DOI Heft:
Recenzje i omówienia
DOI Artikel:Domasłowski, Jerzy: Jeffrey F. Hamburger, Nuns as artists: [Rezension]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28184#0232
230
RECENZJE I OMÓWIENIA
Konsekracji, w której siostry przyjmują Chrystusa jako duchowego oblubieńca. Jest to
wyobrażenie nie tyle samej ceremonii, co ukazanie jej znaczenia, jako wypełnienia
eschatologicznej obietnicy. Obrazki nie były uzupełnieniem nabożnych tekstów, samo
ich oglądanie było religijnym aktem kontemplacji, służąc jako równorzędna droga
przystępu do tego, co boskie.
Kolejny rozdział poświęcony jest analizie sceny Modlitwy w Ogrojcu, ukazanej w
kwiecie róży. Róża była popularna u schyłku średniowiecza jako wieloraki symbol.
Autorzy mistyczni łączyli ewangeliczną nararcję pasyjną z miłosnymi obrazami Pieś-
ni nad Pieśniami (PnP), mówiąc o słodyczy męki i słodkiej śmierci Boga. Znakomitym
przykładem jest Exemplar Henryka Suzo. Róża z Eichstatt jest bliska wizerunkom z
pozdrowień noworocznych, gdzie była znakiem odrodzenia i odnowy. Jest też bliska
wyobrażeniom różańca, obrazującego historię zbawienia, przez co utożsamia się z po-
jęciem modlitwy. Wzywa do zagłębienia się w kontemplacji Męki. Scena z Ogrojca
stanowi pars pro toto Pasji i archetypiczny wzorzec modlitwy, speculum orationis.
Mniszka, trzymając w rękach obrazek, modliła się wraz z Chrystusem. W skrajnych
przypadkach pobożne niewiasty posuwały się do naśladowania samej sceny Ukrzyżo-
wania. Wezwanie do naśladowania Zbawiciela w praktyce zakonnej odnosiło się do
przestrzegania reguły. Droga wiodąca ku szczytom mistycznego uniesienia wymagała
uniżenia się wraz z Chrystusem. Jako jej symbol, szczególnie popularna stała się Drabina
Jakubowa, utożsamiana z krzyżem. Taką drabiną są też kolejne rysunki, które interpre-
tują krzyż jako drogę do naśladowania Chrystusa poprzez przyswojenie cnót, objaśnio-
nych inskrypcjami. Chrystus ukazany został także jako Dzieciątko i dorosły, przez co ar-
tystka sugeruje, że proces imitatio rozkłada się na całe życie, tu — w zgodzie z pismami
św. Bernarda - poprzez przestrzeganie zakonnej dyscypliny. W drugim Ukrzyżowaniu
wyraźnie przedstawiono drabinę cnót służących mistycznemu wznoszeniu, choć dobór
szczebli jest mało konwencjonalny. O ile w większości traktatów pobożny ukazany był u
podnóża, na początku drogi, w Eichstatt osiągnął szczyt, kryjąc się w samym sercu Bo-
żym. Przebywa tam wraz z Dzieciątkiem, prowadząc miłosny dialog oparty na słowach
PnP. Serce symbolizuje ciało Chrystusa, ma zatem wymowę eucharystyczną. Rysunek
upewniał mniszkę - towarzysząc jej podczas doczesnej egzystencji — iż w przyszłym życiu
oczekuje na nią Oblubieniec-Chrystus. Obydwa Ukrzyżowania łączą spoglądanie z oglą-
daniem wewnętrznym, mistycznym, kontemplacyjnym. Patrzenie było równouprawnio-
nym środkiem dostępu do świętości. Miało to precedensy w legendach o krucyfiksach,
przemawiaj ącyh do świętych niewiast.
Symbolika serca rozwijana jest w kolejnych wyobrażeniach, z których jedno
przedstawia Chrystusa i mniszkę, uczestniczących w uczcie eucharystycznej, a drugie
serce jako dom, w którym dusza bezpiecznie spoczywa w objęciach Trójcy. Przez to
i widz otrzymuje dostęp do najgłębszych tajemnic Bóstwa. O ile symboliczne Ukrzyżo-
wanie skłania do analizy intelektualnej, związanej z odczytywaniem inskrypcji, na-
stępne obrazy kładą nacisk na aktywne współdziałanie patrzącej. Przestrzeń ducho-
wa i fizyczna pomiędzy obrazem i widzem zdaje się zanikać. Choć wszystkie sceny
mają odniesienia eucharystyczne, ich zasadniczy sens to nie Pasja ani sakramenty,
lecz mistyczne doświadczenie Chrystusa i pobożnej niewiasty, która przez ranę w Je-
go boku wstępuje do wnętrza, przechodząc od naśladowania do identyfikacji, od mod-
litwy do unii kontemplacyjnej. Architektura w scenie Uczty określa konwent jako
miejsce rajskie, wskazujące drogę do nieba. Niewiasta nie nosi już zakonnego habitu,
RECENZJE I OMÓWIENIA
Konsekracji, w której siostry przyjmują Chrystusa jako duchowego oblubieńca. Jest to
wyobrażenie nie tyle samej ceremonii, co ukazanie jej znaczenia, jako wypełnienia
eschatologicznej obietnicy. Obrazki nie były uzupełnieniem nabożnych tekstów, samo
ich oglądanie było religijnym aktem kontemplacji, służąc jako równorzędna droga
przystępu do tego, co boskie.
Kolejny rozdział poświęcony jest analizie sceny Modlitwy w Ogrojcu, ukazanej w
kwiecie róży. Róża była popularna u schyłku średniowiecza jako wieloraki symbol.
Autorzy mistyczni łączyli ewangeliczną nararcję pasyjną z miłosnymi obrazami Pieś-
ni nad Pieśniami (PnP), mówiąc o słodyczy męki i słodkiej śmierci Boga. Znakomitym
przykładem jest Exemplar Henryka Suzo. Róża z Eichstatt jest bliska wizerunkom z
pozdrowień noworocznych, gdzie była znakiem odrodzenia i odnowy. Jest też bliska
wyobrażeniom różańca, obrazującego historię zbawienia, przez co utożsamia się z po-
jęciem modlitwy. Wzywa do zagłębienia się w kontemplacji Męki. Scena z Ogrojca
stanowi pars pro toto Pasji i archetypiczny wzorzec modlitwy, speculum orationis.
Mniszka, trzymając w rękach obrazek, modliła się wraz z Chrystusem. W skrajnych
przypadkach pobożne niewiasty posuwały się do naśladowania samej sceny Ukrzyżo-
wania. Wezwanie do naśladowania Zbawiciela w praktyce zakonnej odnosiło się do
przestrzegania reguły. Droga wiodąca ku szczytom mistycznego uniesienia wymagała
uniżenia się wraz z Chrystusem. Jako jej symbol, szczególnie popularna stała się Drabina
Jakubowa, utożsamiana z krzyżem. Taką drabiną są też kolejne rysunki, które interpre-
tują krzyż jako drogę do naśladowania Chrystusa poprzez przyswojenie cnót, objaśnio-
nych inskrypcjami. Chrystus ukazany został także jako Dzieciątko i dorosły, przez co ar-
tystka sugeruje, że proces imitatio rozkłada się na całe życie, tu — w zgodzie z pismami
św. Bernarda - poprzez przestrzeganie zakonnej dyscypliny. W drugim Ukrzyżowaniu
wyraźnie przedstawiono drabinę cnót służących mistycznemu wznoszeniu, choć dobór
szczebli jest mało konwencjonalny. O ile w większości traktatów pobożny ukazany był u
podnóża, na początku drogi, w Eichstatt osiągnął szczyt, kryjąc się w samym sercu Bo-
żym. Przebywa tam wraz z Dzieciątkiem, prowadząc miłosny dialog oparty na słowach
PnP. Serce symbolizuje ciało Chrystusa, ma zatem wymowę eucharystyczną. Rysunek
upewniał mniszkę - towarzysząc jej podczas doczesnej egzystencji — iż w przyszłym życiu
oczekuje na nią Oblubieniec-Chrystus. Obydwa Ukrzyżowania łączą spoglądanie z oglą-
daniem wewnętrznym, mistycznym, kontemplacyjnym. Patrzenie było równouprawnio-
nym środkiem dostępu do świętości. Miało to precedensy w legendach o krucyfiksach,
przemawiaj ącyh do świętych niewiast.
Symbolika serca rozwijana jest w kolejnych wyobrażeniach, z których jedno
przedstawia Chrystusa i mniszkę, uczestniczących w uczcie eucharystycznej, a drugie
serce jako dom, w którym dusza bezpiecznie spoczywa w objęciach Trójcy. Przez to
i widz otrzymuje dostęp do najgłębszych tajemnic Bóstwa. O ile symboliczne Ukrzyżo-
wanie skłania do analizy intelektualnej, związanej z odczytywaniem inskrypcji, na-
stępne obrazy kładą nacisk na aktywne współdziałanie patrzącej. Przestrzeń ducho-
wa i fizyczna pomiędzy obrazem i widzem zdaje się zanikać. Choć wszystkie sceny
mają odniesienia eucharystyczne, ich zasadniczy sens to nie Pasja ani sakramenty,
lecz mistyczne doświadczenie Chrystusa i pobożnej niewiasty, która przez ranę w Je-
go boku wstępuje do wnętrza, przechodząc od naśladowania do identyfikacji, od mod-
litwy do unii kontemplacyjnej. Architektura w scenie Uczty określa konwent jako
miejsce rajskie, wskazujące drogę do nieba. Niewiasta nie nosi już zakonnego habitu,