OSTATNIE FORUM CESARSKIE

69

w tym miejscu jest kwestią godności33. Pomocą w tym celu służyły
instytucje kulturalne, które spełniać miały zasadniczo dwojaką rolę —
służyć kształtowaniu świadomości narodowej oraz stanowić miejsce wy-
poczynku w walce na polu umacniania niemczyzny34. Te dwa podsta-
wowe zadania wyrażone zostały umieszczeniem przed portykiem Teatru
dwu posągów, będących późnym nawiązaniem do koncepcji dwu dróg
życiowych: via activa i via contemplativa. Postaci muskularnego mło-
dzieńca z wieńcem laurowym w dłoni, kroczącego energicznie przy boku
pantery, przeciwstawiono figurę nagiej dziewczyny siedzącej na lwie
i „spoglądającej z rozmarzeniem w odmienny, piękny świat romantycz-
ności” 35.
Podsumowując, forma poznańskiego Forum Cesarskiego uzależniona
została od rozwiązania obwodnicy (tzw. Ringu) zaplanowanej zgodnie
z aktualnymi w Niemczech ok. 1900 r. koncepcjami urbanistycznymi.
Koncepcje te miały dwa źródła. Pierwsze stanowiła teoria urbanistyczna
sformułowana przez R. Baumeistra; drugie — dezyderaty estetyczne
C. Sittego. Natomiast idea utworzenia przy obwodnicy Forum Cesarskie-
go zaczerpnięta została z rozwiązania Ringu wiedeńskiego.
Symbolika poznańskiego Forum rozpatrywana w planie ogólnym do-
tyczyła kulturotwórczej roli Niemiec — niemieckiego państwa i narodu
— wobec Wielkopolski i Pomorza. W planie szczegółowym, odpowiednio
do przeznaczenia budowli reprezentacyjnych, program ten różnicował się
na:
1) legitymowanie władzy cesarzy Rzeszy Niemieckiej,
2) gloryfikację niemieckiej kolonizacji,
3) zamanifestowanie znaczenia nauki i sztuki niemieckiej w kształto-
waniu świadomości narodowej i podnoszeniu poziomu życia prowincji,
53 Werset ów, zaczerpnięty z Schillera, brzmiał: „Der Menschheit Würde ist
in eure Hand gegeben; bewehret sie! Sie sinlkt mit euch; mit euch wird sie sich
heben!”. Per. Die Residenzstadt..., op. cit., s. 517.
34 Por. M. Gumowski, Historia zbiorów Muzeum Wielkopolskiego. Muzeum
Wielkopolskie w Poznaniu, R. 1, 1923, s. 7,
Pogląd, traktujący instytucje kulturalne jako oręż w walce oraz miejsce wy-
poczynku po walce na polu narodowym, wypierał skutecznie ugodowe deklaracje,
które w imię uniwersalnych wartości sztutó proponowały łagodzenie konfliktów
narodowościowych. Por. M. Gumowski, Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu.
Nowy Przegląd Literatury i Sztuki. R, 2, 1921 — streszczenie przemówień wygło-
szonych z okazji otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka III przez naczelnego
prezesa Waldowa i dyrektora muzeum dra Kaemmerera: Die Residenzstadt...,
op. cit., s. 460 — kwestia napisu w tympanonie naczółka Teatru. Proponowano
z początku werset Goethego: „Die Kunst versöhnt der Sitten Wiederstreit. In ihren
Kreisen woltet Einigkeit”. Ostatecznie jednak zdecydowano się umieścić werset
z Schillera (por. przyp. 33).
85 Por. Die Residenzstadt..., op. cit., s. 51®.