DOI Artikel:
Euangelidēs, Dēmētrios E.: Epitymbioi stēlai tēs Samou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0078
(58
Λ Ε 1924-
λωτοΰ περιθεούσης αυτήν μετά μεγάλου άνβεμίου ανερχομένου από της βάσεως και
μικρότερων πληρούντων τάς γωνίας. ΊΙ ταπητοειδής αυτη διακόσμησις δύναται τις
να εϊπη δτι έ'χει τό πρότυπον έν τή Ασσυριακή διακασμητικτ), ώς φαίνεται επί τοϋ εκ τοϋ-
ανακτόρου τοϋ Κουγιουντζίκ μαρμάρινου δαπέδου (ΡγηπΚ', Καιΐ8ΐ£>θ8θ1ιϊο1ιΙβ ίη Βΐΐάβΐ'η
11,61,2), άλλ' έπι της Ερυθραίας στήλης ή πληθωρική διακόσμησις έ'λαδε διάφορόν πως
χαρακτήρα προσαρμοζόμενον προς τήν μορφήν της στήλης δια των έπιστεφόντων
ώοειδών φύλλων και τοΰ άνΟεμίου τής βάσεως. Προς τον τύπον τοΰτον της έπιστέ-
ψεως δύνανται ϊσως νά σχετισθώσιν αί δύο θαυμάσιαι Άττικαι Ιωνικής τέχνης στήλαι τοΰ
ΈθνικοΟ μουσείου Αθηνών (Οοηζβ, Αΐί. Οτ&ϋΓθ-Ηβίδ Τ πιν. XI) και της Νέας Υόρκης
(Α. ^. Α. 1922 σ. 270 ε'ικ. I, 4, 5, 10 ϋπιβιηοοι·). Ή τραπεζοειδής μορφή των Έρυθραίων
στη?\.ών, αϊτινες εύρύνονται κατ' ευθείαν γραμμήν προς τά άνω, διεμορφώθη οΰτω παρά
ταϊς άττικαΐς, ώστε ή μεν άνο;» άπόληξις σχηματίζει μικρόν άβακα (β?„έπε τό άντίστοιχον
στέφον κόσμημα τής τελευταίας έρυθραίας στήλης), ή δέ ύπ' αυτήν ευθεία πλευρά υπο-
χωρεί εντός εις έλαφρύν αίγυπτιάζον κΰμα και οδηγεί βαθμηδόν κατακορύφιος προς τήν
ΰάσιν (πρθ. τήν υπό ϋϊιΐθΐηοοΓ έ'νθ. άν. σ. 274 διδομένην έξελικτικήν γένεσιν τοΰ κυματίου·
τούτου ώς δωρίου ούχι εντελώς έ'τι ανεπτυγμένου). Προς τούτοις πλην της ουσιώδους
διαφοράς τής τετραγώνου τομής τής μιάς και τής ορθογωνίου τής άλλης στήλης πρέπει
νά παρατηρήση τις την διάφορον άντίληψιν τής μορφής εις τους δύο τούτους τύπους,,
ών ό μέν έ'χει τι τοΰ βαρέος και χονδροκομμένου όγκου, ο δέ κομψότητα και λεπτήν
εύκαμψίαν και έν τη διασκοσμήσει έτι, ήτις έπι τής Ερυθραίας μέν στήλης είναι τι έξωτε-
ρικόν άνευ ίσχυροΰ οργανικού συνδέσμου προς τήν έπιφάνειαν, έπι δέ τών Άττίκοϊωνικών
στηλών προσαρμόζεται έπιτυχέστερον και άρθροΰται όργανικώτερον προς τό κΐνούμένον
περίγραμμα, πλουτιζομένη επί πλέον και δι' ανθρωπίνων παραστάσεων. Πρόσθες τέλος
δτι αί εξ Αττικής αύται επιστέψεις ύπεθάσταζον σφίγγα ή άλλο τι.
Άλλ' ή διακόσμησις τών Ασσυριακών προτύπων έ'χει τήν μάλλον κτυπητήν άναλο-
γίαν επί τών άνθεμωτών στηλών τής μικρασιατικής Ελλάδος, ών έλάχισται ευρέθησαν
μέχρι σήμερον. Τοιαϋται γνωσταί μοι είναι:
1. Ή εκ Δορυλαίου στήλη (εΐα. δ —Α. Μ. 1895 πίν. I ΚοΓΐβ=Μβηάθ1, 0&Ια1θί>αβ
άβ3 8οα1ρίαι·θ8 άθ8 ιηαδββδ ίιηρόπααχ οΙΙοιηίΐηδ II Νο 526. = Κοάβιην&ΐάί, Ό&8 Κθΐΐοϊ οθι
άβη Οι-ϊοώιβη είκ. 10). Αυτή κοσμείται υπό διπλών αντιθετικών σπειρών, ών μόνον μέρος
σφζεται στεφόμενον κατά πάσαν πιθανότητα υπό άνΟεμίου (βλ. και κατωτέρω σελ. 75 και
79). Άν και ή στήλη αυτί] ευρέθη εις τά ενδότερα τής Μικράς Ασίας, έν Έσκι Σεχίρ,
είναι όμως εκ νησιωτικού μαρμάρου, κατά. δέ τον Μβηάοΐ (ένθ. άν.) προέρχεται έκ Κυζίκου.
2. Ή έκ Τρωάδος στήλη έν Βθ8ΐοη τής Αμερικής (είκ. 0 = Αβ§ϊη9. I είκ. 283). Και
αύτη κοσμείται υπό διπλών σπειρών μετά λωτοΰ καΐ στέφοντος άνΟεμίου, άλλα τά στοιχεία
ταϋτα διεμορφώθησάν ε'ις πλουσιώτατον πλαστικόν κόσμον (βλ. σελ. 79).
Και τέλος αί Σαμιακά! στήλ,αι. Έκ τοϋ Ίωνικοΰ τούτου τύπου έχει τήν άρχήν της.
καΐ ή Αττική άνθεμοπή στήλη μέ τάς ποικιλίας της (Οοιιζθ, Ατι. (3ταΙ)ΐ'θ1. I πιν XIII, XIV,
1 (άπολεσθεϊσα), 2, 3 και 4. Β.Μβιΐ'οροΙίί&η Μαββαιπ 1916 σ. 125 ε'ικ. 1 κτλ;), ώς πρώτος,
ύπεστήριξεν ό Βοδοΐιοΐίβ (Α. Μ. 1889 σ. 297). Σχετικήν περί τοΰ ζητήματος βιβλιογραφίατ
βλ. λνοηζ, 8ιιιάϊβιι ζιι άβη αΐίίβοΐιβη Κπθ§θι·£γ&1)θ:πι 1913 σ. 110 σημ. 1.
Κύριον χαρακτηριστικόν τής στήλης ταύτης είναι ή εις έσχηματοποιημένον φυτικόν
Λ Ε 1924-
λωτοΰ περιθεούσης αυτήν μετά μεγάλου άνβεμίου ανερχομένου από της βάσεως και
μικρότερων πληρούντων τάς γωνίας. ΊΙ ταπητοειδής αυτη διακόσμησις δύναται τις
να εϊπη δτι έ'χει τό πρότυπον έν τή Ασσυριακή διακασμητικτ), ώς φαίνεται επί τοϋ εκ τοϋ-
ανακτόρου τοϋ Κουγιουντζίκ μαρμάρινου δαπέδου (ΡγηπΚ', Καιΐ8ΐ£>θ8θ1ιϊο1ιΙβ ίη Βΐΐάβΐ'η
11,61,2), άλλ' έπι της Ερυθραίας στήλης ή πληθωρική διακόσμησις έ'λαδε διάφορόν πως
χαρακτήρα προσαρμοζόμενον προς τήν μορφήν της στήλης δια των έπιστεφόντων
ώοειδών φύλλων και τοΰ άνΟεμίου τής βάσεως. Προς τον τύπον τοΰτον της έπιστέ-
ψεως δύνανται ϊσως νά σχετισθώσιν αί δύο θαυμάσιαι Άττικαι Ιωνικής τέχνης στήλαι τοΰ
ΈθνικοΟ μουσείου Αθηνών (Οοηζβ, Αΐί. Οτ&ϋΓθ-Ηβίδ Τ πιν. XI) και της Νέας Υόρκης
(Α. ^. Α. 1922 σ. 270 ε'ικ. I, 4, 5, 10 ϋπιβιηοοι·). Ή τραπεζοειδής μορφή των Έρυθραίων
στη?\.ών, αϊτινες εύρύνονται κατ' ευθείαν γραμμήν προς τά άνω, διεμορφώθη οΰτω παρά
ταϊς άττικαΐς, ώστε ή μεν άνο;» άπόληξις σχηματίζει μικρόν άβακα (β?„έπε τό άντίστοιχον
στέφον κόσμημα τής τελευταίας έρυθραίας στήλης), ή δέ ύπ' αυτήν ευθεία πλευρά υπο-
χωρεί εντός εις έλαφρύν αίγυπτιάζον κΰμα και οδηγεί βαθμηδόν κατακορύφιος προς τήν
ΰάσιν (πρθ. τήν υπό ϋϊιΐθΐηοοΓ έ'νθ. άν. σ. 274 διδομένην έξελικτικήν γένεσιν τοΰ κυματίου·
τούτου ώς δωρίου ούχι εντελώς έ'τι ανεπτυγμένου). Προς τούτοις πλην της ουσιώδους
διαφοράς τής τετραγώνου τομής τής μιάς και τής ορθογωνίου τής άλλης στήλης πρέπει
νά παρατηρήση τις την διάφορον άντίληψιν τής μορφής εις τους δύο τούτους τύπους,,
ών ό μέν έ'χει τι τοΰ βαρέος και χονδροκομμένου όγκου, ο δέ κομψότητα και λεπτήν
εύκαμψίαν και έν τη διασκοσμήσει έτι, ήτις έπι τής Ερυθραίας μέν στήλης είναι τι έξωτε-
ρικόν άνευ ίσχυροΰ οργανικού συνδέσμου προς τήν έπιφάνειαν, έπι δέ τών Άττίκοϊωνικών
στηλών προσαρμόζεται έπιτυχέστερον και άρθροΰται όργανικώτερον προς τό κΐνούμένον
περίγραμμα, πλουτιζομένη επί πλέον και δι' ανθρωπίνων παραστάσεων. Πρόσθες τέλος
δτι αί εξ Αττικής αύται επιστέψεις ύπεθάσταζον σφίγγα ή άλλο τι.
Άλλ' ή διακόσμησις τών Ασσυριακών προτύπων έ'χει τήν μάλλον κτυπητήν άναλο-
γίαν επί τών άνθεμωτών στηλών τής μικρασιατικής Ελλάδος, ών έλάχισται ευρέθησαν
μέχρι σήμερον. Τοιαϋται γνωσταί μοι είναι:
1. Ή εκ Δορυλαίου στήλη (εΐα. δ —Α. Μ. 1895 πίν. I ΚοΓΐβ=Μβηάθ1, 0&Ια1θί>αβ
άβ3 8οα1ρίαι·θ8 άθ8 ιηαδββδ ίιηρόπααχ οΙΙοιηίΐηδ II Νο 526. = Κοάβιην&ΐάί, Ό&8 Κθΐΐοϊ οθι
άβη Οι-ϊοώιβη είκ. 10). Αυτή κοσμείται υπό διπλών αντιθετικών σπειρών, ών μόνον μέρος
σφζεται στεφόμενον κατά πάσαν πιθανότητα υπό άνΟεμίου (βλ. και κατωτέρω σελ. 75 και
79). Άν και ή στήλη αυτί] ευρέθη εις τά ενδότερα τής Μικράς Ασίας, έν Έσκι Σεχίρ,
είναι όμως εκ νησιωτικού μαρμάρου, κατά. δέ τον Μβηάοΐ (ένθ. άν.) προέρχεται έκ Κυζίκου.
2. Ή έκ Τρωάδος στήλη έν Βθ8ΐοη τής Αμερικής (είκ. 0 = Αβ§ϊη9. I είκ. 283). Και
αύτη κοσμείται υπό διπλών σπειρών μετά λωτοΰ καΐ στέφοντος άνΟεμίου, άλλα τά στοιχεία
ταϋτα διεμορφώθησάν ε'ις πλουσιώτατον πλαστικόν κόσμον (βλ. σελ. 79).
Και τέλος αί Σαμιακά! στήλ,αι. Έκ τοϋ Ίωνικοΰ τούτου τύπου έχει τήν άρχήν της.
καΐ ή Αττική άνθεμοπή στήλη μέ τάς ποικιλίας της (Οοιιζθ, Ατι. (3ταΙ)ΐ'θ1. I πιν XIII, XIV,
1 (άπολεσθεϊσα), 2, 3 και 4. Β.Μβιΐ'οροΙίί&η Μαββαιπ 1916 σ. 125 ε'ικ. 1 κτλ;), ώς πρώτος,
ύπεστήριξεν ό Βοδοΐιοΐίβ (Α. Μ. 1889 σ. 297). Σχετικήν περί τοΰ ζητήματος βιβλιογραφίατ
βλ. λνοηζ, 8ιιιάϊβιι ζιι άβη αΐίίβοΐιβη Κπθ§θι·£γ&1)θ:πι 1913 σ. 110 σημ. 1.
Κύριον χαρακτηριστικόν τής στήλης ταύτης είναι ή εις έσχηματοποιημένον φυτικόν