Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (9.1998)

MASKARADY-KOBIECOŚCI

173

liwą cezurę drugiej wojny światowej, kiedy to masakra przysłoniła ma-
skaradę: „Jako znak czasu w sercu obrazu, brzydota bez wątpienia daje o
sobie znać jako «powierzchnia» — wytrawiona, zwiędła, zużyta, by nie po-
wiedzieć, obdarta ze skóry”49. Pamiętajmy, że (łaciński) czasownik laede-
re, jeden z możliwych źródłosłowów francuskiego laid (brzydki), oznacza
„ranić”50. Druga płeć (Le Deuxieme Sexe) de Beauvoir, publikowana w od-
cinkach na łamach Les Temps Modernes od maja 1948 roku i wydana w
formie książki w r. 1949 była socjologicznym i naukowym tour-de-force:
nakład dwudziestu dwóch tysięcy egzemplarzy rozszedł się w tydzień.
Autorka zdefiniowała tam na nowo „Innego”, któremu Sartre nadał płeć
nieokreśloną: „On jest Podmiotem, on jest Absolutem - ona jest Innym”51.
De Beauvoir w ironiczny sposób wykorzystała słownictwo Sartre’a, aby
rzucić wyzwanie pseudo-obiektywności męskiego głosu filozofii. We Fran-
cji odziaływanie Le Deuxieme Sexe zbiegło się z raportami Kinseya o mę-
skiej i kobiecej seksualności52 i nową ekspresją kobiecości ucieleśnioną
przez reprezentującą typ ulicznicy śpiewaczkę i aktorkę Juliette Greco,
kobietę-dziecko Brigitte Bardot i powieści, takie jak Bonjour Tristesse
{Witaj smutku, 1955) Franęoise Sagan. Uważa się wszakże, iż Sartreń-
wski horror „lepkiej” natury biologicznej samicy53 przeniknął również do
pism de Beauvoir, która zaczęła wycofywać się ze swoich pozycji, bez prze-
konania krytykując markiza de Sade - bohatera Bataille’a, Pierre’a Klos-
sowskiego, Jeana Paulhana i surrealistów. Jej książka Brigitte Bardot al-
bo syndrom Lolity (wydana po angielsku w 1960 r.) nie mogła zapobiec
pojawieniu się nowej kobiety-dziecka - pożądanej rozrywki w okresie
wojny kolonialnej w Algierii64. W pełnym furii oświadczeniu opublikowa-
nym w 1958 r. Man Ray porównał czarną egzystencjalistyczną przybłędę
49 M. Gagnebin, Fascination de la laideur: L’en deęapsychanalytiąue du laid, Paris
1994, s. 259.
50 Tamże.
51 S. de Beauvoir, The Second Sex, s. xvi, polemizująca z Emmanuelem Levinasem
z Le Temps et l’autre: „Inność osiąga swój najpełniejszy rozkwit w kobiecości”.
52 Raport Kinseya o seksualności męskiej opublikowano we Francji w r. 1948, a raport
o seksualności kobiecej (1953) ukazał się po francusku w październiku 1954. La Sexualite
de la femme Bonaparte pojawiła się w r. 1951. Patrz I. Moreau, Mon comportement sexu-
el: Une franęaise repond au ąuestionnaire Kinsey, Paris 1953; osobnym problemem jest
wpływ filmu; patrz, m. in. G. Lombroso, L’Ame et la femme, Paris 1947 oraz Lombroso,
De la vamp a la femme, numer specjalny „L’Ecran” (luty-marzec 1958).
5,5 Sartre’owska charakterystyka lepkiej i kobiecej „zemsty en-soi” zawarta w: Etre et le
Neant (1943) została zakwestionowana przez S. Lilar w: A propos de Sartre et 1’amour,
Paris 1967, s. 77. Patrz również D. MeCall, Existentialisme ou feminisme?, Sartre, numer
specjalny „Obliąues” 1979, s. 311-320.
54 S. de Beauvoir, Brigitte Bardot and the Lolita Syndrome, prze!. B. Frechtman,
New York 1960.