DOI Artikel:
Brendel, János: Rodczenko - produktywizm - Proletkult: uwagi na marginesie monografii artysty
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27011#0255
RODCZENKO — PRODUKTYWIZM — PBOLETKULT
203
1920 r. dominującą rolę odgrywają już konstruktywiści, wzbogacają pro-
gram artystyczny futurystów. Od przełomu 1918 - 1919 r. w awangardzie
rosyjskiej wyodrębniają się trzy tendencje, w rozwoju których poważniej-
szą rolę odgrywał produktywizm. Dynamiczny rozwój jego teorii i później-
sze oddziaływanie poza własnymi kręgami uzasadnia wyodrębnienie go już
tak wcześnie. Na peryferiach produktywizmu sytuują się konstruktywizm,
grupa artystów, którzy pozostali w sferze analitycznych (laboratoryjnych)
poszukiwań, z drugiej zaś strony futuryzm. Ten ostatni z biegiem czasu,
zatracił swój oryginalny, świeży wyraz, tak ważny dla inspiratorskiego
oddziaływania na awangardę przed 1918 rokiem. Futurystyczno-produkty-
wistyczna propozycja Lefu nie została z taką konsekwencją formułowana,
jak uczynił to Tarabukin w teorii produktywizmu. Nie zapomnijmy też
o tym, że propozycje Lefu pozostały w sferze teoretycznych rozważań, na-
tomiast realizatorami produktywizmu byli konstruktywiści. Interesującym
momentem historii sztuki tamtych lat jest zażegnanie możliwości konflik-
tu między futurystami a Proletkultem po 1921 r. Przypuszczać należy, że
w znacznym stopniu było to wynikiem powtarzających się w tym okresie
ataków na Proletkult. Zbliżanie się niektórych przedstawicieli Proletkultu
do Lefu czy do produktywizmu w lefowskim wydaniu podyktowane zo-
stało potrzebą szukania wśród awangardy „sojuszników”, aby umocnić
własną pozycję. Zainteresowanie się Proletkultu sztuką w produkcji (Is-
kusstvo i proizvodstvo), czyli produktywizmem, świadczy o tym, że zbie-
żności, o których była mowa, nie mają znaczenia wyłącznie teoretycznego
w rozważaniach artystów, lecz zostały już wówczas uświadomione, two-
rząc podstawy do „strategicznego” zbliżenia się Proletariatu do awan-
gardy.
RODCHENKO — PRODUCTIVISM — PROLETCULT
Summary
The monograph of A. Rodchenko, by German Karginov (Budapest 1975) opens
the article and further on it presents the results of preliminary investigation of the
Iinks between the theories of Proletcult and Productivism. Since many years, these
iinks have been focussing the investigators’ attention, but they have never been earn-
estly analysed. The author stressed the fact that Productivism, when referring to
certain theories of Proletcult had its deeper motivation. These Iinks do not only
refer to the ideas expressed in the slogans of Proletcult, but they have a common
root, that is: the empirioristic theory of society and the theory of organization and
the proletarian culture, the theory formulated by A. A. Bogdanoy. These Iinks refer
to numerous statements expressed by this philosopher and other representatives of
Proletcult.
203
1920 r. dominującą rolę odgrywają już konstruktywiści, wzbogacają pro-
gram artystyczny futurystów. Od przełomu 1918 - 1919 r. w awangardzie
rosyjskiej wyodrębniają się trzy tendencje, w rozwoju których poważniej-
szą rolę odgrywał produktywizm. Dynamiczny rozwój jego teorii i później-
sze oddziaływanie poza własnymi kręgami uzasadnia wyodrębnienie go już
tak wcześnie. Na peryferiach produktywizmu sytuują się konstruktywizm,
grupa artystów, którzy pozostali w sferze analitycznych (laboratoryjnych)
poszukiwań, z drugiej zaś strony futuryzm. Ten ostatni z biegiem czasu,
zatracił swój oryginalny, świeży wyraz, tak ważny dla inspiratorskiego
oddziaływania na awangardę przed 1918 rokiem. Futurystyczno-produkty-
wistyczna propozycja Lefu nie została z taką konsekwencją formułowana,
jak uczynił to Tarabukin w teorii produktywizmu. Nie zapomnijmy też
o tym, że propozycje Lefu pozostały w sferze teoretycznych rozważań, na-
tomiast realizatorami produktywizmu byli konstruktywiści. Interesującym
momentem historii sztuki tamtych lat jest zażegnanie możliwości konflik-
tu między futurystami a Proletkultem po 1921 r. Przypuszczać należy, że
w znacznym stopniu było to wynikiem powtarzających się w tym okresie
ataków na Proletkult. Zbliżanie się niektórych przedstawicieli Proletkultu
do Lefu czy do produktywizmu w lefowskim wydaniu podyktowane zo-
stało potrzebą szukania wśród awangardy „sojuszników”, aby umocnić
własną pozycję. Zainteresowanie się Proletkultu sztuką w produkcji (Is-
kusstvo i proizvodstvo), czyli produktywizmem, świadczy o tym, że zbie-
żności, o których była mowa, nie mają znaczenia wyłącznie teoretycznego
w rozważaniach artystów, lecz zostały już wówczas uświadomione, two-
rząc podstawy do „strategicznego” zbliżenia się Proletariatu do awan-
gardy.
RODCHENKO — PRODUCTIVISM — PROLETCULT
Summary
The monograph of A. Rodchenko, by German Karginov (Budapest 1975) opens
the article and further on it presents the results of preliminary investigation of the
Iinks between the theories of Proletcult and Productivism. Since many years, these
iinks have been focussing the investigators’ attention, but they have never been earn-
estly analysed. The author stressed the fact that Productivism, when referring to
certain theories of Proletcult had its deeper motivation. These Iinks do not only
refer to the ideas expressed in the slogans of Proletcult, but they have a common
root, that is: the empirioristic theory of society and the theory of organization and
the proletarian culture, the theory formulated by A. A. Bogdanoy. These Iinks refer
to numerous statements expressed by this philosopher and other representatives of
Proletcult.