98

A. TUROWSKI

retycznych systemów w sztuce”, który miał położyć podwaliny pod po-
znanie elementów i systemów w sztuce w ich rozwoju historycznym.
Badania miały być prowadzone nad formą, strukturą, fakturą, konstruk-
cją, kolorami itp. Prace analityczne tego oddziału miały na celu usta-
lenie nowej typologii w dziedzinie dzieł sztuki i kierunków artystycz-
nych w sztuce współczesnej. Następnym był prowadzony przez M. Ma-
tiuszina oddział „organicznej kultury”, który był powołany do badania
właściwości tzw. „poszerzonego widzenia” wiążącego ustawicznie rozwi-
janą obserwację wzrokową z poznaniem za pomocą dotyku oraz słuchu.
Tatlin do wiosny 1925 roku kierował oddziałem „kultury materialnej”,
który wychodząc od doświadczeń nad nowymi materiałami miał na celu
opracowanie konstrukcji i modeli, a wreszcie konkretnych projektów dla
przemysłu. P. Mansurow prowadził oddział „eksperymentalny”. Jego
zadaniem była organizacja badań nad różnymi formami struktur orga-
nicznych oraz budową ciała człowieka w powiązaniu z konstrukcjami
utylitarnymi. Wreszcie prowadzony przez P. Filonowa, a następnie Pu-
nina, odidział „powszechnej ideologii sztuki” miał za zadanie kompilować
w syntetycznej teorii rozproszone wyniki doświadczeń w dziedzinie sztu-
ki współczesnej. Dążąc do ustalenia podstaw estetycznych obiektywizo-
wał również metody pracy twórczej. Planowany był ponadto oddział
fonologiczny. Zasięg badań prowadzonych w ramach poszczególnych pla-
cówek był bardzo szeroki i nie ograniczał się tylko do malarstwa. In-
teresowano się ponadto muzyką, tańcem, teatrem, fotografią, filmem
i wreszcie projektowaniem przemysłowym. „Co badamy? — zapytywał
jesienią 1923 roku Malewicz i odpowiadał: — kulturę artystyczną. Prze-
ciwstawiamy nasze naukowe podejście i nasze metody, postawom opar-
tym na «smaku» — podoba się to czy się nie podoba; idziemy w kie-
runku nowych problemów, tam gdzie zanika stare pojmowanie artysty
a na jego miejsce pojawia się nowy: uczony — artysta” 2S.
Od września 1924 roku Muzeum Kultury Artystycznej zostało za-
mienione na Instytut Kultury Artystycznej (Inchuk), a niecały rok póź-
niej na Państwowy Instytut Kultury Artystycznej (Ginehuk). Zmiana
ta, popierana przez Malewicza, była konsekwencją coraz dalej idącej
redukcji funkcji muzeum do zadań badawczych29. Równocześnie wraz
z rysującą się nową koncepcją sztuki w ramach przeobrażeń teorii pro-
duktywistycznej — działanie Malewicza i jego idea muzeum spotykała

** Cytuję za L. A. Zadova, Gosudarstven.nyj Institut Chudo&eslvennoj Kul’tu-
ry, op. cit, s. 26,
*® K. Malevich, Plan of the Formal and Theoretical Departament at
GINKhUK, 1924 - 1925] oraz Letter of K. Malevich to the Petrograd of Scientific
Institutes. W: Kasimir Malexvitsch sum 100. Geburstag, op. cit., s. 279, 275.