50

JAROSŁAW JARZEWICZ


Ryc. 15. Fiirstenwalde, katedra, rzut. (Wg Die Kunstdenkmaler d. Prov. Brandenburg, VI, 1,
Die Kunstdenkmaler des Kreises Lebus, Berlin 1909; repr. R. Rau)

rymberdze53, można też traktować jako modernizację tradycji północnej.
Nie jest kwestią przypadku, że chóry katedry w Verden i „niemal katedr/’
we Frankfurcie należą do typu bezkaplicowego w odróżnieniu od kaplico-
wych chórów obejściowych far mieszczańskich Brandenburgii54. Do tego pre-
cedensu - fary, która jest „prawie katedrą”, nawiązano w Nysie. Ta najoka-
zalsza w lubuskiej diecezji budowla mogła odegrać rolę źródła inspiracji dla
wyboru tego typu także dla kościoła w nowej rezydencji i stolicy księstwa,
które objął Wacław jako biskup wrocławski.
Nie tylko jednak cechy typologiczne można interpretować jako wyraz
„książęco-biskupich” aspiracji. Świadczy o nich też szczególne ukształto-
53 Obie budowle były wznoszone niemal współcześnie. Badstiibner, op. cit., przy-
puszcza, że we Frankfurcie nawiązano do norymberskiego projektu.
54 Wśród gotyckich katedr można wyodrębnić liczną grupę bezkaplicowych chórów
obejściowych tworzących odrębną tradycję: np. Laon I, Langres, Mantes, Arras, Munster,
Bazylea, Lozanna - H. J. Kunst, Die Entstehung..., s. 55. Do tej tradycji nawiązują też
polskie - pierwotnie bezkaplicowe - katedry we Wrocławiu, Krakowie i Gnieźnie. Naj-
starszy chór obejściowy na obszarze budownictwa ceglanego - prezbiterium katedry w
Roskilde z ok. 1180 roku - też należy do typu bezkaplicowego. Co więcej, wysokie empory
nad obejściem, otwarte szerokimi arkadami tworzą tam jakby „halopodobną” przestrzeń.
Por. V. Lorenzen, RoskildeDomkirke. Roskilde 1924, passim.