Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (2.1983)

EMB! .pMATYCZNE SOBŁESCIANA GOTFRYDA PESCHWITZA

21

nej grafice emblematycznej, bliskiej szczególnie niektórym projektom
Adolfa Boya rytowanym przez Johanna Bensheimera. Uderzające ana-
logie nasuwają graficzne ilustracje dziel J. Camerariusa: Symbolorum
et emblematum... (Norymberga 1595) i tegoż Pictura hieroglyphica.. .
(Norymberga 1596) oraz kompendium G. Ferro, Teatro d’imprese (Wene-
cja 1623).
W świetle informacji, jakie posiadamy, nie sposób odrzucić nasuwa-
jącą się sugestię, że rysownikiem i projektantem mógł być sam Got-
fryd Peschwitz, o którym wiadomo, że uprawiał amatorsko malarstwo 14.
Bezspornym natomiast jego dziełem jest inwencja programu i całość sym-
bolicznej reżyserii.
Puniif wyjścia dla analizy dekoracyjnej scenerii stanowi projekt ar-
chitektoniczny bramy wzniesionej na uroczysty ingres króla na Długim
Targu. Poprzedzały tę kulminacyjną dekorację wzniesioną przed kró-
lewską rezydencją dwa obeliski, nie całkiem trafnie nazwane bramą,
ustawione na ulicy Długiej. Brak danych źródłowych nie pozwala na
identyfikację osoby projektanta tej dekoracji. Znaczne jednak analogie,
jakie występują między dekoracją piedestałów obelisków i rodzajem
konstrukcji znaków emblematycznych a bramą z Długiego Targu, pozwa-
lają przypuszczać, że Obelisci jak i Porta Triumphalis są dziełem Got-
fryda Peschwitza.
Znana z nieudolnego miedziorytu P. Bocka brama triumfalna, przy
wszystkich analogiach, jakie można wykazać w stosunku do dawniej-
szych tego typu rozwiązań, odbiega swą architekturą zasadniczo od tra-
dycyjnych przykładów (il. 9). Zamiast monumentalnych, szeroko wzwyż
rozbudowanych dwustronnych konstrukcji, przypominających kształtem
barokowe retabula, jak w wypadku bramy wzniesionej dla Marii Lu-
dwiki Gonzagi według projektu J. Miincha w 1646 r., a przekazanej
w znakomitej rycinie W. Hondiusza, zbudowano skromniejszy pawilo-
nowy geometryzowany portyk na przedprożu przed bramą kamienicy ls.
Założony na planie kwadratu altanowy portyk — quadrifrons — w
małym stopniu przypominał tradycyjną bramę. Składał się z czterech
symetrycznie rozmieszczonych arkadowych fasad, co raczej sprawiało
wrażenie portali arkadowych flankowanych kolumnami na wysokich co-
kołach, na styku arkad. Cztery identyczne przęsła arkad, bez belkowań,
wraz z obeliskami, cechuje pewna lekkość konstrukcji i logika przemy-
ślanej całości. Warto zauważyć, że łuki arkad są nieco spłaszczone, co
razem z obeliskami zdaje się wskazywać na niderlandzkie wzorce, cho-
ciaż całość nawiązuje wyraźnie do renesansu. Ten spóźniony refleks

14 K. Reychraann, op. cit., s. 54 - 55.
15 T. Witczak, op. cit., il. 9.