POLITYKA TEORII: POKOLENIA I GEOGRAFIE

155

Od wielu lat nauczałam z pozycji jawnie feministycznej. Pisałam i ba-
dałam, stosując metody, które ujawniają moje zaangażowanie w femini-
styczną koncepcję polityczności wiedzy. Obecnie jednak, w ramach tej
specjalizacji, nie nauczam ,jako feministka”, ale sam feminizm czynię
przedmiotem nauczania. Moim obowiązkiem jest zatem sporządzenie ma-
py różnorodnych tradycji i debat konstytuujących feministyczne teorie
kultury, historii i sztuki, w celu stworzenia spójnego pod względem dyda-
ktycznym i merytorycznym programu studiów. Konstruowany przeze
mnie projekt teoretyczny posiada wymiar polityczny. Jestem zmuszona
do wypracowania feministycznego podejścia do samego feminizmu3.
W pierwszym roku istnienia specjalizacji daleko było do pełnej fre-
kwencji. Przyciągnęła ona relatywnie mało studentek, co więcej - ze
względów finansowych - jeszcze mniejsza ich liczba była w stanie ją
ukończyć. Tym niemniej przyciągnęła ona wiele studentek, które uczest-
niczyły w seminariach jako wolne słuchaczki. Pierwsze zajęcia rozpoczę-
łam od zadania prostego pytania: dlaczego tu jesteście? Co was skłoniło
do przyjścia na ten kurs/do tej sali wykładowej? Zebrałam wiele odpowie-
dzi, które zawierały dużo interesujących informacji. Jedna ze studentek
stwierdziła, że nie wybrała tej specjalizacji, z obawy przed stygmatem
związanym z przygotowywaniem MA w zakresie studiów feministycz-
nych. Jest to rzeczywisty problem w warunkach instytucjonalnych form
i kategorii naszej dyscypliny, od których zależy zatrudnienie absolwentek
w przyszłości. Inna studentka powiedziała, że nie jest feministką, ale
czuje, że w teorii feministycznej jest wiele rzeczy przydatnych dla społe-
cznych studiów w historii sztuki. Między tymi dwoma stanowiskami zna-
lazły się wypowiedzi w pełni zaangażowanych, często starszych kobiet,
których doświadczenie w roli matek łub w pracy zawodowej, bezpośred-
nio, często bardzo boleśnie, konfrontowało je z konkretnymi przejawami
sprzeczności kształtującymi życie kobiet w społeczeństwie zachodnim.
Dla tych kobiet feminizm - to praktyka, środek do przetrwania i nadania
sensu swemu życiu, nie zaś teoretyczny lukier na akademickim torcie.
W przypadku młodszych kobiet wydawało się, że to nie przygniatająca
swym ciężarem polityka przywiodła je do sali seminaryjnej, ale poczucie,
że coś interesującego i ważnego dzieje się w tym czymś, zwanym teorią
feministyczną.
Termin teoria feministyczna jest obecnie szeroko rozpowszech-
niony. Ale czym on jest? Czy oznacza, że istnieje przekonująca perspekty-
3 Tradycja feministyczna stanowi obecnie zarówno przedmiot studiów, jak też zespół
teorii i metodologii służących do studiowania innych przedmiotów, na przykład sztuk
wizualnych lub filmu. Program specjalizacji składa się zatem z trzech elementów:
Feminizm i kultura: perspektywy teoretyczne; Feminizm: sztuka, historia; Feminizm
i praktyka w sztukach wizualnych: konfiguracje kobiecości.