DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Olszewski, Lechosław: Działalność Warsztatu Formy Filmowej jako przykład strategii sztuki wobec władzy w Polsce lat siedemdziesiątych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28184#0133
DZIAŁALNOŚĆ WARSZTATU FORMY FILMOWEJ JAKO PRZYKŁAD STRATEGII SZTUKI
131
koncepcję jednorazowości zjawiska, jego podobieństwo do życia, nie dają-
cych się przewidzieć wydarzeń. Kontrola ograniczała się jedynie do za-
wierzenia automatyzmowi wypadków. Było w tym tyle prowokacji, co za-
bawy. Podobnie zresztą jak we Fluxusowej praktyce, podszytej
witalnością dadaizmu54. Jednak krytyka podjęta przez członków WFF nie
podążała tylko w kierunku ataku na instytucjonalne podstawy władzy,
ale przede wszystkim na jej podstawy ideologiczne.
Bardzo silną grupą nacisku, mającą wpływ na tematykę realizowa-
nych filmów, były „kręgi wojskowe i kombatanckie”55. Miejsce nurtu „mi-
litarnego” w kulturze końca lat sześćdziesiątych było niepodważalne56.
Piosenka żołnierska święciła triumfy w Opolu, ale przede wszystkim pre-
zentowała się w Kołobrzegu. Intensywnie rozwijała się proza poświęcona
II wojnie światowej57. Koniec lat sześćdziesiątych charakteryzował się
szczególną eksploatacją tematu wojennego w kinie. Filmy serwowały jed-
nolity wizerunek Ludowego Wojska (obchody XXV rocznicy ludowego
państwa połączono z apoteozą oręża), współpracującego z Armią Czerwo-
ną. Zasięg mitologizacji wydawał się nawet samym zainteresowanym
zbyt duży58, ale nie podważano jej podstaw59.
Działania tego typu wychodziły naprzeciw życzeniom znacznej części
społeczeństwa, która tłumnie szturmowała teatry, by zobaczyć Dziś do
ciebie przyjść nie mogą. Spektakl ten został zrealizowany w warszawskim
Teatrze Klasycznym przez Lecha Budreckiego oraz Ireneusza Kanickiego
i miał swoją prapremierę 12 III 1967 roku, a później został przeniesiony
na wiele scen całego kraju (w latach 1968-1970 - 200 tys. widzów!). Pre-
zentowany był również na występach gościnnych Teatru Klasycznego
54 Atrakcyjność tej formuły udowodniła zorganizowana w 1993 roku w Whitney Muse-
um of American Art wystawa „In the Spirit of Fluxus”. Kuratorzy sugerowali wprowadze-
niem dzieł z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, że ruch ten istnieje nadal; zob.
M. Bartelik, Kronika nowojorska, „Obieg” 1993, nr 11-12 (55-56).
55 Instrumentem, którym posługiwali się urzędnicy Ministerstwa Obrony Narodowej,
były różnorakie nagrody. Miały one nie tylko charakter premii, ale i stymulatora twórczo-
ści. Autorzy Jarzębiny Czerwonej, odpowiadającej na konkretne zamówienie, zostali „uho-
norowani” Nagrodą I stopnia MON za rok 1969 jeszcze przed premierą filmu i jego rozpo-
wszechnianiem - E. i Cz. Petelscy (reżyseria), W. Kotowicz (współautor scenariusza),
K. Winiewicz (operator). Prapremiera miała miejsce 15 I 1970 (w Kołobrzegu!), premiera
17 I 1970 w Warszawie.
56 W kinematografii nurt ten rozpoczęła w 1965 roku ekranizacja wydanej dwa lata
wcześniej książki M. Moczara Barwy walki (reż. J. Passendorfer; scen. W. Żukrowski);
zob. A. Werner, Film fabularny, (w:) Historia filmu polskiego, t. V (1962-1967), pod red.
R. Marszałka, Warszawa 1985, s. 53-62.
57 Twórcami jej byli np. J. Korczak, A. Sroga, J. Stompor, B. Drozdowski, J. Sobiesiak.
58 Zob. płk. Korzeniecki, Temat wojenny wymaga nowej formuły, „Ekran” 1970, nr 19.
59 Zob. gen. W. Czapla, Głosy o przesycie tematyką wojenną nie mają uzasadnienia...,
Notował M.M., „Ekran” 1970, nr 19.
131
koncepcję jednorazowości zjawiska, jego podobieństwo do życia, nie dają-
cych się przewidzieć wydarzeń. Kontrola ograniczała się jedynie do za-
wierzenia automatyzmowi wypadków. Było w tym tyle prowokacji, co za-
bawy. Podobnie zresztą jak we Fluxusowej praktyce, podszytej
witalnością dadaizmu54. Jednak krytyka podjęta przez członków WFF nie
podążała tylko w kierunku ataku na instytucjonalne podstawy władzy,
ale przede wszystkim na jej podstawy ideologiczne.
Bardzo silną grupą nacisku, mającą wpływ na tematykę realizowa-
nych filmów, były „kręgi wojskowe i kombatanckie”55. Miejsce nurtu „mi-
litarnego” w kulturze końca lat sześćdziesiątych było niepodważalne56.
Piosenka żołnierska święciła triumfy w Opolu, ale przede wszystkim pre-
zentowała się w Kołobrzegu. Intensywnie rozwijała się proza poświęcona
II wojnie światowej57. Koniec lat sześćdziesiątych charakteryzował się
szczególną eksploatacją tematu wojennego w kinie. Filmy serwowały jed-
nolity wizerunek Ludowego Wojska (obchody XXV rocznicy ludowego
państwa połączono z apoteozą oręża), współpracującego z Armią Czerwo-
ną. Zasięg mitologizacji wydawał się nawet samym zainteresowanym
zbyt duży58, ale nie podważano jej podstaw59.
Działania tego typu wychodziły naprzeciw życzeniom znacznej części
społeczeństwa, która tłumnie szturmowała teatry, by zobaczyć Dziś do
ciebie przyjść nie mogą. Spektakl ten został zrealizowany w warszawskim
Teatrze Klasycznym przez Lecha Budreckiego oraz Ireneusza Kanickiego
i miał swoją prapremierę 12 III 1967 roku, a później został przeniesiony
na wiele scen całego kraju (w latach 1968-1970 - 200 tys. widzów!). Pre-
zentowany był również na występach gościnnych Teatru Klasycznego
54 Atrakcyjność tej formuły udowodniła zorganizowana w 1993 roku w Whitney Muse-
um of American Art wystawa „In the Spirit of Fluxus”. Kuratorzy sugerowali wprowadze-
niem dzieł z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, że ruch ten istnieje nadal; zob.
M. Bartelik, Kronika nowojorska, „Obieg” 1993, nr 11-12 (55-56).
55 Instrumentem, którym posługiwali się urzędnicy Ministerstwa Obrony Narodowej,
były różnorakie nagrody. Miały one nie tylko charakter premii, ale i stymulatora twórczo-
ści. Autorzy Jarzębiny Czerwonej, odpowiadającej na konkretne zamówienie, zostali „uho-
norowani” Nagrodą I stopnia MON za rok 1969 jeszcze przed premierą filmu i jego rozpo-
wszechnianiem - E. i Cz. Petelscy (reżyseria), W. Kotowicz (współautor scenariusza),
K. Winiewicz (operator). Prapremiera miała miejsce 15 I 1970 (w Kołobrzegu!), premiera
17 I 1970 w Warszawie.
56 W kinematografii nurt ten rozpoczęła w 1965 roku ekranizacja wydanej dwa lata
wcześniej książki M. Moczara Barwy walki (reż. J. Passendorfer; scen. W. Żukrowski);
zob. A. Werner, Film fabularny, (w:) Historia filmu polskiego, t. V (1962-1967), pod red.
R. Marszałka, Warszawa 1985, s. 53-62.
57 Twórcami jej byli np. J. Korczak, A. Sroga, J. Stompor, B. Drozdowski, J. Sobiesiak.
58 Zob. płk. Korzeniecki, Temat wojenny wymaga nowej formuły, „Ekran” 1970, nr 19.
59 Zob. gen. W. Czapla, Głosy o przesycie tematyką wojenną nie mają uzasadnienia...,
Notował M.M., „Ekran” 1970, nr 19.