άνευ έγκαρσίου στοάς' και
30ν Τήν Βασιλικήν Ούλπίαν μετά μιας κόγχης
και δύο έγκαρσίων στοών και πιθανώς μετά δύο
κογχών.
Ή Βασιλική Ούλπία ήτο ή πλουσιωτάτη και
ή μεγαλοπρεπεστάτη πασών ιδρυθείσα περί το
τέλος της πρώτης ή τήν αρχήν της δευτέρας
έκατονταετηρίδος μ. Χ. Οπό του περικλεους Άρ-
χιτέκτονος Άπο\\οοώοου εκ Δαμασκού έπι τών
γοόνων του Τοαϊανου και έν τώ υ,έσω της όυ,ω-
νύμου αγοράς. Μία τών έπιμήκων πλευρών της
Βασιλικής ταύτης ήτο εκτεθειμένη προς Νότον,
συμφώνως προς τους κανόνας του Βιτρούβιου, καθ'
ον αί Βασιλικά! έδει νά τοποθετώνται ούτως ίνα
οί έμποροι συνέρχωνται έν αύταΐς χωρίς νά ύπο-
φέρωσιν εκ του ψύχους 1.
Ή βασιλική Ούλπία διηρεϊτο εις πέντε μέρη
κατά πλάτος διά τεσσάρων σειρών κιόνων γρανι-
τικών, ήτοι τήν κεντρικήν αίθουσαν και τέσσαρας
στοάς. Έπι τών άκρων τών διαιρέσεων τούτων
ΰπήρχον έγκάρσιοι στοαί, πέραν δε τούτων κα!
έναντι της κεντρικής αιθούσης κόγχη ή δύο κόγχαι
άνά μίαν έναντι εκάστου άκρου της κεντρικής αι-
θούσης. Τό δάπεδον κα! οί τοίχοι ήσαν έπενδεδυ-
μέναι διά μαρμάρων διαφόρων χρωμάτων.
Ή άπλότης της διατάξεως, ή μεγαλοπρέπεια
τών αναλογιών, ή άπλότης της διακοσμήσεως, ή
1 Πάν ο,τι -γνωριζοαεν περί αρχαίων Βασιλικών συμφωνεί πολύ
ολίγον προς τοϋς κανόνας του Βιτρουβ'ου διά τό είδος τούτο τών
αν η αε ίων.
ευρυχωρία κα! ή καλαισθησία αίτινες έχαρακτή-
ριζον τήν άρχιτεκτονικήν της έποχής εκείνης,
πάντα ταύτα συνέτεινον εις τήν παραγωγήν έντυ-
πώσεως, ής ουδεμία τών οροφωτών αιθουσών τών
σημερινών δύναται νά δώση άκριβή ίδέαν.
Περ! τήν αυτήν σχεδόν έποχήν — 160 εως 169
μ. Χ.—ίδρύθη έν τή Κεντρική Συρία τό Πραιτώ-
ριον Μουσμίαχ (εικ. 1), ύπομιμνήσκον διά τών
Τό πραιτώριον Μουσμίαχ έχει έν κατόψει σχήμα
ορθογώνιον' θεωρούμενον ό'μως άνευ της κόγχης
και τών εκατέρωθεν ταύτης τετραγώνων δωματίων
ώς κα! άνευ της προ της προσόψεως στοάς, παρου-
σιάζει σχήμα τετράγωνον διηρημένον εις τρία.
μέρη, τήν κεντρικήν αιθουσαν και τάς εκατέρω-
θεν στοάς.
Έν τώ μέσω της κεντρικής αιθούσης ίσταντατ
έν τετράγωνα» τέσσαρες κίονες έφ' ών εδράζονται
τέσσαρες ήμικυκλικα! αψίδες, υπεράνω τών όποιων
ύψοΟτο τρουλλος εν σχήματι μοναστηριακού θό-
λου λιθοκτίστου Το μεταξύ τών κιόνων τετράγω-
νον αυξάνεται εις έκάστην τών πλευρών αύτου
ΑΕ 1921
κέδρου, έξωτερικώς μεν κεκαλυμμένων δια πλα-
κών μολύβδου ή ορειχάλκου, εσωτερικώς δε δι'
όροφής. Έν τη τελευταία ταύτη περιπτώσει ήδύ-
νατό τις να ίοη εσωτερικώς όλα τά ζευκτά μετά
του έπ' αυτών ς"υλίνου στεγάσματος.
Αί εξωτερικά! προσόψεις τών Βασιλικών ήσαν
άπλαΐ, δλου του αρχιτεκτονικού πλούτου επιφυ-
λασσομένου δια τήν έσωτερικήν διακόσμησιν ήτις
πολλάκις ήτο μεγαλοπρεπεστάτη. ΓΙρΌ της κυρίας
προσόψεως Ιξετείνετο στοά, ύπο δε ταύτην και έπι
τοΟ τοίχου της κυρίας προσόψεως ήνοίγοντο θύραι.
Τά διάφορα παραδείγματα τών Ρωμαϊκών Βα-
σιλικών δύνανται νά συνοψισθώσιν εις τρεις τύπους.
10ν Τήν Βασιλικήν Ίουλίαν άνευ κόγχης.
20ν Τήν Βασιλικήν Αίμιλίαν μετά κόγχης και
άνευ έγκαρσίου στοάς' και
30ν Τήν Βασιλικήν Ούλπίαν μετά μιας κόγχης
και δύο έγκαρσίων στοών και πιθανώς μετά δύο
κογχών.
Ή Βασιλική Ούλπία ήτο ή πλουσιωτάτη και
ή μεγαλοπρεπεστάτη πασών ιδρυθείσα περί το
τέλος της πρώτης ή τήν αρχήν της δευτέρας
έκατονταετηρίδος μ. Χ. Οπό του περικλεους Άρ-
χιτέκτονος Άπο\\οοώοου εκ Δαμασκού έπι τών
γοόνων του Τοαϊανου και έν τώ υ,έσω της όυ,ω-
νύμου αγοράς. Μία τών έπιμήκων πλευρών της
Βασιλικής ταύτης ήτο εκτεθειμένη προς Νότον,
συμφώνως προς τους κανόνας του Βιτρούβιου, καθ'
ον αί Βασιλικά! έδει νά τοποθετώνται ούτως ίνα
οί έμποροι συνέρχωνται έν αύταΐς χωρίς νά ύπο-
φέρωσιν εκ του ψύχους 1.
Ή βασιλική Ούλπία διηρεϊτο εις πέντε μέρη
κατά πλάτος διά τεσσάρων σειρών κιόνων γρανι-
τικών, ήτοι τήν κεντρικήν αίθουσαν και τέσσαρας
στοάς. Έπι τών άκρων τών διαιρέσεων τούτων
ΰπήρχον έγκάρσιοι στοαί, πέραν δε τούτων κα!
έναντι της κεντρικής αιθούσης κόγχη ή δύο κόγχαι
άνά μίαν έναντι εκάστου άκρου της κεντρικής αι-
θούσης. Τό δάπεδον κα! οί τοίχοι ήσαν έπενδεδυ-
μέναι διά μαρμάρων διαφόρων χρωμάτων.
Ή άπλότης της διατάξεως, ή μεγαλοπρέπεια
τών αναλογιών, ή άπλότης της διακοσμήσεως, ή
1 Πάν ο,τι -γνωριζοαεν περί αρχαίων Βασιλικών συμφωνεί πολύ
ολίγον προς τοϋς κανόνας του Βιτρουβ'ου διά τό είδος τούτο τών
αν η αε ίων.
ευρυχωρία κα! ή καλαισθησία αίτινες έχαρακτή-
ριζον τήν άρχιτεκτονικήν της έποχής εκείνης,
πάντα ταύτα συνέτεινον εις τήν παραγωγήν έντυ-
πώσεως, ής ουδεμία τών οροφωτών αιθουσών τών
σημερινών δύναται νά δώση άκριβή ίδέαν.
Περ! τήν αυτήν σχεδόν έποχήν — 160 εως 169
μ. Χ.—ίδρύθη έν τή Κεντρική Συρία τό Πραιτώ-
ριον Μουσμίαχ (εικ. 1), ύπομιμνήσκον διά τών
Τό πραιτώριον Μουσμίαχ έχει έν κατόψει σχήμα
ορθογώνιον' θεωρούμενον ό'μως άνευ της κόγχης
και τών εκατέρωθεν ταύτης τετραγώνων δωματίων
ώς κα! άνευ της προ της προσόψεως στοάς, παρου-
σιάζει σχήμα τετράγωνον διηρημένον εις τρία.
μέρη, τήν κεντρικήν αιθουσαν και τάς εκατέρω-
θεν στοάς.
Έν τώ μέσω της κεντρικής αιθούσης ίσταντατ
έν τετράγωνα» τέσσαρες κίονες έφ' ών εδράζονται
τέσσαρες ήμικυκλικα! αψίδες, υπεράνω τών όποιων
ύψοΟτο τρουλλος εν σχήματι μοναστηριακού θό-
λου λιθοκτίστου Το μεταξύ τών κιόνων τετράγω-
νον αυξάνεται εις έκάστην τών πλευρών αύτου