Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (11.2000)

338

HANS BELTING

uderzało się w fałszywe obrazy, albo w to, że sztuka odmawiała widzowi
obrazów, które byłyby dla niego znaczące. W katalogu wystawy Bilder-
streit przedstawiłem tę dyskusję oraz jej tło. Wystawa od początku wzbu-
dziła ten sam spór, zamiast uczynić go swoim przedmiotem. Wtedy nikt
jeszcze nie mógł przewidzieć, że po zjednoczeniu rozgorzeje także spór
o niemiecko-niemiecką sztukę, zapoczątkowujący nowy spór o obrazy.
W zachodniej sztuce nie brakuje obrazów. Należy tylko wiedzieć, jak je
zdefiniować.
Współczesna krytyka zdążyła już zarzucić zachodnim artystom „ąuasi-
-antropologiczną” modę, zgodnie z którą poszukują oni obcych obrazów w
celu idealizacji tak zwanych Innych. Hal Foster podejrzewa przy tym ar-
tystów, że swoje dawne zaangażowanie społeczne złożyli w ofierze na oł-
tarzu mglistego pojęcia kultury. Być może zarzut ten byłby bardziej prze-
konywający, gdyby nie był związany z nostalgią za sztuką zaangażowaną
politycznie, która utraciła swoje cele. Jeden temat nie da się jednak roze-
grać przeciw drugiemu. Przede wszystkim dyskusja taka zupełnie nie li-
czy się z możliwością, że „inni” występują również jako producenci obra-
zów, a nie wyłącznie jako motyw na - przez długi czas zmonopolizowanej
- scenie artystycznej (i ją samą mogą też problematyzować). Ta możli-
wość stała się już rzeczywistością na wielu biennale na całym świecie.
Powstaje przy tym przedwczesne wrażenie, jakoby zachodnia praktyka
artystyczna miała nieograniczoną zdolność integracji, a więc odnosiła glo-
balny sukces. Innymi słowy, jakby była naturalnym („wrodzonym”) miej-
scem dla obrazów, wszystko jedno jakiego pochodzenia. Powyższemu sta-
nowisku przeciwstawia się nasza teza, zgodnie z którą sami zabieramy ze
sobą obrazy, które chcemy - i możemy - widzieć (rozumieć). Dyskurs
świata artystycznego, na tyle, na ile mogę to ocenić, nie zareagował jesz-
cze na tę sytuację.

Przełożył Mariusz Bryl