DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Olszewski, Lechosław: Działalność Warsztatu Formy Filmowej jako przykład strategii sztuki wobec władzy w Polsce lat siedemdziesiątych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28184#0138
136
LECHOSŁAW OLSZEWSKI
nym mieszkańcem Łodzi i twórcą bezpretensjonalnych wierszy68. Uczest-
niczył on aktywnie w wielu imprezach zarówno w organizowanych przez
WFF (,,Akcja Warsztat” w Muzeum Sztuki - Łódź), współorganizowanych
(V Biennale Form Przestrzennych - Elbląg), jak i tych, w których człon-
kowie WFF brali udział. Osoba Pana Wacka i jego najbliższe otoczenie
stało się podstawą „Przekazu osobowości Wacława Antczaka” w ramach
XII Biennale Sztuki w Sao Paulo w 1973 roku. „Treścią pokazu będzie
nobilitacja artysty - przedstawiciela łódzkiego folkloru miejskiego,
ukształtowanego (...) poza oficjalnymi prądami artystycznymi, poza tym,
co nazywamy sztuką, poza wykształceniem artystycznym (,..)”69. W reali-
zacji projektu wykorzystano różne środki przekazu: słowny, nutowy, foto-
graficzny, filmowy i magnetofonowy.
Warsztatowcy, odwołując się do ludowości, wskazywali na czystość te-
go rodzaju sztuki, co stanowiło zaprzeczenie funkcji ludowości w filmach
fabularnych (i nie tylko), gdzie swojskość była tylko pretekstem do poka-
zania nowoczesności. Zachodni model kultury miał potężną siłę oddziały-
wania, był jednak z zasady kosmopolityczny. Ludowość podkreślała więc
zakorzenienie w polskiej tradycji. Sama jednak nie przedstawiała żad-
nych wartości dla aspirującej do okcydentalizmu władzy.
Kiedy w 1976 roku na festiwalu w Opolu Jerzy Laskowski, ku za-
chwytowi publiczności, wykonał swoją piosenkę Kolorowe jarmarki,
zniesmaczeni jurorzy przyznali mu ostatnie miejsce w konkursie. Gdy
jednak dwa miesiące później w Sopocie tę samą „ludową” piosenkę z ca-
łym „artystycznym image’m” wykonała Maryla Rodowicz, krytycy byli za-
chwyceni.
Współpraca z Antczakiem nie miała nic wspólnego z zasadą, wedle
której rodzimość legitymizowała wzory zachodnie, jak to miało miejsce
np. wśród zespołów muzycznych, których członkowie, zgodnie z hasłem:
„Polska młodzież śpiewa polskie piosenki”, rzuconym przez muzyków
Psychodram) oraz A. Różyckiego, J. Robakowskiego, W. Wasilewskiego. Stale współpraco-
wał z WFF i PWSFTViT. W życiorysie pisał o sobie: „Urodziłem się 17 łipca 1911 roku
w Łodzi przy ulicy Wróblewskiego 78b m 26. W siódmym roku życia poszedłem do szkoły.
Po zakończeniu szkoły podstawowej poszedłem do terminu za krawca uczęszczając do szko-
ły zawodowej. Po zakończeniu szkoły zawodowej poszedłem na Uniwersytet Powszechny,
czyli tzw. robotniczy. Po skończeniu uniwersytetu otrzymałem świadectwo ukończenia
z prawem na wszystkie urzędy w Polsce. (...) Po zwolnieniu mnie [w czasie wojny - przyp.
L. O.] z Policaj Gefengnis zacząłem pisać wiersze i piszę je do dziś. Obecnie dodaję do swych
wierszy melodie. W krawiectwie nie pracuję, gdyż warsztat przeniesiony do Gdyni 1945-46
roku mi zeszabrowano” (Hommage a Wacław Antczak, Łódź 1985, brak numeracji stron).
68 Bo ja taki Wacuś jestem/Chcę otrzymać coś z gestem/Coś od Boga, coś od ludzi/Coś
co miłość wielką wzbudzi/Czasem Wacuś je i pije/Gorycz kosza i z tym żyje/Bo ja jestem ta-
ki Wacuś/ - WIERSZOKLETA/Taki ni człowiek, ni poeta ... (Do albumu).
69 7. Warsztat Formy Filmowej, Łódź 1975, brak numeracji stron.
LECHOSŁAW OLSZEWSKI
nym mieszkańcem Łodzi i twórcą bezpretensjonalnych wierszy68. Uczest-
niczył on aktywnie w wielu imprezach zarówno w organizowanych przez
WFF (,,Akcja Warsztat” w Muzeum Sztuki - Łódź), współorganizowanych
(V Biennale Form Przestrzennych - Elbląg), jak i tych, w których człon-
kowie WFF brali udział. Osoba Pana Wacka i jego najbliższe otoczenie
stało się podstawą „Przekazu osobowości Wacława Antczaka” w ramach
XII Biennale Sztuki w Sao Paulo w 1973 roku. „Treścią pokazu będzie
nobilitacja artysty - przedstawiciela łódzkiego folkloru miejskiego,
ukształtowanego (...) poza oficjalnymi prądami artystycznymi, poza tym,
co nazywamy sztuką, poza wykształceniem artystycznym (,..)”69. W reali-
zacji projektu wykorzystano różne środki przekazu: słowny, nutowy, foto-
graficzny, filmowy i magnetofonowy.
Warsztatowcy, odwołując się do ludowości, wskazywali na czystość te-
go rodzaju sztuki, co stanowiło zaprzeczenie funkcji ludowości w filmach
fabularnych (i nie tylko), gdzie swojskość była tylko pretekstem do poka-
zania nowoczesności. Zachodni model kultury miał potężną siłę oddziały-
wania, był jednak z zasady kosmopolityczny. Ludowość podkreślała więc
zakorzenienie w polskiej tradycji. Sama jednak nie przedstawiała żad-
nych wartości dla aspirującej do okcydentalizmu władzy.
Kiedy w 1976 roku na festiwalu w Opolu Jerzy Laskowski, ku za-
chwytowi publiczności, wykonał swoją piosenkę Kolorowe jarmarki,
zniesmaczeni jurorzy przyznali mu ostatnie miejsce w konkursie. Gdy
jednak dwa miesiące później w Sopocie tę samą „ludową” piosenkę z ca-
łym „artystycznym image’m” wykonała Maryla Rodowicz, krytycy byli za-
chwyceni.
Współpraca z Antczakiem nie miała nic wspólnego z zasadą, wedle
której rodzimość legitymizowała wzory zachodnie, jak to miało miejsce
np. wśród zespołów muzycznych, których członkowie, zgodnie z hasłem:
„Polska młodzież śpiewa polskie piosenki”, rzuconym przez muzyków
Psychodram) oraz A. Różyckiego, J. Robakowskiego, W. Wasilewskiego. Stale współpraco-
wał z WFF i PWSFTViT. W życiorysie pisał o sobie: „Urodziłem się 17 łipca 1911 roku
w Łodzi przy ulicy Wróblewskiego 78b m 26. W siódmym roku życia poszedłem do szkoły.
Po zakończeniu szkoły podstawowej poszedłem do terminu za krawca uczęszczając do szko-
ły zawodowej. Po zakończeniu szkoły zawodowej poszedłem na Uniwersytet Powszechny,
czyli tzw. robotniczy. Po skończeniu uniwersytetu otrzymałem świadectwo ukończenia
z prawem na wszystkie urzędy w Polsce. (...) Po zwolnieniu mnie [w czasie wojny - przyp.
L. O.] z Policaj Gefengnis zacząłem pisać wiersze i piszę je do dziś. Obecnie dodaję do swych
wierszy melodie. W krawiectwie nie pracuję, gdyż warsztat przeniesiony do Gdyni 1945-46
roku mi zeszabrowano” (Hommage a Wacław Antczak, Łódź 1985, brak numeracji stron).
68 Bo ja taki Wacuś jestem/Chcę otrzymać coś z gestem/Coś od Boga, coś od ludzi/Coś
co miłość wielką wzbudzi/Czasem Wacuś je i pije/Gorycz kosza i z tym żyje/Bo ja jestem ta-
ki Wacuś/ - WIERSZOKLETA/Taki ni człowiek, ni poeta ... (Do albumu).
69 7. Warsztat Formy Filmowej, Łódź 1975, brak numeracji stron.