DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Kowalczyk, Izabela: Wątki feministyczne w sztuce polskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0137
Izabela Kowalczyk
WĄTKI FEMINISTYCZNE W SZTUCE POLSKIEJ
Wśród wielu wątków zachodniej sztuki lat siedemdziesiątych wyod-
rębniła się twórczość zaangażowana w problematykę płci - sztuka femi-
nistyczna. Doczekała się ona wielu analiz, gruntownych opracowań, stała
się głównym polem zainteresowania dla ugruntowanej już metodologicz-
nie feministycznej historii sztuki. W Polsce dziedzina ta praktycznie funk-
cjonuje na peryferiach nauki. Brak bowiem studiów kobiecych, nie ma też
odpowiednich metodologii. A przecież także w Polsce, choć nie na wielką
skalę, można zauważyć działania pozostające pod wpływem sztuki femini-
stycznej. Są to m.in. wystawy - przeglądy twórczości kobiet. Wymienić moż-
na tu takie ekspozycje jak: „Sztuka kobiet” (Galeria ON Poznań, IV 1980),
,Artystki Polskie” (Muzeum Narodowe Warszawa, IX-XI 1991), „Obecność
III” (Poznań, V 1992), „Żywioły” (Łódź, V-VI 1993, Warszawa, VI-VII 1993).
Choć nie pomyślane jako feministyczne, wywołały one problem twórczości
kobiecej. W ślad za nimi pojawiły się, głównie w krytyce artystycznej, ataki
na rozdzielanie sztuki na męską i kobiecą.
Uważam, że podział taki jest w pełni uprawomocniony. Wychodzę bo-
wiem z założenia, że działalność artystyczna była i jest określona przez
płeć artysty. To, co ją konstytuowało w przeszłości, to kategorie związane
z prymatem płci męskiej w dyskursie sztuki, takie jak: geniusz, twórca,
odbiorca, wykluczające kobiety z działalności artystycznej, to także me-
chanizmy związane z edukacją artystyczną, do której kobiety nie miały
dostępu, to wreszcie twórczość, w której mężczyzna jest podmiotem mó-
wiącym, zaś kobieta jedynie obiektem sztuki. Język sztuki dawnej był za-
tem językiem męskim. Do przełamania tego męskiego dyskursu sztuki
niewątpliwie przyczynia się twórczość feministyczna. Zmuszona jednak
jest do poruszania się w obrębie zastanego przez siebie dyskursu. Trudno
jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czym jest sztuka feministyczna
i jakie są jej wyznaczniki. Kategoria ta nie implikuje bowiem stylisty-
WĄTKI FEMINISTYCZNE W SZTUCE POLSKIEJ
Wśród wielu wątków zachodniej sztuki lat siedemdziesiątych wyod-
rębniła się twórczość zaangażowana w problematykę płci - sztuka femi-
nistyczna. Doczekała się ona wielu analiz, gruntownych opracowań, stała
się głównym polem zainteresowania dla ugruntowanej już metodologicz-
nie feministycznej historii sztuki. W Polsce dziedzina ta praktycznie funk-
cjonuje na peryferiach nauki. Brak bowiem studiów kobiecych, nie ma też
odpowiednich metodologii. A przecież także w Polsce, choć nie na wielką
skalę, można zauważyć działania pozostające pod wpływem sztuki femini-
stycznej. Są to m.in. wystawy - przeglądy twórczości kobiet. Wymienić moż-
na tu takie ekspozycje jak: „Sztuka kobiet” (Galeria ON Poznań, IV 1980),
,Artystki Polskie” (Muzeum Narodowe Warszawa, IX-XI 1991), „Obecność
III” (Poznań, V 1992), „Żywioły” (Łódź, V-VI 1993, Warszawa, VI-VII 1993).
Choć nie pomyślane jako feministyczne, wywołały one problem twórczości
kobiecej. W ślad za nimi pojawiły się, głównie w krytyce artystycznej, ataki
na rozdzielanie sztuki na męską i kobiecą.
Uważam, że podział taki jest w pełni uprawomocniony. Wychodzę bo-
wiem z założenia, że działalność artystyczna była i jest określona przez
płeć artysty. To, co ją konstytuowało w przeszłości, to kategorie związane
z prymatem płci męskiej w dyskursie sztuki, takie jak: geniusz, twórca,
odbiorca, wykluczające kobiety z działalności artystycznej, to także me-
chanizmy związane z edukacją artystyczną, do której kobiety nie miały
dostępu, to wreszcie twórczość, w której mężczyzna jest podmiotem mó-
wiącym, zaś kobieta jedynie obiektem sztuki. Język sztuki dawnej był za-
tem językiem męskim. Do przełamania tego męskiego dyskursu sztuki
niewątpliwie przyczynia się twórczość feministyczna. Zmuszona jednak
jest do poruszania się w obrębie zastanego przez siebie dyskursu. Trudno
jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czym jest sztuka feministyczna
i jakie są jej wyznaczniki. Kategoria ta nie implikuje bowiem stylisty-