DOI Heft:
Przekłady
DOI Artikel:Wilson, Sarah; Wilczyński, Marek [Übers.]: Maskarady-kobiecości
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28184#0166
164
SARAH WILSON
dziła do wniosku, że kobieta, która chciałaby posiąść ojcowskiego penisa
„ogarnięta jest strasznym lękiem” i w obawie przed odwetem składa z
siebie seksualną ofiarę przebłagalną23. Ewidentne pominięcie sfery nie-
zbędnych społecznych kompromisów, na które musiały się godzić wy-
emancypowane kobiety sukcesu i ironię autobiograficznego wymiaru roz-
ważań Riviere można zapewne wytłumaczyć przyjęciem przez nią
ograniczeń psychoanalizy i jej wielkich ojców.
Przyjmując ściśle „naukowy” ton kolegów-mężczyzn, Riviere wykorzy-
stała psychoanalizę jako maskaradę, pod którą ukryła potencjalne poczu-
cie identyfikacji z przedmiotami jej badań. Niemniej jednak jej konkluzje
były szokujące: „Kobiecość można więc wybierać i nosić jak maskę, za-
równo w celu ukrycia męskości, jak i uniknięcia odwetu w wypadku, gdy-
by wyszła ona na jaw”24. Co więcej, na pytanie o granice między „kobieco-
ścią autentyczną” a „maskaradą”, Riviere odpowiadała: „Wydaje mi się,
że nie ma tu żadnej różnicy, czy to radykalnej czy powierzchownej - obie
postawy są jednym i tym samym”25.
Ten pochodzący z 1929 r. tekst, który okazał się tak ważny dla rozwo-
ju teorii seksualności, pożądania, teatru płci oraz gier związanych z płcią
kulturową, który ma miejsce w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Bry-
tanii od lat siedemdziesiątych, a który owocuje dziś studiami na temat
„maskarady męskości”26, wydaje się mało znany we Francji. Czy przyczy-
ną tego stanu rzeczy jest ignorancja, intelektualny protekcjonizm, czy też
fakt, że ówczesne poszukiwania surrealistów szły w tym samym kierun-
ku? Odpowiednik Riviere we Francji, orędowniczka i tłumaczka Freuda
Marie Bonaparte miała identyczne problemy z samookreśleniem w kon-
tekście ścisłej Freudowskiej ortodoksji. Sam Freud nazywał ją „wybitną,
więcej niż na wpół męską kobietą” (szeroko znana jest jej obsesja na tle
operacji łechtaczki). Czy zatem Bonaparte postanowiła zignorować propo-
nowaną przez Riviere rewolucyjną definicję kobiecej maskarady, gdyż
podważała ona elementarne ustalenia Freuda? W swym studium O se-
ksualności kobiecej (1931) Freud użył następujących terminów, przeję-
2,! Tamże, s. 37.
24 Tamże, s. 38.
25 Tamże, s. 38.
26 Wiele prac powstało w następstwie wznowienia tekstu Riviere w zredagowanym
przez Hendrika M. Ruitenbeeka zbiorze Psychoanalysis and Female Sexuality, New Haven
1966. Patrz, m. in. L. Mulvey, Visual Pleasure and Narrative Cinema, „Screen” XVI,
1975, nr 3, s. 6-18 (Przekład polski: Przyjemność wzrokowa a kino narracyjne, przeł. J. Mach,
(w:) Panorama współczesnej myśli filmowej, red. A. Helman, Kraków 1992, s. 95-108,
i M. A. Doane, Film and the Masąuerade: Theorising the Female Spectator, „Screen”
XXIII, 1982, nr 3-4, s. 74-84. Patrz również Butler, Lacan, Rioiere, and the Strategies of
Masąuerade, (w:) Butler, Gender Trouble, s. 43-57 oraz obszerna bibliografia w tej samej
książce, s. 159, przyp. 18.
SARAH WILSON
dziła do wniosku, że kobieta, która chciałaby posiąść ojcowskiego penisa
„ogarnięta jest strasznym lękiem” i w obawie przed odwetem składa z
siebie seksualną ofiarę przebłagalną23. Ewidentne pominięcie sfery nie-
zbędnych społecznych kompromisów, na które musiały się godzić wy-
emancypowane kobiety sukcesu i ironię autobiograficznego wymiaru roz-
ważań Riviere można zapewne wytłumaczyć przyjęciem przez nią
ograniczeń psychoanalizy i jej wielkich ojców.
Przyjmując ściśle „naukowy” ton kolegów-mężczyzn, Riviere wykorzy-
stała psychoanalizę jako maskaradę, pod którą ukryła potencjalne poczu-
cie identyfikacji z przedmiotami jej badań. Niemniej jednak jej konkluzje
były szokujące: „Kobiecość można więc wybierać i nosić jak maskę, za-
równo w celu ukrycia męskości, jak i uniknięcia odwetu w wypadku, gdy-
by wyszła ona na jaw”24. Co więcej, na pytanie o granice między „kobieco-
ścią autentyczną” a „maskaradą”, Riviere odpowiadała: „Wydaje mi się,
że nie ma tu żadnej różnicy, czy to radykalnej czy powierzchownej - obie
postawy są jednym i tym samym”25.
Ten pochodzący z 1929 r. tekst, który okazał się tak ważny dla rozwo-
ju teorii seksualności, pożądania, teatru płci oraz gier związanych z płcią
kulturową, który ma miejsce w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Bry-
tanii od lat siedemdziesiątych, a który owocuje dziś studiami na temat
„maskarady męskości”26, wydaje się mało znany we Francji. Czy przyczy-
ną tego stanu rzeczy jest ignorancja, intelektualny protekcjonizm, czy też
fakt, że ówczesne poszukiwania surrealistów szły w tym samym kierun-
ku? Odpowiednik Riviere we Francji, orędowniczka i tłumaczka Freuda
Marie Bonaparte miała identyczne problemy z samookreśleniem w kon-
tekście ścisłej Freudowskiej ortodoksji. Sam Freud nazywał ją „wybitną,
więcej niż na wpół męską kobietą” (szeroko znana jest jej obsesja na tle
operacji łechtaczki). Czy zatem Bonaparte postanowiła zignorować propo-
nowaną przez Riviere rewolucyjną definicję kobiecej maskarady, gdyż
podważała ona elementarne ustalenia Freuda? W swym studium O se-
ksualności kobiecej (1931) Freud użył następujących terminów, przeję-
2,! Tamże, s. 37.
24 Tamże, s. 38.
25 Tamże, s. 38.
26 Wiele prac powstało w następstwie wznowienia tekstu Riviere w zredagowanym
przez Hendrika M. Ruitenbeeka zbiorze Psychoanalysis and Female Sexuality, New Haven
1966. Patrz, m. in. L. Mulvey, Visual Pleasure and Narrative Cinema, „Screen” XVI,
1975, nr 3, s. 6-18 (Przekład polski: Przyjemność wzrokowa a kino narracyjne, przeł. J. Mach,
(w:) Panorama współczesnej myśli filmowej, red. A. Helman, Kraków 1992, s. 95-108,
i M. A. Doane, Film and the Masąuerade: Theorising the Female Spectator, „Screen”
XXIII, 1982, nr 3-4, s. 74-84. Patrz również Butler, Lacan, Rioiere, and the Strategies of
Masąuerade, (w:) Butler, Gender Trouble, s. 43-57 oraz obszerna bibliografia w tej samej
książce, s. 159, przyp. 18.