DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bryl, Mariusz: New Art History: nauka, polityka, obyczaj
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28098#0204
202
MARIUSZ BRYL
ku lat dziewięćdziesiątych uwagę opinii publicznej w USA, stanowi nieja-
ko oś, wokół której koncentrują się polemiki na temat ewolucji sfery życia
publicznego w Ameryce32. Zapoczątkowana debatą nad kryzysem huma-
nistyki uniwersyteckiej, kontrowersja między tradycjonalistami a rady-
kałami, z chwilą, gdy w centrum stanął problem PC, wykroczyła daleko
poza ramy uniwersytetu, czy życia naukowego i objęła swym zasięgiem
takie kluczowe dziedziny życia społecznego, jak mass media, prawo, opie-
ka zdrowotna, czy - last but not least - polityka33. Obok poszerzenia pola
toczącej się debaty, równie ważnym zjawiskiem jest wyraźna polaryzacja
stanowisk, po części spowodowana zapewne potrzebami polityki (np. ta-
ktyki wyborczej), po części zaś rzeczywistą radykalizacją ideową tak
tradycjonalistów, jak radykałów.
Oczywiście należy zdawać sobie sprawę, że miejsce historii sztuki
w tej debacie nie jest zbytnio eksponowane. Nawet jeśli zawęzi się ją do
„sporu o humanistykę”, to i tak przeważająca część dyskusji dotyczy hi-
storii i teorii literatury, a nie sztuki. Ta dysproporcja odzwierciedla natu-
ralną przewagę, jaką w kształceniu akademickim posiada edukacja lite-
racka nad artystyczną, a w strukturze uniwersytetów - departamenty
literatury nad departamentami historii sztuki. Koncentrując się na po-
lemikach wokół NAH powinniśmy pamiętać, że większość poruszanych
w nich problemów i używanych argumentów nie stanowi specyfiki naszej
dyscypliny, ale funkcjonuje również w innych obszarach: historii litera-
tury, teorii kultury, filozofii, etc.
III. „THE NEW CRITERION” VERSUS NEW ART HISTORY
Charakterystykę - określonego przez konserwatystów - miejsca, jakie
NAH zajmuje w „sporze o humanistykę”, oprzemy na atakach kierowa-
nych pod jej adresem ze strony konserwatywnej krytyki, której forum
stanowi czasopismo „The New Criterion”. Gdy we wrześniu 1982 roku
ukazał się jego pierwszy numer, redaktorzy tłumaczyli czytelnikom po-
trzebę stworzenia nowego czasopisma uczuciem głębokiego niezadowole-
nia, jakie budzą wśród nich poziom i treści niesione przez dotychczas fun-
32 Najbardziej reprezentatywny zbiór tekstów dotyczących różnych aspektów PC przy-
nosi: P. Berman (ed.), Debating P.C.: The Controversy over Political Correctness on Colle-
ge Campuses, New York 1992; zob. też: Ch. Newfield, What Was Political Correctness?
Race, the Right, and Managerial Democracy in the Humanities, „Critical Inquiry” 19, Win-
ter 1993. W Polsce o PC pisal m.in.: P. Przybysz, Political Correctness. Nowa ortodoksja
czy nowe oświecenie?, „Czas Kultury”, wrzesień-paździemik 1991.
33 W tym kontekście zwycięstwo Clintona uważane jest za triumf PC. Natomiast wy-
grana Republikanów w jesiennych wyborach 1994 roku ujawniła wpływ, jaki na amery-
kańską opinię publiczną wywiera nasilająca się konserwatywna krytyka zjawiska PC.
MARIUSZ BRYL
ku lat dziewięćdziesiątych uwagę opinii publicznej w USA, stanowi nieja-
ko oś, wokół której koncentrują się polemiki na temat ewolucji sfery życia
publicznego w Ameryce32. Zapoczątkowana debatą nad kryzysem huma-
nistyki uniwersyteckiej, kontrowersja między tradycjonalistami a rady-
kałami, z chwilą, gdy w centrum stanął problem PC, wykroczyła daleko
poza ramy uniwersytetu, czy życia naukowego i objęła swym zasięgiem
takie kluczowe dziedziny życia społecznego, jak mass media, prawo, opie-
ka zdrowotna, czy - last but not least - polityka33. Obok poszerzenia pola
toczącej się debaty, równie ważnym zjawiskiem jest wyraźna polaryzacja
stanowisk, po części spowodowana zapewne potrzebami polityki (np. ta-
ktyki wyborczej), po części zaś rzeczywistą radykalizacją ideową tak
tradycjonalistów, jak radykałów.
Oczywiście należy zdawać sobie sprawę, że miejsce historii sztuki
w tej debacie nie jest zbytnio eksponowane. Nawet jeśli zawęzi się ją do
„sporu o humanistykę”, to i tak przeważająca część dyskusji dotyczy hi-
storii i teorii literatury, a nie sztuki. Ta dysproporcja odzwierciedla natu-
ralną przewagę, jaką w kształceniu akademickim posiada edukacja lite-
racka nad artystyczną, a w strukturze uniwersytetów - departamenty
literatury nad departamentami historii sztuki. Koncentrując się na po-
lemikach wokół NAH powinniśmy pamiętać, że większość poruszanych
w nich problemów i używanych argumentów nie stanowi specyfiki naszej
dyscypliny, ale funkcjonuje również w innych obszarach: historii litera-
tury, teorii kultury, filozofii, etc.
III. „THE NEW CRITERION” VERSUS NEW ART HISTORY
Charakterystykę - określonego przez konserwatystów - miejsca, jakie
NAH zajmuje w „sporze o humanistykę”, oprzemy na atakach kierowa-
nych pod jej adresem ze strony konserwatywnej krytyki, której forum
stanowi czasopismo „The New Criterion”. Gdy we wrześniu 1982 roku
ukazał się jego pierwszy numer, redaktorzy tłumaczyli czytelnikom po-
trzebę stworzenia nowego czasopisma uczuciem głębokiego niezadowole-
nia, jakie budzą wśród nich poziom i treści niesione przez dotychczas fun-
32 Najbardziej reprezentatywny zbiór tekstów dotyczących różnych aspektów PC przy-
nosi: P. Berman (ed.), Debating P.C.: The Controversy over Political Correctness on Colle-
ge Campuses, New York 1992; zob. też: Ch. Newfield, What Was Political Correctness?
Race, the Right, and Managerial Democracy in the Humanities, „Critical Inquiry” 19, Win-
ter 1993. W Polsce o PC pisal m.in.: P. Przybysz, Political Correctness. Nowa ortodoksja
czy nowe oświecenie?, „Czas Kultury”, wrzesień-paździemik 1991.
33 W tym kontekście zwycięstwo Clintona uważane jest za triumf PC. Natomiast wy-
grana Republikanów w jesiennych wyborach 1994 roku ujawniła wpływ, jaki na amery-
kańską opinię publiczną wywiera nasilająca się konserwatywna krytyka zjawiska PC.